Organ podatkowy obciążył nas kosztami postępowania. Jest to znaczna kwota, gdyż dotyczy opinii biegłego z zakresu finansów ?i rachunkowości. Nasza firma nie jest obecnie w stanie zapłacić tych kosztów z uwagi na złą kondycję finansową firmy. Czy możemy złożyć podanie o darowanie nam tych kosztów?

– pyta czytelnik.

Podatnik ma prawo złożyć wniosek o umorzenie kosztów postępowania podatkowego, jednak organ podatkowy nie zawsze musi się przychylić do takiego wniosku. Ustawodawca dopuścił bowiem możliwość umorzenia kosztów postępowania na wniosek podatnika. Sam organ podatkowy bez wniosku podatnika nie zrobi nic. Składając jednak taki wniosek, należy pamiętać ?o spełnieniu pewnych obligatoryjnych przesłanek. Nie zawsze bowiem jest możliwe, aby koszty postępowania mogły zostać umorzone.

Złożenie wniosku nie powoduje obowiązku uiszczenia opłaty.

Uznaniowy charakter decyzji

Zgodnie z art. 270 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.) organ podatkowy na wniosek osoby obowiązanej, w przypadku uzasadnionym jej ważnym interesem lub interesem publicznym, może rozłożyć koszty postępowania na raty albo umorzyć je w całości lub w części. Przepis ten nie wskazuje zamkniętego katalogu przyczyn obligatoryjnego umorzenia kosztów postępowania. Użyte przez ustawodawcę zwroty „ważny  interes podatnika" i „ważny interes publiczny" mają charakter otwarty. W związku z tym decyzja wydawana w tej sprawie przez organ podatkowy jest decyzją uznaniową.

Podejmując decyzję w przedmiocie umorzenia kosztów postępowania, organ podatkowy ma zatem przywilej swobodnego uznania, czy przyzna podatnikowi ulgę polegającą na umorzeniu kosztów tego postępowania czy nie. Organ podatkowy może więc, ale nie musi umorzyć kosztów postępowania.

Cztery warunki

Aby zatem organ podatkowy mógł się odnieść do złożonego przez podatnika wniosku ?o umorzenie kosztów postępowania, powinny być spełnione następujące przesłanki:

- ?muszą istnieć koszty postępowania, które podatnik ma obowiązek uiścić (tak jak przy istnieniu zaległości podatkowej, której istnienie musi być niewątpliwe – wyrok NSA z 7 stycznia 2000 r., ?I SA/Lu 1589/98),

- ?podatnik musi złożyć wniosek o umorzenie kosztów postępowania,

- ?wniosek musi spełniać wymogi pisma stosowanego ?w kontaktach z organami podatkowymi,

- ?wniosek musi zawierać uzasadnienie ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego.

Przypadki losowe ?i klęski żywiołowe

Ocena ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego nie może być dokonywana przez organ podatkowy w sposób subiektywny. ?O istnieniu ważnego interesu podatnika decydują kryteria zobiektywizowane, które są zgodne z powszechnie aprobowaną hierarchią wartości (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 września 2001 r., ?III SA 1590/00).

Oceniając istnienie przesłanki ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego, organ podatkowy musi rozważyć wszelkie okoliczności, które wpływają na ocenę tych przesłanek. Przykładowo mogą to być okoliczności dotyczące sytuacji majątkowej podatnika czy wpływu realizacji płatności na tę sytuację indywidualną. ?W takim przypadku należy też mieć na uwadze okoliczności ?i przyczyny powstania zaległości (wyrok WSA w Gliwicach ?z 29 lutego 2012 r., I SA/Gl 1174/11). Mogą nimi być np. nadzwyczajne przypadki losowe, które są niezależne od działań podatnika, np. klęski żywiołowe (wyrok NSA z 15 listopada 2011 r., II FSK 910/10).

Pojęcie interesu publicznego oceniane jest przy uwzględnieniu wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, np. sprawiedliwość, czy zaufanie do organów państwa. Przy ocenie należy również uwzględnić zasadność obciążenia państwa kosztami udzielonej w ten sposób pomocy (wyrok WSA w Łodzi z 3 listopada 2010 r., I SA/Łd 443/10).

Przesłanką ważnego interesu podatnika nie może być np. brak wiedzy prawniczej, niezbędnej do prawidłowego prowadzenia działalności gospodarczej i procesów sądowych związanych z tą działalnością (wyrok WSA w Łodzi ?z 4 sierpnia 2009 r., I SA/Łd 382/09).

Organ podatkowy nie ma obowiązku umorzenia kosztów postępowania, ale powinien rozpoznać wniosek w zakresie wyżej wskazanych przesłanek. Dopiero po sprawdzeniu tych przesłanek organ podatkowy – w zależności od oceny wniosku podatnika – skorzysta z możliwości jego uwzględnienia bądź go nie uwzględni (wyrok WSA w Białymstoku z 2 lipca 2013 r., II SA/Bk 359/13).

Wydanie decyzji musi być poprzedzone wyjaśnieniem okoliczności sprawy w zakresie przesłanek umorzenia kosztów postępowania i analizą wyżej wskazanych przesłanek. Z uzasadnienia rozstrzygnięcia musi wynikać, że organ podatkowy prawidłowo ustalił stan faktyczny i to, czy ?w analizowanej sprawie występuje ważny interes podatnika lub ważny interes publiczny.

Trzeba wskazać dowody

Podatnik musi uzasadnić wniosek, a więc przedstawić dowody, które potwierdzą jego ważny interes. W szczególności chodzi tu ?o sytuację materialno-ekonomiczną, która wskazuje na to, że organ podatkowy powinien uwzględnić wniosek, gdyż w przeciwnym razie podatnik np. zostanie zmuszony do likwidacji firmy.

Organ podatkowy musi podjąć kroki mające na celu weryfikację twierdzeń podatnika. Ważne jest zatem, aby podatnik załączył do wniosku wszelkie dokumenty potwierdzające przedstawiony przez niego stan faktyczny.

W jakim terminie

Termin, w jakim podatnik może złożyć wniosek o umorzenie kosztów postępowania podatkowego, nie jest stricte wskazany przepisami prawa. Istotne jest jednak, aby wniosek taki został złożony, kiedy istnieją takie koszty. Podatnik może więc złożyć taki wniosek do momentu uiszczenia tych kosztów.