W zależności od tego, z której formy opodatkowania korzystają przedsiębiorcy, powinni albo złożyć roczne zeznanie podatkowe PIT –28 (opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych) albo deklarację PIT-16A,?w której wykazywane są zapłacone i odliczone od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne (to obowiązek podatników rozliczających się w formie karty podatkowej).

Bez rozliczeń ?z małżonkiem

Oczywiście nie każdy przedsiębiorca może korzystać ze wspomnianych form opodatkowania i rozliczać w ten sposób zyski z działalności gospodarczej. Aby tak się stało, konieczne jest spełnienie konkretnych warunków, stawianych przez przepisy. Ryczałt i karta podatkowa są bowiem uproszczonymi formami rozliczeń (w przeciwieństwie do skali podatkowej czy nawet podatku liniowego).

Cechą wspólną ryczałtu i karty podatkowej jest to, że korzystanie z nich wyłącza możliwość wspólnego rozliczenia z małżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko (co stanowi ich dużą wadę). W pozostałym zakresie obie formy opodatkowania istotnie się różnią.

Płacą od przychodu

Rozliczający się w formie ryczałtu podatek płacą od uzyskiwanych przychodów, ?a nie – jak w przypadku zasad ogólnych oraz podatku liniowego – dochodów. To oznacza zaś, że nie mogą przy obliczaniu podatku uwzględniać ponoszonych wydatków, co może stanowić sporą wadę. W zamian jednak podatnicy korzystają – w przeważającej większości przypadków  – z dużo niższych w porównaniu ze skalą podatkową stawek podatku. Wynoszą one 3 proc. (m.in. przy przychodach ?z działalności handlowej), ?5,5 proc. (np. dla przychodów z działalności wytwórczej czy robót budowlanych), 8,5 proc. (np. dla przychodów z działalności usługowej) i 17 proc. (np. dla zakwaterowania). Tylko przychody osiągane ?w ramach tzw. wolnych zawodów opodatkowane są według stawki 20 proc. (w tym przypadku ryczałt może nie być opłacalny).

Płacący ryczałt mogą korzystać z większości odliczeń od dochodu (czyli np. składek na ubezpieczenia społeczne, wydatków na cele rehabilitacyjne, darowizn na Kościół) ?i podatku (np. składki na ubezpieczenia zdrowotne), nie mogą jednak odliczać od ryczałtu ulgi na wychowanie dzieci. Tylko ci podatnicy, którzy poza przychodami opodatkowanymi ryczałtem osiągają inne, opodatkowane według skali (np. z umowy ?o pracę) będą mogli skorzystać z ulgi na dzieci.

Są zalety, ?ale nie dla wszystkich

Zaletą ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych są mniejsze – w porównaniu do skali podatkowej i podatku liniowego – obowiązki dokumentacyjne. Opodatkowani ryczałtem obowiązani są prowadzić ewidencję przychodów, ewidencję wyposażenia oraz wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Są również obowiązani posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów (ale nie usług).

Jeżeli obowiązany do prowadzenia ewidencji przychodów prowadzi działalność, z której przychody są opodatkowane różnymi stawkami, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych powinien ustalić według stawki właściwej dla przychodów z każdego rodzaju działalności (pod warunkiem jednak, że ewidencja przychodów jest prowadzona w sposób umożliwiający określenie przychodów z każdego rodzaju działalności). W razie gdy podatnik nie prowadzi ewidencji w sposób zapewniający ustalenie przychodów dla każdego rodzaju działalności, ryczałt wynosi 8,5 proc. przychodów, z tym że w przypadku osiągania również przychodów z wolnych zawodów – ryczałt wynosi 20 proc. albo ?17 proc. – w przypadku osiągania również przychodów ?z usług, np. pośrednictwa czy parkingowych.

