Wraz z koleżanką prowadzę od września br. niepubliczne przedszkole. Nie mamy podpisanej umowy spółki, ale umowę o wspólnym przedsięwzięciu. Poza prowadzeniem tego przedszkola ani ja, ani koleżanka nie prowadzimy żadnej innej działalności gospodarczej. Czy postąpiłyśmy prawidłowo zakładając jedną podatkową księgę przychodów i rozchodów?

– pyta czytelniczka.

Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów (z zastrzeżeniem art. 24a ust. 3 i 5 ustawy o PIT) albo księgi rachunkowe zgodnie z odrębnymi przepisami. Powinny to robić w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy, a także uwzględniać w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych informacje niezbędne do obliczenia wysokości odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 22a–22o ustawy o PIT (art. 24a ust. 1 ustawy o PIT).

Szczegóły określił minister

Szczegółowe zasady prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów znajdują się w przepisach rozporządzenia ministra finansów z 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (dalej: rozporządzenie).

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie, o których mowa w art. 24a ust. 1 i 2 ustawy o PIT, są obowiązane prowadzić księgę według wzoru ustalonego w załączniku nr 1 do rozporządzenia, w sposób określony w rozdziale 2 rozporządzenia.

Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, że czytelniczka wraz z koleżanką wspólnie prowadzą niepubliczne przedszkole na podstawie umowy o wspólnym przedsięwzięciu.

Bez preferencji

Niestety, prawodawca nie przyznał możliwości prowadzenia jednej podatkowej księgi przychodów i rozchodów przez osoby fizyczne prowadzące wspólnie działalność na podstawie umowy o wspólnym przedsięwzięciu. Czytelniczka i jej koleżanka powinny zatem prowadzić odrębne podatkowe księgi przychodów i rozchodów.

Pogląd taki potwierdziła Izba Skarbowa w Poznaniu w interpretacji z 29 października 2008 r. (ILPB1/415-577/08-2/AA), wskazując, że „(...) dochód z działalności polegającej na prowadzeniu przedszkola niepublicznego podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym, lecz każda ?z osób fizycznych – działająca na podstawie zawartego porozumienia o prowadzeniu wspólnego przedsięwzięcia – powinna w celu ewidencji księgowej prowadzić właściwe księgi zgodnie z ww. przepisami (...)".

Czytelniczka i jej koleżanka, zakładając tylko jedną księgę przychodów i rozchodów, postąpiły więc nieprawidłowo.

I co teraz

W przedstawionym stanie faktycznym panie prowadzące wspólne przedsięwzięcie nie założyły właściwych podatkowych ksiąg przychodów i rozchodów w terminie (założyły wspólną księgę zamiast dwóch odrębnych) i w konsekwencji nie zawiadomiły naczelnika właściwego urzędu skarbowego o założeniu tych ksiąg. Przepisy nie określają, jak postąpić w takiej sytuacji. Moim zdaniem osoby te powinny jak najszybciej założyć podatkowe księgi i zawiadomić o tym właściwe urzędy skarbowe. Niestety, w tak założonych księgach mogą ujmować jedynie zdarzenia gospodarcze zaistniałe od dnia ich założenia. Osoby te powinny uzgodnić założenie tych ksiąg z urzędem skarbowym. Powinny także uzgodnić z fiskusem, czy dotychczas prowadzona podatkowa księga pomimo swej wadliwości zostanie uznana za dowód stanowiący podstawę do ustalenia wysokości przychodów i kosztów podatkowych. Niestety, wobec braku regulacji prawnej w tym zakresie należy się liczyć z różnym podejściem władz skarbowych i z tego względu konieczne wydaje się wcześniejsze ustalenie sposobu postępowania z urzędem skarbowym.

Proporcjonalnie do udziału w zysku

Osoby angażujące się we wspólne przedsięwzięcia powinny pamiętać, że w szczególny sposób ustala się u nich przychody i koszty z tego wspólnego przedsięwzięcia.

Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych, u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (udziału) oraz (z zastrzeżeniem ust. 1a) łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku (udziału) są równe (art. 8 ust. 1 ustawy o PIT).

Artykuł 8 ust. 1a, o którym mowa wyżej, mówi natomiast, że przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, lub działów specjalnych produkcji rolnej, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 4, osiąganych przez podatników opodatkowanych na zasadach określonych w art. 30c, nie łączy się z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej (art. 8 ust. 1a ustawy o PIT).

Z kolei zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o PIT zasady wyrażone w art. 8 ust. 1 ustawy o PIT stosuje się odpowiednio do:

1) ?rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat;

2) ?ulg podatkowych związanych z prowadzoną działalnością w formie spółki niebędącej osobą prawną.

Zasady te powinny znaleźć odpowiednie zastosowanie przy wpisywaniu do podatkowej księgi przychodów i rozchodów – przychodów i kosztów podatkowych. Wpisowi do księgi podlega bowiem jedynie udział przypadający na podatnika ze wspólnego przedsięwzięcia, a nie cały przychód czy koszt.

Przykład

Załóżmy, że za okres od września do grudnia 2014 r. przychody przedszkola (opodatkowane podatkiem dochodowym ?od osób fizycznych) wyniosą 45 000 zł, a wydatki (uznawane za koszty uzyskania przychodów) 15 000 zł.

Wariant I: Umowa o wspólnym przedsięwzięciu stanowi, że prawa do udziału w zysku są równe (ewentualnie nic nie stanowi w tym względzie).

W tym przypadku przychodem czytelniczki jest 50 proc. przychodów przedszkola (20 000 zł), a kosztami podatkowymi 50 proc. wydatków przedszkola (7500 zł) i tylko te udziały czytelniczka wpisuje do podatkowej księgi przychodów i rozchodów.

Koleżanka czytelniczki w prowadzonej przez siebie podatkowej księdze przychodów i rozchodów powinna wykazać swoje udziały w przychodach (20 000 zł) i kosztach (7500 zł). Udziały obu pań w zysku wyniosą w tym wariancie po 50 proc.

Wariant II: Umowa o wspólnym przedsięwzięciu stanowi, że udział czytelniczki w zysku wynosi 60 proc., a jej koleżanki – 40 proc.

W tym przypadku przychodem czytelniczki jest 60 proc. przychodów przedszkola (27 000 zł), a kosztami podatkowymi 60 proc. wydatków przedszkola (9000 zł).

Koleżanka czytelniczki w prowadzonej przez siebie podatkowej księdze przychodów i rozchodów powinna wykazać swoje udziały w przychodach (18 000 zł) i kosztach (6000 zł), gdyż udział koleżanki czytelniczki w zysku wynosi w tym wariancie 40 proc.

Autor jest doradcą podatkowym