System Tax Free dla podróżnych spoza UE umożliwia sprzedawcom zastosowanie zerowej stawki VAT dla dostarczanych towarów. Jednocześnie uczestniczenie w systemie czyni ich bardziej konkurencyjnymi wobec tych dostawców, którzy nie stosują tego systemu.

Dla klientów spoza Wspólnoty

Procedura Tax Free dotyczy wyłącznie podróżnych (osób fizycznych mniemających stałego miejsca zamieszkania na terytorium UE) wywożących poza UE w swoich bagażach w stanie nienaruszonym zakupione na terytorium kraju towary.

Osoby fizyczne niemające stałego miejsca zamieszkania na terytorium Unii Europejskiej, czyli podróżni, mają prawo do otrzymania zwrotu podatku zapłaconego przy nabyciu towarów na terytorium kraju, które w stanie nienaruszonym zostały wywiezione przez nie poza terytorium Unii Europejskiej w bagażu osobistym (art. 126 ust. 1 in principio ustawy o VAT).

Przykład

W sklepie firmy A (podatnik VAT czynny) w Polsce nabyli towary: obywatel Rosji (zamieszkały w Rosji), obywatel Francji (zamieszkały we Francji) oraz obywatel Kanady (zamieszkały w Wielkiej Brytanii). Instytucja Tax Free może być zastosowana wyłącznie w przypadku dostawy towarów na rzecz obywatela Rosji, gdyż tylko on mieszka poza UE.

Pojęcia zdefiniowane w interpretacjach

Organy podatkowe przyjmują, że „(...) Potocznie podróżnik to człowiek będący w podróży. Natomiast stosownie do wykładni językowej pojęcia bagażu osobistego, zgodnie z którą przez »bagaż« należy rozumieć »rzeczy zapakowane w paczki, walizki itp., które podróżujący ma ze sobą lub wysyła je za opłatą do miejsca przeznaczenia pociągiem, samolotem itp.« (....), a przez »osobisty« rozumie się »odnoszący się do danej osoby, będący własnością danej osoby, właściwy danej osobie, własny prywatny« (...). Dokonując dalej wykładni celowościowej pojęcia bagażu osobistego, w ocenie organu należy kierować się charakterem bagażu osobistego nabywanych od sprzedawcy towarów przez podróżnego, a więc czy ma on charakter okazjonalny i składa się wyłącznie z towarów przeznaczonych do własnego użytku podróżnego lub jego rodziny lub z towarów przeznaczonych na prezenty, przy czym rodzaj i ilość tych towarów powinna być taka, aby nie wskazywała na wywóz w celu handlowym. Mając na uwadze wspomniany wyżej charakter bagażu osobistego, w ocenie organu bagaż osobisty, to bagaż, który podróżny jest w stanie przedstawić organom celnym przy wjeździe do Unii Europejskiej, jak również każdy bagaż przedstawiony tym samym organom w późniejszym terminie, pod warunkiem, że możliwe jest przedłożenie dowodu na to, że przy wjeździe podróżnego bagaż ten został zarejestrowany jako bagaż towarzyszący podróżnemu, który dokonał jego przewozu do Wspólnoty z państwa trzeciego, z którego przybył. (...)" (zob. interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 12 listopada 2014 r., IBPP4/443-366/14/EK i interpretację Izby Skarbowej w Katowicach z 7 lipca 2014 r., IBPP2/443-353/14/IK).

Uwaga! Niektóre organy podatkowe na potrzeby art. 126 ustawy o VAT, kierując się wykładnią systemową wewnętrzną, odsyłają do definicji bagażu osobistego zawartego w art. 56 ust. 5 ustawy o VAT (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 grudnia 2012 r., ITPP2/443-1141/12/MD).

