Wynagrodzenie za umorzenie udziałów w formie niepieniężnej wywołuje bowiem takie same skutki podatkowe jak wynagrodzenie w formie pieniężnej. Takie stanowisko wyraził Naczelny Sąd Administracyjny w ustnym uzasadnieniu wyroku z 8 stycznia 2014 r. (II FSK 169/12). To kolejny korzystny wyrok dotyczący umorzenia udziałów, który potwierdza niemalże jednolitą linię orzeczniczą sądów administracyjnych.
W sprawie rozpatrywanej przez Naczelny Sąd Administracyjny spółka umorzyła część udziałów posiadanych przez wspólnika. Umorzenie miało charakter dobrowolny, ?a w zamian za umorzenie wspólnik otrzymał wynagrodzenie w postaci niepieniężnej. Została bowiem na niego przeniesiona własność nieruchomości należących do spółki. Spółka zadała pytanie, czy wydanie nieruchomości, jako wynagrodzenie za umorzenie udziałów, powoduje po stronie spółki powstanie przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o CIT.
Wnioskodawca wskazał, że jego zdaniem przekazanie nieruchomości jako wynagrodzenie za udziały nie powoduje po jego stronie powstania przychodu podatkowego. Podatnik podkreślił, że ?w przypadku przekazania ?w formie rzeczowej wynagrodzenia za umorzenie udziałów przez osobę prawną nie powstaje przychód po stronie osoby prawnej, która świadczy. W szczególności przeniesienie własności nieruchomości nie może być traktowane jako odpłatne zbycie tej nieruchomości.
Organ podatkowy nie zgodził się z podatnikiem i uznał w wydanej interpretacji, że ?w świetle przepisów ustawy ?o CIT przeniesienie własności składników majątku trwałego należy traktować na równi ze zbyciem tego majątku. Zdaniem organu, analizując omawiane zdarzenie, należy przyjąć, że spółka najpierw zbywa majątek, a następnie uzyskane z tego tytułu środki przeznacza na zapłatę wynagrodzenia wspólnikowi.
WSA w Poznaniu, do którego trafiła skarga na tę interpretację, przyznał spółce rację. Wskazał, że przepisy prawa handlowego nie przesądzają, w jakiej formie powinno być wypłacone wspólnikowi wynagrodzenie za umarzane udziały. To udziałowcy decydują o tym, czy rozliczenie ?z występującym ze spółki wspólnikiem nastąpi w formie rzeczowej czy pieniężnej. ?W ocenie sądu literalna wykładnia przepisów ustawy ?o CIT wskazuje wprost, że umorzenie udziałów w spółce w zamian za przekazaną nieruchomość nie stanowi dla niej przychodu.
Ze stanowiskiem tym zgodził się Naczelny Sąd Administracyjny i utrzymał w mocy wyrok sądu I instancji. Sąd podkreślił, że w przypadku wynagrodzenia wspólnika ?w formie niepieniężnej za umorzenie udziałów po stronie spółki nie powstanie przychód, gdyż w takiej sytuacji nie występuje po stronie spółki żadne przysporzenie majątkowe.
Zdaniem autorki
Aleksandra ?Kasińska doradca podatkowy ?i aplikantka radcowska ?w Kancelarii Ożóg i Wspólnicy
Organy kreują nieistniejący stan faktyczny
Stanowisko wyrażone w komentowanym wyroku potwierdził m.in. NSA w orzeczeniach z 4 października 2013 r. (II FSK 2753/11) oraz ?z 25 kwietnia 2012 r. (II FSK 1950/10). Wynika z nich, że twierdzenie organu uznające, że gdyby spółka sprzedała składniki majątku, ?a uzyskane pieniądze przeznaczyła na zapłatę wynagrodzenia pieniężnego dla wspólnika za umorzone udziały, to niewątpliwie osiągnęłaby przychód, jest czysto hipotetyczne, a samo domniemanie nie może stanowić wystarczającej podstawy do powstania obowiązku podatkowego. Nie ma żadnego powodu, aby do celów podatkowych, w przypadku nabycia udziałów w celu umorzenia, wyodrębniać dwie czynności: nabycie udziałów własnych i zbycie części majątku. Podział taki należy uznać za sztuczny i mający na celu wyłącznie doprowadzenie do powstania obowiązku podatkowego po stronie spółki.
Stanowisko sądów administracyjnych niewątpliwie należy uznać za korzystne dla podatników. W mojej ocenie wyodrębnianie przez organy podatkowe czynności zbycia, np. nieruchomości, a następnie zapłaty wynagrodzenia wspólnikowi, jest sytuacją, w której organy podatkowe kreują stan faktyczny, który nie nastąpił. Ustawa o CIT nie zawiera żadnych przepisów, które pozwalałyby na takie działanie, stąd też linia orzecznicza sądów administracyjnych zasługuje na pełną aprobatę.
