Od przyszłego roku zacznie obowiązywać ustawa z 25 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności (DzU z 2015 r. poz, 1767). W miejsce dotychczasowej ulgi na nabycie nowych technologii 1 stycznia 2016 r. wejdzie w życie tzw. ulga badawczo-rozwojowa (ulga B+R).

Nowelizacja zmienia dotychczasowe zasady wspierania innowacyjności. Mechanizm nowej ulgi zakłada, że przedsiębiorcy prowadzący działalność badawczo-rozwojową będą mieli możliwość dodatkowego odliczenia w podatkach dochodowych wydatków poniesionych na taką działalność. Nowe przepisy regulują zakres działalności, która będzie mogła być podstawą do odliczenia. W tym celu zostają wprowadzone nowe definicje działalności badawczej oraz prac rozwojowych >patrz ramka.

Jedynie wymienione kategorie

Jednocześnie ustawodawca ograniczył zakres stosowania ulgi B+R. W zależności od wielkości przedsiębiorstwa lub kategorii wydatków odliczeniu od postawy opodatkowania będzie podlegać 10 proc., 20 proc. lub 30 proc. kosztów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową. Ustawa określa precyzyjnie kategorie kosztów (tzw. koszty kwalifikowane), które będą mogły zostać odliczone. Kosztami takimi będą mogły być:

- płace i składki pracowników, w części finansowanej przez płatnika składek, jeżeli te należności i składki dotyczą pracowników zatrudnionych w celu realizacji działalności badawczo-rozwojowej,

- nabycie materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową,

- ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne, a także nabycie wyników badań naukowych, świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy przez jednostkę naukową na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej,

- odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem,

- odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością.

Nowa ulga zastąpi dotychczasową ulgę na nabycie nowych technologii, którą likwiduje nowelizacja.

Tylko do końca roku

Jednakże przedsiębiorcy, którzy nabyli do 31 grudnia 2015 r. prawo do skorzystania z dotychczasowej ulgi na nabycie nowych technologii, zachowają do niej prawo na dotychczasowych zasadach.

Innymi słowy podatnicy, którzy planują skorzystanie z ulgi na nabycie nowych technologii, muszą to zrobić do końca bieżącego roku. W praktyce oznacza to, że określona wartość niematerialna i prawna powinna zostać oddana do używania najpóźniej 31 grudnia 2015 r. Wyjątek dotyczy podatników z „przesuniętym" rokiem podatkowym. Jeśli bowiem rok rozpoczął się przed 1 stycznia 2016 r., a kończy po 31 grudnia 2015 r., to do jego końca można będzie rozliczyć ulgę na nabycie nowych technologii. Zgodnie z ustawą nowa technologia to wiedza technologiczna w postaci wartości niematerialnych i prawnych, np. wyniki zakupionych prac rozwojowych i badawczych, systemy IT, licencje, patenty, know-how, które umożliwiają wytwarzanie nowych lub udoskonalonych usług lub wyrobów i nie są wykorzystywane na świecie przez okres dłuższy niż pięć lat, co zostało potwierdzone opinią niezależnej jednostki naukowej.

Zastosowanie ulgi na nabycie technologii powodowało możliwość dodatkowego (poza standardowym odpisem amortyzacyjnym) odliczenia od podstawy opodatkowania 50 proc. wydatków poniesionych na nabycie nowych technologii. Przy obecnej stawce CIT w wysokości 19 proc. dawało to oszczędność na poziomie 9,5 proc. poniesionych wydatków. Przykładowo, nabywając system IT będący nową technologią o wartości 1 mln zł, z tytułu ulgi podatnik może dodatkowo odliczyć 0,5 mln zł, a więc zaoszczędzić na podatku 95 tys. zł.