Przez bagaż osobisty, o którym mowa w art. 56 ust. 1 ustawy o VAT, rozumie się cały bagaż, który podróżny jest w stanie przedstawić organom celnym, wjeżdżając na terytorium kraju, jak również bagaż, który przedstawi on później organom celnym, pod warunkiem przedstawienia dowodu, że bagaż ten był zarejestrowany jako bagaż towarzyszący w momencie wyruszenia w podróż, przez przedsiębiorstwo, które było odpowiedzialne za jego przewóz. Bagaż osobisty obejmuje paliwo znajdujące się w standardowym zbiorniku dowolnego pojazdu silnikowego oraz paliwo znajdujące się w przenośnym kanistrze, którego ilość nie przekracza 10 litrów, z zastrzeżeniem art. 77 ustawy o VAT (art. 56 ust. 5 ustawy o VAT).

Wydatek minimum 200 zł brutto

Minimalna kwota łącznej wartości zakupów wraz z podatkiem od towarów i usług, wynikająca z dokumentu wystawionego przez sprzedawcę, przy której podróżny może żądać zwrotu podatku od towarów i usług zapłaconego przy nabyciu przez niego towarów, wynosi 200 zł (§ 1 rozporządzenia ministra finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie minimalnej łącznej wartości zakupów, przy której podróżny może żądać zwrotu podatku od towarów i usług).

Przykład

W sklepie firmy A (podatnik VAT czynny) nabyli towary: podróżny z Japonii (za 861 zł brutto) oraz z Korei (za 192 zł). Jedynie podróżny z Japonii może ubiegać się o zwrot VAT dla podróżnych. Podróżny z Korei kupił za mniej niż 200 zł, a to wyklucza możliwość ubiegania się przez niego o zwrot VAT dla podróżnych.

Paliwa bez preferencji

Zwrot podatku nie przysługuje w przypadku nabycia paliw silnikowych (art. 126 ust. 3 ustawy o VAT).

Przykład

Podróżny z Białorusi nabył na stacji benzynowej paliwo do samochodu osobowego (wartość 250 zł brutto). W przypadku paliwa silnikowego wyłączona jest możliwość ubiegania się o zwrot VAT dla podróżnych.

Sklep musi spełniać warunki

Stosownie do art. 127 ust. 1 w zw. z ust. 2 ustawy o VAT zwrot podatku przysługuje w przypadku zakupu towarów u sprzedawców, którzy:

1) są zarejestrowani jako podatnicy podatku oraz

2) prowadzą ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących, oraz

3) zawarli umowy w sprawie zwrotu podatku przynajmniej z jednym z podmiotów, których przedmiotem działalności jest zwrot VAT podróżnym (chyba że sam sprzedawca zwraca podatek podróżnemu).

Jak wyjaśniła Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 7 lipca 2014 r. (IBPP2/443-353/14/IK): „(...) sprzedawca uprawniony do oferowania towarów w systemie Tax Free musi spełniać obligatoryjnie warunki, tj. sprzedawca taki musi być zarejestrowanym podatnikiem VAT oraz musi prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Ponadto sprzedawca taki musi pisemnie poinformować naczelnika urzędu skarbowego, że będzie takim sprzedawcą, oraz o miejscu, gdzie podróżny dokonujący u niego zakupu może odebrać podatek. Ponadto sprzedawca taki musi zapewnić podróżnym pisemną informację o zasadach zwrotu i oznaczyć punkty sprzedaży znakiem informującym podróżnych o możliwości zakupu w tych punktach towarów, od których przysługuje zwrot podatku. (...)".

Uwaga! W przypadku sprzedaży podróżnym za pośrednictwem agenta, w sytuacji gdy agent rejestruje tę sprzedaż na własnej kasie rejestrującej, podatnik (właściciel towaru zlecający sprzedaż agentowi) nie może skorzystać z systemu Tax Free, gdyż nie spełnia definicji sprzedawcy określonej w art. 127 ust. 1 ustawy o VAT. Obrót i kwoty podatku należnego ewidencjonuje agent przy użyciu swojej kasy fiskalnej (interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 28 stycznia 2013 r., ILPP4/443-569/12-2/ISN).

Sprzedawcami nie mogą być podatnicy, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT (zwolnienie podmiotowe).

Przykład

Sprzedaży podróżnym dokonuje firma A (zarejestrowana jako podatnik VAT czynny) oraz firma C (korzystająca ze zwolnienia podmiotowego na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o VAT i z tego względu niezarejestrowana jako podatnik VAT w urzędzie skarbowym). Sprzedaży w systemie Tax Free może dokonywać tylko firma A.

