Przekazaliśmy za pośrednictwem organizacji pożytku publicznego jedzenie dla powodzian. Chcemy skorzystać z preferencyjnego rozliczenia VAT. Ale które przepisy zastosować: rozporządzenie ministra finansów o zerowej stawce czy ustawę, z której wynika, że darowizny są zwolnione z podatku? – pytają czytelnicy.

– Rzeczywiście, rozporządzenie nałożyło się częściowo na ustawę o VAT. I wychodzi na to, że przedsiębiorca, który przekaże artykuły spożywcze dla powodzian za pośrednictwem organizacji pożytku publicznego, ma prawo do zerowej stawki na podstawie rozporządzenia oraz zwolnienia z VAT na podstawie ustawy. Wbrew pozorom są to zupełnie różne kwestie – mówi Justyna Kowalik, doradca podatkowy w Enodo Advisors. Podkreśla, że wprawdzie zarówno przy zastosowaniu stawki 0 proc., jak i zwolnienia przedsiębiorca nie rozlicza VAT należnego, darowizny są jednak inaczej wykazywane w Jednolitym Pliku Kontrolnym. – Odpowiednio jako dostawa towarów opodatkowana stawką 0 proc. i dostawa towarów zwolniona z VAT. Nieprawidłowe ujęcie darowizny oznacza konieczność korekty ewidencji i deklaracji – tłumaczy Justyna Kowalik.

Przypomnijmy, że rozporządzenie ministra finansów wprowadziło stawkę 0 proc. VAT dla nieodpłatnych dostaw towarów lub świadczenia usług na cele związane z pomocą „osobom poszkodowanym wskutek intensywnych opadów atmosferycznych lub powodzi we wrześniu 2024 r.”. Można ją zastosować, jeśli darowiznę przekazaliśmy:

1) organizacjom pożytku publicznego;

2) jednostkom samorządu terytorialnego;

3) podmiotom leczniczym w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej;

4) Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.

Z kolei w art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT jest zwolnienie na darowizny produktów spożywczych dla organizacji pożytku publicznego z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej.

Który przepis zastosować? Zapytaliśmy o to Ministerstwo Finansów. Odpowiedziało, że preferencja z rozporządzenia ma wyjątkowy charakter. „Jest rozwiązaniem szczególnym do ogólnych zasad opodatkowania określonych w przepisach ustawy o VAT” – pisze ministerstwo. I podkreśla, że preferencja przypisana jest darowiznom powodziowym, w tym darowiznom żywności.

– Ministerstwo nie odpowiedziało wprost, wygląda jednak na to, że optuje za stosowaniem zerowego VAT. Wskazuje na to stwierdzenie, że stawka 0 proc. z rozporządzenia jest rozwiązaniem wyjątkowym/szczególnym wobec ogólnych zasad opodatkowania – komentuje Justyna Kowalik.

Ekspertka zwraca też uwagę na wymogi dokumentacyjne. – Zwolnienie od podatku uzależnione jest od posiadania przez darczyńcę dokumentacji potwierdzającej dokonanie darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego na cele prowadzonej przez nią działalności charytatywnej. W praktyce są to oświadczenia o przyjęciu darowizny i przeznaczeniu na taką działalność. Z kolei dla zastosowania 0 proc. stawki VAT konieczne jest zawarcie umowy między darczyńcą a organizacją (oprócz darowizn przekazanych od 12 do 17 września, do nich wystarczy pisemne potwierdzenie obu stron), z której wynika, że dostarczane towary będą wykorzystane na cele związane z pomocą poszkodowanym przez powódź – tłumaczy Justyna Kowalik.

W tej sprawie pojawia się jeszcze jedno pytanie – czy przedsiębiorca stosujący zerową stawkę VAT albo zwolnienie nie traci prawa do odliczenia podatku przy zakupach?

– Nie traci, w obu sytuacjach przysługuje mu prawo do odliczenia VAT naliczonego przy nabyciu darowanej żywności – wskazuje Justyna Kowalik. Szerzej na temat tego odliczenia pisaliśmy w „Rzeczpospolitej” z 26 września.