Optymalizacja: odpisy środka trwałego używanego lub ulepszonego w kosztach

Prowadzę biuro rachunkowe. Moi klienci często pytają mnie, jaka metoda amortyzacji będzie dla nich korzystniejsza w sytuacji nabycia używanego środka trwałego – liniowa czy indywidualna? – pyta czytelniczka.

Zgodnie z art. 16h ust. 1 ustawy o CIT oraz art. 22h ust. 1 ustawy o PIT, co do zasady odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek lub wartość wprowadzono do ewidencji (wykazu), z zastrzeżeniem art. 16e ustawy o CIT lub art. 22e ustawy o PIT, do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór. Suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których, zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT lub art. 23 ust. 1 ustawy o PIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Środki trwałe (np. maszyny, budynki, samochody) są więc amortyzowane począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym wprowadzono je do ewidencji środków trwałych, do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór.

Podatnicy (z zastrzeżeniem art. 16l i art. 16ł ustawy o CIT lub art. 22l i 22ł ustawy o PIT)  mogą wybrać jedną z metod amortyzacji określonych w art. 16i – 16k ustawy o CIT lub art. 22i-22k ustawy o PIT dla poszczególnych środków trwałych przed rozpoczęciem ich amortyzacji. Wybraną metodę stosuje się do pełnego zamortyzowania danego środka trwałego (art. 16h ust. 2 ustawy o CIT i art. 22h ust. 2 ustawy o PIT).

Określone w spisie

Stosownie do art. 16i ust. 1 ustawy o CIT i art. 22i ust. 1 ustawy o PIT, odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych, z zastrzeżeniem art. 16j-16ł ustawy o CIT lub art. 22j-22ł ustawy o PIT, dokonuje się przy zastosowaniu stawek amortyzacyjnych określonych w wykazie stawek amortyzacyjnych.

Oznacza to, że w przypadku metody liniowej odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek wprowadzono do ewidencji (wykazu), do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je ?w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór. Suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których, zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT lub art. 23 ust. 1 ustawy o PIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Przykład

Firma A nabędzie w grudniu 2014 r. (używany) samochód osobowy o wartości 30 000 zł. Samochód będzie amortyzowany metodą liniową. Roczna stawka amortyzacyjna wynosi dla samochodów osobowych 20 proc. Pierwszy odpis amortyzacyjny firma A będzie mogła rozliczyć za styczeń 2015 r. Ostatniego odpisu, przy założeniu, że samochód nie zostanie wcześniej zbyty (nie będzie postawiony w stan likwidacji, nie zostanie stwierdzony jego niedobór) oraz że nie ulegnie zmianie jego wartość początkowa, firma A będzie mogła dokonać za grudzień 2019 r.

Są inne możliwości

Zamiast stosować stawkę z wykazu, przedsiębiorca ma prawo wybrać stawkę indywidualną. Metodę tę może jednak stosować tylko w odniesieniu do używanych albo ulepszonych środków trwałych wprowadzonych do ewidencji środków trwałych danego podatnika.

Zgodnie z art. 16j ust. 1 ustawy o CIT i art. 22j ust. 1 ustawy o PIT, podatnicy, z zastrzeżeniem art. 16l ustawy o CIT i art. 22l ustawy o PIT, mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż:

1)

dla środków trwałych zaliczonych do grupy 3-6 i 8 Klasyfikacji:

a) 24 miesiące – gdy ich wartość początkowa nie przekracza ?25 000 zł,

b) 36 miesięcy – gdy ich wartość początkowa jest wyższa od ?25 000 zł i nie przekracza 50 000 zł,

c) 60 miesięcy – w pozostałych przypadkach;

2)

dla środków transportu, ?w tym samochodów osobowych – 30 miesięcy;

3)

dla budynków (lokali) i budowli, innych niż wymienione w pkt 4 – 10 lat, z wyjątkiem:

a) trwale związanych z gruntem budynków handlowo-usługowych wymienionych w rodzaju 103 Klasyfikacji i innych budynków niemieszkalnych wymienionych w rodzaju 109 Klasyfikacji trwale związanych ?z gruntem,

b) kiosków towarowych o kubaturze poniżej 500 m3, domków kempingowych i budynków zastępczych

– dla których okres amortyzacji nie może być krótszy niż 3 lata;

4)

dla budynków (lokali) niemieszkalnych, dla których stawka amortyzacyjna z Wykazu stawek amortyzacyjnych wynosi 2,5 proc. – 40 lat pomniejszone ?o pełną liczbę lat, które upłynęły od dnia ich oddania po raz pierwszy do używania do dnia wprowadzenia do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych prowadzonej przez podatnika, z tym że okres amortyzacji nie może być krótszy niż 10 lat.

Tak ustalone stawki są stawkami maksymalnymi. Ustalając stawkę indywidualną, podatnik może przyjąć ją w maksymalnej wysokości, ale również w niższej, także niższej niż stawki wynikającej dla danego środka trwałego z wykazu rocznych stawek amortyzacyjnych. Przykładowo: dla mieszkań służbowych stawka indywidualna nie może być wyższa niż 10 proc. rocznie, ale może być niższa np. 4, 6 czy 8 proc., w tym niższa od stawki ustawowej (stawka ustawowa wynosi 1,5 proc.), a więc może wynosić np. 1 proc.

Przykład

Nabyty w grudniu 2014 r. samochód osobowy o wartości ?30 000 zł firma A zamierza amortyzować z zastosowaniem indywidualnej stawki amortyzacyjnej ustalonej na maksymalnym pułapie ?zero proc. Pierwszy odpis amortyzacyjny firma A ?będzie mogła rozliczyć za styczeń 2015 r. Ostatniego odpisu amortyzacyjnego, przy założeniu, że samochód nie zostanie wcześniej zbyty (postawiony ?w stan likwidacji, stwierdzony ?jego niedobór) oraz że ?nie ulegnie zmianie jego ?wartość początkowa, firma A będzie mogła dokonać ?za czerwiec 2017 r.

Szybciej przy maksymalnym pułapie

Wybór stawki indywidualnej zamiast metody liniowej może być sposobem optymalizacji podatkowej pozwalającym na szybsze zamortyzowanie środka trwałego, zwłaszcza w sytuacji gdy stawkę indywidualną ustalimy na pułapie maksymalnym.

Przykład

Firma A kupiła samochód ?o wartości początkowej 30 000 zł. Roczne i miesięczne odpisy amortyzacyjne, w zależności od metody amortyzacji, przedstawia poniższa tabela:

Jak zatem widzimy, wybór stawki indywidualnej wyższej niż stawka ustawowa pozwala na szybszą amortyzację środka trwałego, co oznacza wyższe koszty uzyskania przychodów w pierwszych miesiącach używania środka trwałego.

Jeżeli firma nabywa środek trwały i chce mieć możliwość uwzględniania wyższych odpisów amortyzacyjnych, to powinna wybrać stawkę indywidualną, w szczególności na maksymalnym pułapie. Jest tak np. w przypadku podatnika – osoby fizycznej, który rozlicza się na zasadach ogólnych i który przekroczył ?w połowie roku II próg podatkowy. W przypadku tego podatnika wyższe odpisy w drugiej połowie roku pozwolą na obniżenie dochodu do opodatkowania, a co za tym idzie, obniżenie PIT do zapłaty).