Trzeba poinformować i oznaczyć

Możliwość zwrotu VAT podróżnym przez sprzedawcę jest uzależniona od spełnienia przez niego warunków. W myśl art. 127 ust. 4 ustawy o VAT sprzedawcy są obowiązani:

1) poinformować naczelnika urzędu skarbowego na piśmie, że są sprzedawcami;

2) zapewnić podróżnym pisemną informację o zasadach zwrotu podatku w czterech językach: polskim, angielskim, niemieckim i rosyjskim;

3) oznaczyć punkty sprzedaży znakiem informującym podróżnych o możliwości zakupu w tych punktach towarów, od których przysługuje zwrot podatku;

4) poinformować naczelnika urzędu skarbowego o miejscu, gdzie podróżny robiący u nich zakupy może odebrać podatek, oraz z kim mają zawarte umowy o zwrot podatku, i przedłożyć kopie tych umów.

Obroty wyższe niż 400 000 zł

Podatek jest zwracany podróżnym w złotych przez sprzedawcę lub przez podmioty, których przedmiotem działalności jest dokonywanie zwrotu (art. 127 ust. 5 zdanie pierwsze ustawy o VAT).

Sprzedawcy mogą zwracać VAT pod warunkiem, że ich obroty za poprzedni rok podatkowy wyniosły powyżej 400 000 zł, oraz zwracają podatek wyłącznie w odniesieniu do towarów nabytych przez podróżnego u tego sprzedawcy (zob. art. 127 ust. 6 ustawy o VAT).

Sprzedawca może zwracać VAT podróżnym także gdy nie spełnia warunku dotyczącego wysokości obrotów za rok poprzedni (powyżej 400 000 zł), jednak w takim przypadku ma prawo zwrócić podatek wyłącznie w odniesieniu do sprzedaży dokonanej podróżnemu w tym roku podatkowym, w którym spełniał ten warunek, tj. obroty za dany rok wyniosły powyżej 400 000 zł (zob. art. 127 ust. 7 ustawy o VAT).

Ustawa o VAT nie reguluje kwestii roku podatkowego, zatem rokiem podatkowym na potrzeby VAT jest rok kalendarzowy (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 13 sierpnia 2013 r., ITPP3/443-299/13/MD).

Jak wskazała Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 6 maja 2014 r. (IPPP2/443-174/14-2/AO): „(...) Może się zdarzyć, że uprawniony do zwrotu ze względu na wysokość obrotu w jednym roku podatkowym straci to prawo, ze względu na wysokość tego obrotu, w roku następnym. W takiej sytuacji sprzedawca ten pozostaje uprawniony do dokonywania zwrotu podatku, lecz tylko w stosunku do sprzedaży na rzecz podróżnych, dokonanych w roku podatkowym, w którym sprzedawca ten był uprawniony do zwrotu (...)".

Jeżeli sprzedawca spełnia kryterium wielkości obrotów za poprzedni rok podatkowy, to według swego wyboru może:

- samodzielnie zwracać VAT podróżnym, lub

- zwracać VAT za pośrednictwem podmiotu, którego przedmiotem działalności jest dokonywanie zwrotu VAT podróżnym

(interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 6 marca 2014 r., IPPP2/443-1327/13-2/AO).

Uwaga! Możliwe jest, aby sprzedawca sam zwracał podatek niektórym podróżnym (np. podróżnym robiącym często zakupy), podczas gdy innym klientom tego sprzedawcy podatek jest zwracany przez podmiot, którego przedmiotem działalności jest dokonywanie zwrotu VAT podróżnym – na podstawie umowy zawartej z tym sprzedawcą (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 12 czerwca 2014 r., IBPP2/443-269/14/IK).

Jeżeli sprzedawca mający obroty poniżej 400 000 zł chce skorzystać z możliwości, jaką daje system Tax Free, to obowiązkowo musi zawrzeć umowę z podmiotem, którego przedmiotem działalności jest zwrot VAT podróżnym.

