Strona postępowania podatkowego (lub jej pełnomocnik) ma prawo:

Prawo do wglądu w akta oraz sporządzania notatek i kopii przysługuje stronie również po zakończeniu postępowania. Uprawnienia te zostały zapisane w art. 178 ordynacji podatkowej (dalej: o.p.).

Przykład

Pani Katarzyna Nowakowska otrzymała 25 lipca 2013 r. decyzję dyrektora izby skarbowej z 22 lipca 2013 r. (PB-4112/22/ 2013-WE) w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego w PIT za 2011 rok. Pani Katarzyna nie zgadza się z treścią wydanej decyzji i chce skorzystać z prawa zaskarżenia jej do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Ma na to 30 dni od dnia otrzymania decyzji. 26 lipca 2013 r. zwróciła się do dyrektora izby skarbowej o udostępnienie jej akt sprawy w celu ich przejrzenia. Podatniczka chce sprawdzić, czy organy podatkowe dopełniły wymogów formalnych w trakcie trwania postępowania oraz czy został zebrany materiał dowodowy.

Uprawnieniu strony postępowania odpowiada obowiązek udostępniania akt sprawy, jaki został nałożony na organy podatkowe (wyrok NSA z 10 maja 2004 r., FSK 54/04).

W lokalu organu

Przeglądanie akt sprawy odbywa się w lokalu organu podatkowego w obecności pracownika tego organu. Strona postępowania powinna mieć zapewnione warunki umożliwiające takie przeglądanie. Muszą to być jednocześnie warunki uniemożliwiające jej dokonywanie wpisów do dokumentów znajdujących się w aktach. Skoro czynności te są dokonywanie w lokalu organu podatkowego w obecności pracownika tego organu, to niedopuszczalne jest, aby strona mogła „wypożyczyć" akta sprawy np. w celu skserowania poza urzędem.

Realizacja prawa do sporządzania notatek, odpisów i kopii z akt postępowania została pozostawiona stronie do jej własnej realizacji. Organ podatkowy nie może jednak odmówić dokonania tych czynności, jeżeli złożone przez stronę stosowne żądanie dotyczy czynności prowadzonych w siedzibie organu (wyrok WSA we Wrocławiu z 8 sierpnia 2012 r., III SA/Wr 237/12).

Przykład

Naczelnik urzędu skarbowego prowadzi postępowanie w sprawie określenia wysokości zobowiązania podatkowego w VAT za marzec 2013 r. Podatnik – Adam Nowakowski PHU JAGNA zwrócił się o wgląd w akta tego postępowania, gdyż chce sprawdzić, jakie materiały organ podatkowy zgromadził i jakie dowody zebrał w trakcie postępowania.

Tajemnica państwowa i interes publiczny

Możliwość wglądu jest wyłączona w odniesieniu do znajdujących się w aktach sprawy dokumentów objętych tajemnicą państwową, a także do innych dokumentów, które organ podatkowy wyłączy z akt sprawy ze względu na interes publiczny. Odmowa umożliwienia stronie zapoznania się z zastrzeżonymi dokumentami następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie (art. 179 o.p.).

Analiza przepisów art. 178 i art. 179 o.p. prowadzi więc do wniosku, że na postanowienie wydane na podstawie art. 178 § 1 o.p., zgodnie z którym strona ma prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów, nie przysługuje zażalenie (wyrok NSA z 21 lipca 2007 r., I FSK 1070/05). Z kolei na postanowienie wydane w trybie art. 179 o.p. (informacje niejawne) zażalenie stronie przysługuje.

Gdy są już znane

Jeśli w postępowaniu odwoławczym nie zostały przeprowadzone żadne nowe dowody, a więc akta składają się z dokumentów już udostępnionych stronie w postępowaniu prowadzonym w pierwszej instancji, to można stwierdzić, że dokumenty te są znane stronie. W takiej sytuacji organ odwoławczy powinien jednak pisemnie powiadomić stronę, że w prowadzonym przez siebie postępowaniu nie zgromadził żadnych nowych dowodów. Do decyzji strony należy w takim przypadku, czy kolejny raz przeglądać akta, czy też nie skorzystać ze wspomnianego uprawnienia. Strona postępowania może wielokrotnie korzystać z prawa wglądu w akta postępowania. Z kolei organ podatkowy nie może takiego wglądu odmawiać, argumentując, że strona już z tego uprawnienia skorzystała.