VAT od odsetek z pożyczki spółki powiązanej

Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny ?w wyroku z 28 maja 2014 r. (I FSK 952/13).

Spółka rozważa uwzględnienie w swoim statucie informacji, że przedmiot jej działalności obejmuje także „pozostałe formy udzielania kredytów". W świetle tego zdarzenia przyszłego wystąpiła z wnioskiem o interpretację. Zapytała w nim, czy kwota odsetek uzyskanych z tytułu udzielania pożyczek podmiotom powiązanym może być uznana za obrót wynikający ?z czynności dokonywanych sporadycznie w rozumieniu art. 90 ust. 6 ustawy o VAT.

W  ocenie spółki wartość obrotu z tytułu pożyczek udzielonych na rzecz spółki dominującej powinna zostać uznana za obrót uzyskany z tytułu czynności dokonywanych sporadycznie. Przepisy ustawy o VAT nie precyzują, co należy rozumieć przez „sporadyczne dokonywanie czynności".

W wydanej interpretacji organ uznał stanowisko wnioskodawczyni za nieprawidłowe. Podkreślił, że choć spółka określa udzielanie pożyczek jako incydentalne, to wykonywane przez nią czynności niewątpliwie będą nosiły cechy powtarzalności. Ponadto finansowanie spółki powiązanej kapitałowo nie jest działalnością marginalną w stosunku do całokształtu działań spółki.

Sprawa trafiła do WSA, który wyrokiem III SA/Wa 2182/12 uchylił zaskarżoną interpretację. Sąd uznał, że o wykładni pojęcia „czynności sporadyczne" nie powinien decydować jeden wskaźnik czy też tylko jedno kryterium, ale wszelkie okoliczności wyznaczające miejsce, znaczenie i zakres danych transakcji ?w całokształcie działalności gospodarczej podatnika. Organ wniósł na wyrok WSA skargę kasacyjną do NSA.

NSA zgodził się z argumentacją organów i uchylił zaskarżony wyrok. W ocenie NSA ani liczba udzielonych pożyczek, ani też liczba kontrahentów, którym udzielono tych pożyczek, same w sobie nie świadczą o tym, czy można traktować te czynności jako sporadyczne czy też nie. Zdaniem NSA usługi finansowe nie mają charakteru czysto pomocniczego, skoro zapewnienie finansowania spółce zależnej jest równie ważne, co podstawowa działalność pożyczkodawcy.

—Artur Niesłuchowski, współpracownik zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte

Komentarz eksperta:

Mateusz ?Bieda, konsultant ?w rzeszowskim biurze Deloitte Doradztwo Podatkowe sp. z o.o.

Przedsiębiorcy, którzy świadczą usługi finansowe, na przykład udzielają pożyczek, muszą się mierzyć z licznymi niejasnościami w rozliczeniach podatkowych związanych ?z tego rodzaju działalnością. Jednym ?z zasadniczych pytań, jakie stawiają sobie podatnicy VAT udzielający pożyczek, jest to, czy obrót wynikający z tych czynności powinien być uwzględniony w obliczeniu ?tzw. struktury sprzedaży.

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 90 ?ust. 6 ustawy o VAT, w kalkulacji proporcji sprzedaży nie uwzględnia się m.in. obrotu uzyskanego z tytułu udzielania pożyczek, ?w zakresie, w jakim transakcje te mają charakter pomocniczy.

Warto podkreślić, iż pomimo tego, że komen-?towany wyrok został wydany na podstawie przepisów sprzed tegorocznych zmian ?w ustawie o VAT, kiedy to ustawodawca posłu-?giwał się pojęciem „czynności sporadyczne", ?to zachowuje on również swoją wagę w odnie-?sieniu do aktualnych przepisów tej ustawy.

Należy zgodzić się ze stwierdzeniem składu orzekającego, który powołując się m.in. ?na orzecznictwo NSA (np. orzeczenie I FSK 877/12 z 4 czerwca 2013 r.) oraz TSUE ?(np. orzeczenie C-142/99 Floridienne SA, Berginvest SA przeciw Belgii), uznał, że transakcje sporadyczne to takie, które nie są związane z zasadniczą działalnością podatnika, a przychody z ich tytułu nie są bezpośrednim, stałym i koniecznym uzupełnieniem tej działalności.

Podatnicy powinni mieć na uwadze, że ze względu na brak precyzyjnych zapisów ustawy i dyrektywy VAT określenie, czy dana transakcja ma charakter sporadyczny, jest generalnie niełatwym zadaniem. Ocena, czy w przypadku transakcji udzielenia pożyczek mamy do czynienia z czynnością sporadyczną, powinna być zasadniczo uzależniona od ogółu okoliczności związanych z tą transakcją. W szczególności od tego, czy stanowi ona element zasadniczej działalności gospodarczej podatnika, czy jest czynnością powtarzalną, w jakiej mierze angażuje ona aktywa przedsiębiorcy, jak również jakie są kwoty udzielanych pożyczek (co ma bezpośredni wpływ m.in. na poziom ryzyka ponoszonego przez podatnika).

Sam fakt udzielania pożyczek pomiędzy podmiotami powiązanymi nie powinien mieć wpływu na to, czy daną transakcję można uznać za sporadyczną. Z tym stanowiskiem zaprezentowanym w komentowanym wyroku należy się zgodzić. Warto jednak zauważyć, że w praktyce to właśnie pomiędzy takimi podmiotami łatwo o sytuację, w której instytucja pożyczki jest wykorzystywana ?w sposób częstotliwy i zorganizowany ?i środki finansowe przekazywane w ramach pożyczek mają zasadnicze znaczenie dla działalności poszczególnych podmiotów.

Komentowany wyrok niestety nie rozwieje wątpliwości wokół kwestii „pomocniczości" pożyczek udzielanych pomiędzy podatnikami. Zarówno krajowe, jak i wspólnotowe przepisy pozostają bowiem w tej kwestii wysoce nieprecyzyjne. Dlatego też podatnicy, którzy udzielają bądź zamierzają udzielać pożyczek, powinni gruntownie przeanalizować okoliczności tych transakcji oraz rozważyć wystąpienie do ministra finansów ?z wnioskiem o wydanie interpretacji, która pozwoli na zabezpieczenie podatkowe danych transakcji.