Przykład

10 i 16 grudnia 2015 r. firmy D, E i F dokonały sprzedaży podróżnym w systemie Tax Free. Jedynie obroty firmy D za poprzedni rok (2014) przekroczyły kwotę 400 000 zł. Z kolei za bieżący rok obroty ponad 400 000 zł do 16 grudnia 2016 r. uzyskały firmy D i F. Tylko firma D może samodzielnie zwrócić VAT podróżnym w stosunku do sprzedaży z 10 grudnia 2015 r. (tylko jej obroty za rok poprzedni przekroczyły 400 000 zł), natomiast w stosunku do sprzedaży z 16 grudnia 2015 r. obok firmy D także firma E, gdyż co prawda jej obroty za 2014 r. były niższe niż 400 000 zł, ale w 2015 r. obroty przekroczyły kwotę 400 000 zł przed 16 grudnia 2015 r. W 2015 r. firmy D i E (firma E tylko w stosunku do sprzedaży dla podróżnych od 16 grudnia 2015 r.) mają prawo wyboru, czy zwracać VAT podróżnym samodzielnie czy za pośrednictwem podmiotu dokonującego zwrotu VAT dla podróżnych zawodowo.

Miejsce zamieszkania ustala się na podstawie dokumentów

Stałe miejsce zamieszkania ustala się na podstawie paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość (zob. art. 126 ust. 2 ustawy o VAT).

Sam fakt, że podróżny ma obywatelstwo kraju trzeciego – co potwierdzi, przedstawiając paszport tego kraju – nie stanowi jeszcze podstawy do zastosowania instytucji zwrotu VAT dla podróżnych. Konieczne jest ustalenie adresu zamieszkania podróżnego. Ma to na celu zapobieżenie sytuacji uprzywilejowania konsumentów mających obywatelstwo kraju spoza UE, lecz zamieszkałych w UE, w stosunku do obywateli państw członkowskich zamieszkałych na terytorium UE.

Zwrot nie dotyczy sprzedaży hurtowej

Zwrot dla podróżnych i zerowa stawka dla sprzedawcy nie dotyczy towarów nabywanych przez podróżnych w ilościach wskazujących na ich handlowy charakter. Organy podatkowe wskazują, że jeżeli ilość i rodzaj towarów, które podatnik zamierza zbywać na rzecz osób fizycznych niemających stałego miejsca zamieszkania na terytorium UE, wskazuje na inny niż detaliczny (prywatny, osobisty) charakter tego obrotu (przykładowo, maszyny rolnicze czy inny asortyment przeznaczony do produkcji rolnej w ilościach hurtowych nie mogą zostać uznane za rzeczy o charakterze osobistym lub mieszczące się w bagażu osobistym), to do takiej sprzedaży nie znajdzie zastosowania art. 126 ust. 1 ustawy o VAT. Nie można bowiem w tym przypadku mówić, że zakupione towary będą mogły być wywiezione przez podróżnych poza terytorium Wspólnoty w bagażu osobistym (interpretacja Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 grudnia 2012 r., ITPP2/443-1141/12/MD).

W szczególności zamieszczenie na dokumencie Tax Free przez urzędnika urzędu celnego adnotacji, że „ilość i rodzaj towaru może wskazywać na handlowe przeznaczenie, ocena należy do właściwych organów podatkowych", może pozbawiać podróżnego prawa do uzyskania zwrotu VAT dla podróżnych, a sprzedawcy prawa do zastosowania zerowej stawki do tej sprzedaży (interpretacja Izby Skarbowej w Katowicach z 19 czerwca 2012 r., IBPP2/443-265/12/IK).

Niektóre organy podatkowe uznają jednak, że z uwagi na to, iż przepisy dotyczące procedury zwrotu VAT podróżnym nie regulują kwestii ilości ani częstotliwości sprzedaży towarów w systemie Tax Free, sprzedawca po spełnieniu wszystkich warunków, o których mowa w art. 126–129 ustawy o VAT, stosując zerową stawkę przy realizacji sprzedaży towarów w tym systemie, nie ma obowiązku ograniczania ilości czy częstotliwości sprzedaży towarów (interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie z 5 lipca 2012 r., IPPP2/443-434/12-2/MM). Zalecana jest zatem ostrożność z tym zakresie.