- Przejrzeliśmy zaległe faktury i okazało się, że część wierzytelności już się przedawniła. Czy jest jeszcze szansa na zaliczenie ich do podatkowych kosztów, np. wtedy gdy je sprzedamy? –

pyta czytelnik.

Wierzytelności, które się przedawniły, na pewno nie zaliczymy do kosztów uzyskania przychodów. Wyraźnie o tym mówi art. 23 ust. 1 pkt 17 ustawy o PIT i art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT. Szanse daje natomiast ich sprzedaż. Przepisy pozwalają bowiem na odliczenie strat z odpłatnego zbycia wierzytelności (art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT). Nie zastrzegają, że muszą to być należności nieprzedawnione. Jedyny warunek to wcześniejsze zaliczenie wierzytelności do przychodów.

Fiskus konsekwentnie odmawia jednak rozliczenia takich strat. Ministerstwo Finansów już w piśmie z 29 lutego 2001 r. (odpowiedź na zapytanie poselskie) stwierdziło, że zaliczenie do kosztów straty ze sprzedaży przedawnionej należności może być traktowane jako obejście przepisów. Skoro bowiem podatnik nie może odliczyć wierzytelności przedawnionych, to próba zwiększenia kosztów podatkowych poprzez zaliczenie do nich straty powstałej w wyniku sprzedaży ma na celu doprowadzenie do zniwelowania skutków tej regulacji, a w konsekwencji do obniżenia zobowiązania podatkowego.

Potem skarbówka podtrzymywała ten pogląd. Nadzieję przedsiębiorcom dał wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 28 sierpnia 2012 r. (III SA/Wa 2835/11). Zezwolono w nim na zaliczenie strat ze sprzedaży przedawnionych wierzytelności do kosztów. Jak czytamy w uzasadnieniu: „zakres regulacji art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT dotyka odpłatnego zbycia wszelkich wierzytelności. Ustawodawca nie przewidział bowiem żadnych dodatkowych obostrzeń lub ograniczeń dla zaliczania w poczet kosztów podatkowych strat poniesionych na zbywanych wierzytelnościach".

Czy po tym wyroku można liczyć na zmianę podejścia fiskusa? Zapytaliśmy o to Ministerstwo Finansów.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów na pytanie „Rz"

„Wprawdzie w art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT ustawodawca nie dokonał podziału wierzytelności na przedawnione i nieprzedawnione, to nie można zapomnieć, że taki podział w ustawie istnieje.

Zatem aby skorzystać z uprawnienia zaliczenia do kosztów podatkowych straty ze zbycia wierzytelności, w sytuacji, gdy wierzytelność ta uprzednio została zarachowana jako przychód należny, najpierw należy zbadać, czy dana wierzytelność nie jest wyłączona z kosztów podatkowych na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 17 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT, tzn. czy nie jest to wierzytelność przedawniona. Bowiem pamiętać należy, że przepisów dotyczących kosztów podatkowych, w tym również dotyczących wydatków niestanowiących kosztów podatkowych, nie można interpretować w oderwaniu od siebie.

Ustawodawca wyraźnie wskazał, że jeżeli wierzytelność jest przedawniona, to nie może być kosztem uzyskania przychodów. Logiczną konsekwencją wyłączenia z kosztów podatkowych wierzytelności przedawnionych jest również brak możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych strat ze zbycia takich wierzytelności, na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 34 ustawy o PIT oraz art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o CIT".

Tomasz Napierała doradca podatkowy, partner w ABC TAX

Tomasz Napierała doradca podatkowy, partner w ABC TAX

Komentuje Tomasz Napierała, doradca podatkowy, partner w ABC TAX

W mojej ocenie Ministerstwo Finansów niesłusznie rozszerza zakres wyłączeń z kosztów podatkowych. Oba przepisy z art. 16 ustawy o CIT są jednoznaczne: pkt 20 wyłącza z kosztów wierzytelności odpisane jako przedawnione, pkt 39 wyłącza z kosztów straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, chyba że była uprzednio zarachowana jako przychód. Strata z tytułu sprzedaży przedawnionej wierzytelności nie jest objęta żadnym z tych wyłączeń.

Warto zauważyć, że sam fakt przedawnienia wierzytelności nie powoduje automatycznie, że jest spełniona przesłanka z art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT. Dopiero dokonanie odpisu wierzytelności jako przedawnionej powoduje, że nie może ona być podatkowym kosztem.

Jeżeli zatem sprzedaż nastąpi przed dokonaniem odpisu, to nie będzie miał zastosowania art. 16 ust. 1 pkt 20 ustawy o CIT. Z art. 16 ust. 1 pkt 39 wynika natomiast jasno, że każda strata z tytułu zbycia wierzytelności, która była wcześniej zarachowana jako przychód, jest kosztem podatkowym. Nie można tu wprowadzać dodatkowych warunków i argumentować, że nie dotyczy to jednak wierzytelności przedawnionych.