Zgodnie z art. 18b ust. 6 ustawy o CIT i art. 26c ust. 7 ustawy o PIT odliczenia dokonuje się w zeznaniu za rok podatkowy, w którym poniesiono wydatki. W sytuacji gdy podatnik osiąga za rok podatkowy stratę lub wielkość dochodu z pozarolniczej działalności podatnika jest niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, odliczenia odpowiednio w całej kwocie lub w pozostałej części dokonuje się w zeznaniach za kolejno następujące po sobie trzy lata podatkowe, licząc od końca roku, w którym nową technologię wprowadzono do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Zgodnie art. 11 ustawy o uldze B+R podatnicy, którzy przed 1 stycznia 2016 r. nabyli prawo do odliczeń z tytułu ulgi na nabycie nowych technologii, zachowują prawo do odliczeń z tego tytułu na dotychczasowych zasadach. W praktyce może to mieć istotne znacznie dla tych podmiotów, które rok 2015 zakończą na stracie podatkowej, gdyż zgodnie z dotychczasowymi regulacjami ulgę na nabycie nowych technologii można w takiej sytuacji rozliczać jeszcze przez trzy kolejne lata podatkowe.

—Grzegorz Kuś jest menedżerem w dziale prawnopodatkowym PwC

podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2012 r., poz. 361 ze zm)

podstawa prawna: ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 851 ze zm.)

podstawa prawna: ustawa z 25 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności (DzU z 2015 r., poz. 1767)

Zdaniem autora

Marcin Sidelnik, dyrektor w dziale prawnopodatkowym PwC

Krok w dobrą stronę, ale...

Nowe przepisy to krok we wspieraniu innowacyjnych przedsiębiorców. Ulga B+R pozwoli nieco odciążyć tych przedsiębiorców, którzy zajmują się realną działalnością innowacyjną. Poziom odliczenia nie jest jednak zbyt wysoki. W uchylanej uldze na nabycie nowych technologii było to 50 proc. poniesionych wydatków, teraz te limity obniżono. Otwartą kwestią będzie także podejście władz podatkowych do kontroli odliczeń z tytułu ulgi na działalność badawczo-rozwojową.

W celu skorzystania z odliczenia podatnicy będą musieli przeprowadzić analizę swojej działalności i zakwalifikować ją jako działalność badawczo-rozwojową. W praktyce będzie to oznaczało konieczność zidentyfikowania wszelkich procesów, osób oraz aktywów, które są w danej organizacji zaangażowane w prace badawczo-rozwojowe. Warto w tym miejscu podkreślić, że ustawa nie wymaga, aby podatnik miał w swojej strukturze wyodrębniony dział B+R, gdyż kluczowe jest to, czy praca danego pracownika jest wykonywana w celu prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej.

Pomocnym narzędziem w tym zakresie mogą być opinie niezależnych jednostek naukowych lub wystąpienia z wnioskami o indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego.

Nowe definicje w ustawach o PIT i o CIT

Zgodnie z nowym art. 5a pkt 38 ustawy o PIT i art. 4a pkt 26 ustawy o CIT działalność badawczo-rozwojowa to działalność twórcza obejmująca badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowana w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Z kolei prace rozwojowe to zgodnie z art. 5a pkt 40 ustawy o PIT oraz art. 4a pkt 28 ustawy o CIT nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności z dziedziny nauki, technologii i działalności gospodarczej oraz innej wiedzy i umiejętności do planowania produkcji oraz tworzenia i projektowania nowych, zmienionych lub ulepszonych produktów, procesów i usług, z wyłączeniem prac obejmujących rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do produktów, linii produkcyjnych, procesów wytwórczych, istniejących usług oraz innych operacji w toku, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń, w szczególności:

a) opracowywanie prototypów i projektów pilotażowych oraz demonstracja, testowanie i walidacja nowych lub ulepszonych produktów, procesów lub usług w otoczeniu stanowiącym model warunków rzeczywistego funkcjonowania, których głównym celem jest dalsze udoskonalenie techniczne produktów, procesów lub usług, których ostateczny kształt nie został określony,

b) opracowywanie prototypów i projektów pilotażowych, które można wykorzystać do celów komercyjnych, w przypadku gdy prototyp lub projekt pilotażowy stanowi produkt końcowy gotowy do wykorzystania komercyjnego, a jego produkcja wyłącznie do celów demonstracyjnych i walidacyjnych jest zbyt kosztowna.