Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 maja 2014 r. (II FSK 3113/13).

W spółce zostało wszczęte postępowanie kontrolne w zakresie prawidłowości rozliczeń CIT za rok podatkowy trwający od stycznia 2004 r. do września 2005 r. W wyniku tego postępowania, w 2012 r. została wydana decyzja określająca spółce zobowiązanie podatkowe. W odwołaniu od tej decyzji spółka podniosła m.in. zarzut przedawnienia zobowiązania podatkowego, ze względu na upływ pięcioletniego ustawowego terminu. Organy podatkowe obu instancji nie uwzględniły zarzutu, ponieważ – ich zdaniem ?– w sprawie doszło do zawieszenia biegu terminu przedawnienia z uwagi na wszczęte postępowanie o przestępstwo skarbowe. Informacja ?o wszczęciu ww. postępowania znajdowała się ?w aktach sprawy, które zostały udostępnione spółce w trakcie zapoznawania się przez nią ?z zebranym materiałem dowodowym.

W skardze do WSA spółka powołała się m.in. na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 17 lipca 2012 r. (P 30/11), w którym stwierdzono, że zawieszenie biegu terminu przedawnienia ?z uwagi na wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe jest każdorazowo uzależnione od skutecznego poinformowania podatnika o wszczęciu takiego postępowania najpóźniej z upływem terminu przedawnienia wynikającego z art. 70 § 1 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.). Skoro zaś ?w przedmiotowej sprawie spółka nie została ?w odpowiedni sposób zawiadomiona o wszczęciu względem niej postępowania o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, to jej zobowiązanie podatkowe za rok podatkowy trwający od stycznia 2004 r. do września 2005 r. uległo ?31 grudnia 2011 r. przedawnieniu na zasadach ogólnych (ponieważ termin zapłaty podatku przypadał 2 stycznia 2006 r.).

WSA nie zgodził się ze stanowiskiem spółki, twierdząc, że poprzez wydanie spółce z akt sprawy kserokopii pisma o wszczęciu postępowania o przestępstwo skarbowe organ I instancji dopełnił obowiązku poinformowania spółki ?o toczącym się względem niej postępowaniu ?i tym samym bieg terminu przedawnienia został zawieszony. Sprawa trafiła finalnie do NSA, który poparł spółkę. Najszerzej odniósł się do kwestii przedawnienia, wskazując, że z wyroku Trybunału wynika obowiązek organów bezpośredniego poinformowania podatnika o wszczęciu postępowania o przestępstwo skarbowe. W związku z uchybieniem obowiązkowi informacyjnemu ?w sprawie nie doszło do zawieszenia biegu terminu przedawnienia w świetle art. 70 § 6 pkt 1 o.p.

współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą firmy Deloitte

Komentarz eksperta

Anna ?Wrześniewska

doradca podatkowy, ?starsza konsultantka ?w warszawskim biurze ?Deloitte Doradztwo ?Podatkowe sp. z o.o.

Przedmiotowy wyrok zasługuje na aprobatę ?z uwagi na jednoznaczne poparcie przez NSA zarzutu przedawnienia zobowiązania podatkowego wobec braku właściwego zawiadomienia podatnika o postępowaniu karnym skarbowym oraz obalenie tezy stawianej przez organy podatkowe ?o rzekomym zaistnieniu zawieszenia biegu terminu przedawnienia w przypadku pośredniego przekazania spółce informacji o toczącym się postępowaniu karnym skarbowym.

Warto w tym miejscu wyjaśnić, że bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego ulega zawieszeniu z dniem wszczęcia postępowania ?w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania. Obowiązek zawiadomienia podatnika o wszczętym postępowaniu został ustanowiony przez ustawodawcę w art. 70 §  6 pkt 1 o.p.

Kwestia zawieszenia biegu terminu przedawnienia była kanwą wielu orzeczeń sądów administracyjnych. Ukoronowaniem tej dyskusji był wyrok TK ?z 17 lipca 2012 r. (P 30/11), w którym TK przedstawił jasne wytyczne, jakie powinny zostać spełnione przez organy podatkowe powołujące się na zawieszenie biegu terminu przedawnienia. TK orzekł bowiem, że ze względu na konstytucyjną zasadę ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, podatnik powinien wiedzieć, jaki jest aktualny status jego zobowiązania podatkowego, tj. czy jego zobowiązanie podatkowe przedawniło się, czy też nie. W związku z tym: „(...) z chwilą upływu 5-letniego terminu przedawnienia podatnik musi zostać poinformowany, że przedawnienie nie następuje, bo jego bieg został zawieszony ?w związku z wszczęciem postępowania karnoskarbowego.". Mając na uwadze ten wyrok, minister finansów wydał 2 października 2012 r. interpretację ogólną (PK4/8012/239/AAN/12/1804), w której określił standardy postępowania, jakie powinny zostać spełnione przez organy podatkowe, aby mogło dojść do skutecznego zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Minister w szczególności wskazał, że skuteczne zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest możliwe tylko wtedy, gdy przed upływem terminu przedawnienia:

Niedopełnienie któregokolwiek z tych wymogów powoduje, że zawieszenie biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego nie następuje.

Wydawać by się mogło, że po wyroku TK oraz po wydaniu przez ministra interpretacji ogólnej rozbieżności interpretacyjne dotyczące sposobu rozumienia i stosowania art. 70 §  6 pkt 1 o.p. zostały zażegnane. Jednak w praktyce nadal spotykamy się z kuriozalnymi sytuacjami, gdy organy podatkowe kontynuują prowadzenie postępowania podatkowego po upływie terminu przedawnienia i wydają decyzje określające zaległość podatkową – mimo że nie dopełniły obowiązku właściwego zawiadomienia podatnika ?o fakcie zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Należy mieć nadzieję, że przed sądy administracyjne będzie trafiało coraz mniej spraw będących efektem zignorowania przez fiskusa treści wyroku TK oraz wytycznych wynikających z interpretacji ogólnej ministra finansów w sprawie zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.