Od 1 stycznia 2012 r. obowiązuje znowelizowany art. 15a ust. 4 ustawy o CIT. Przepis ten stanowi, że przy obliczaniu różnic kursowych uwzględnia się kursy faktycznie zastosowane w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań. W pozostałych przypadkach, a także gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.

Analizując interpretacje wydawane po 1 stycznia 2012 r., czyli od początku obowiązywania art. 15a ust. 4 ustawy o CIT – w aktualnym brzmieniu, można dostrzec jak zmieniała się wykładnia pojęcia „kurs faktycznie zastosowany" dokonywana przez organy podatkowe.

Początkowo organy podatkowe uznawały, że nie można mówić o kursie faktycznie zastosowanym, jeżeli nie dochodzi do przewalutowania środków z waluty obcej na walutę polską lub odwrotnie. Przykładowo Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 11 stycznia 2012 r. (IPPB5/423-1016/11-2/IŚ) stwierdziła, że: „(...) w przedstawionym stanie faktycznym uregulowanie należności czy zapłata zobowiązań z tytułu przedstawionych transakcji walutowych dokonuje się poprzez bankowe rachunki walutowe spółki (prowadzone w walucie obcej – w EUR i CZK), ustalenie i uwzględnienie kursu faktycznego jest niemożliwe, a nawet niezasadne, ponieważ nie dochodzi do faktycznej wymiany pieniężnej środków z zastosowaniem rzeczywistego kursu walutowego (przewalutowania środków z waluty obcej na walutę polską lub odwrotnie) (...)". Podobnie uznała Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 28 lutego 2012 r. (IPTPB3/423-305/11-3/IR).

W interpretacjach wydawanych w późniejszym okresie organy prezentują odmienne stanowisko od wskazanego powyżej. Opowiadają się one za szerszym rozumieniem pojęcia „kurs faktycznie zastosowany". Ich zdaniem nie należy łączyć go tylko z sytuacjami związanymi z nabyciem i zbyciem (wymianą) walut. Kurs faktycznie zastosowany to taki, po jakim dokonuje się wyceny w danym dniu transakcji walutowej (przeliczenia waluty obcej). Przy operacjach bankowych powinien to być kurs bankowy. Taki pogląd został zaprezentowany m.in. w interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 5 października 2012 r. (ITPB1/ 415-756/12/WM), Izby Skarbowej w Warszawie z 23 sierpnia 2012 r. (IPPB5/423-415/12-3/IŚ) oraz Izby Skarbowej w Łodzi z 19 lipca 2012 r. (IPTPB3/ 423-157/12-4/IR).

W ostatnich interpretacjach organów podatkowych można jednak dostrzec odchodzenie od takiego rozumienia pojęcia „kurs faktycznie zastosowany". I tak przykładowo Izba Skarbowa w Katowicach w interpretacji z 18 lipca 2013 r. (IBPBI/2/423-486/13/AK) stwierdziła: „(...) faktycznie zastosowany kurs waluty z określonego dnia to taki kurs, który rzeczywiście został użyty, a więc którym się posłużono, wykorzystując go w danej operacji gospodarczej. (...)  Użyte w art. 15a ust. 4 ustawy o CIT określenie „faktycznie zastosowany kurs waluty" oznacza taki kurs waluty, po jakim podatnik rzeczywiście sprzedał lub nabył walutę. (...) jeżeli nie występuje operacja sprzedaży lub kupna waluty obcej oraz nie dochodzi do przewalutowania otrzymanej należności lub płaconego zobowiązania z zastosowaniem kursu faktycznego wówczas przy ustalaniu podatkowych różnic kursowych w przypadku otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań począwszy od 1 stycznia 2012 r. powinien być zastosowany kurs średni NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień. Stanowisko spółki, iż do wyceny wartości wpływu (wypływu) należności (zobowiązań) w walucie obcej na rachunek walutowy (z rachunku walutowego) w banku należy przyjmować kurs bankowy z dnia dokonania operacji, w którym spółka posiada rachunek walutowy, tj. kurs faktycznie zastosowany, jest zatem nieprawidłowe." Analogicznie uznały: Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 17 maja 2013 r. (IPTPB3/423-81/12-4/ 13-S/KJ), Izba Skarbowa w Bydgoszczy w interpretacji z 4 kwietnia 2013 r. (ITPB3/423-10/13/MK), a także Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 13 marca 2013 r. (IPPB5/423-1232/12-2/IŚ).

Ostatnie poglądy organów odpowiadają rozumieniu pojęcia „kurs faktycznie zastosowany", które jest prezentowane przez sądy administracyjne. Przykładowo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu w wyroku z 29 listopada 2012 r. (I SA/Op 361/12) stwierdził, że: „(...) nie można mówić o »faktycznie zastosowanym« kursie waluty w przypadku, gdy w istocie nie dochodzi do operacji przewalutowania w następstwie sprzedaży, czy zakupu określonej waluty, lub w ramach zapłaty zobowiązań lub otrzymania należności, ponieważ w takiej sytuacji nie następuje rzeczywiste wyrażenie w określonej walucie wartości pieniężnej wyrażonej pierwotnie w innej walucie. W takim przypadku wystąpi jedynie hipotetyczny, potencjalny kurs do oceny wartości zawartej w określonej jednostce pieniężnej, ale nie kurs zastosowany rzeczywiście. Faktycznie bowiem nie przeprowadzono transakcji przewalutowania – zapłata wyrażona w walucie otrzymywana jest na rachunek walutowy, a następnie z tego rachunku podatnik dokonuje płatności w walucie z tytułu zobowiązań w tej walucie wyrażonych". Podobnie orzekł WSA w Olsztynie w wyroku z 4 października 2012 r. (I SA/Ol 404/12).

Wydaje się, że właśnie to rozumienie pojęcia „kurs faktycznie zastosowany", które jest prezentowane w ostatnich interpretacjach organów podatkowych, należy uznać za właściwe.