Niestety nie wszyscy podatnicy osiągający przychody z działalności gospodarczej skorzystają z ryczałtu. Możliwość taką mają tylko ci, którzy osiągnęli w poprzednim roku stosunkowo niewielkie przychody. Limit wynosi równowartość 150 000 euro. W 2014 roku zryczałtowane opodatkowanie mogą wybrać ci, których przychody w 2013 r. nie przekroczyły 633 450 zł.

Istnieje też wiele sytuacji, które wyłączają możliwość płacenia ryczałtu (wymienia je art. 8 ust. 1 ustawy o ryczałcie, np. uzyskiwanie przychodów ze świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym).

Najprościej na karcie

Podatnicy uzyskujący przychody z działalności, którzy korzystają z opodatkowania kartą podatkową, w zasadzie nie muszą prowadzić księgowości (wyjątek dotyczy podatników zatrudniających pracowników, którzy są obowiązani prowadzić ewidencję oraz karty przychodów). Nie składają też zeznań podatkowych (z wyjątkiem deklaracji PIT-16A, w której wykazywane są zapłacone i odliczone od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne, deklaracja składana jest po zakończeniu roku do 31 stycznia). Plusem karty podatkowej jest też to, że podatnicy opłacają podatek w stałej (niezależnej od wysokości zarobków) wysokości.

Niestety karta podatkowa jest formą opodatkowania dostępną tylko dla niektórych podatników osiągających przychody z działalności gospodarczej. Trzeba nie tylko mieć zyski ze ściśle określonych rodzajów działalności (wymienia je art. 23 ustawy), ale też konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków, m.in. nie można zatrudniać pracowników na inne umowy niż umowa o pracę (a więc umowy-zlecenia czy o dzieło nie wchodzą w grę).

Ci, którzy chcą płacić kartę podatkową, muszą złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego wniosek o opodatkowanie w tej formie. Jeśli fiskus uzna, że podatnik spełnia warunki, wyda decyzję, w której ustali kwotę podatku. Od kwoty tej podatnicy mogą odliczać jedynie część zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne. Żadne inne odliczenia nie są możliwe.

podstawa prawna: Ustawa z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (DzU. nr 144, poz. 930 ze zm.)

Elektronicznie lub na papierze

Płacący ryczałt od przychodów z działalności gospodarczej lub z umów najmu, podnajmu, dzierżawy lub innych o podobnym charakterze mogą rozliczyć się z urzędem skarbowym w tradycyjny sposób (wysyłając zeznanie za pośrednictwem poczty lub składając je osobiście we właściwym urzędzie skarbowym albo wrzucając do „urzędomatu"). Mogą też przekazać zeznanie w wersji elektronicznej. PIT-28 można wysłać drogą elektroniczną bez kwalifikowanego podpisu elektronicznego. W ten sam sposób składa się również korektę tego zeznania. Można to zrobić korzystając z interaktywnego formularza lub z darmowej i wygodnej aplikacji przygotowanej przez Ministerstwo Finansów (dostępne na stronie internetowej www.e-deklaracje.gov.pl). Dowodem złożenia zeznania w tej formie jest Urzędowe Poświadczenie Odbioru, które zawiera m.in. datę przyjęcia zeznania przez system e-Deklaracje. To samo dotyczy składanej do 31 stycznia deklaracji PIT-16A.

Komu się opłaca ryczałt ewidencjonowany

Najbardziej tym, którzy mają wysokie obroty i niewielkie koszty. Ryczałt to także mniej formalnych obowiązków. Przedsiębiorca prowadzi tylko ewidencję przychodów, wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, ewidencję wyposażenia oraz karty wynagrodzeń pracowników. Nie musi zakładać podatkowej księgi przychodów i rozchodów ani ksiąg rachunkowych. Podatek płaci co miesiąc, a do 31 stycznia następnego roku składa zeznanie na formularzu PIT-28. Niektórzy mogą odprowadzać podatek co kwartał. W 2014 r. w ten sposób mogą się rozliczać ci, których przychody w 2013 r. nie przekroczą 105 575 zł. O wyborze tej metody płacenia zryczałtowanego podatku trzeba zawiadomić urząd skarbowy do 20 stycznia.