- Firma jest zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym, prowadzącym działalność w zakresie skupu i sprzedaży złomów metali kolorowych, a także sprzedaży złota i srebra. Sprzedawane towary są sklasyfikowane w PKWiU pod numerem 38.11.58.0 – Odpady inne niż niebezpieczne zawierające metal. Nabywcami złota oraz srebra są podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Towary te nie są używane przez firmę i od ich nabycia przysługiwało jej prawo do odliczenia podatku naliczonego. Czy sprzedaż złota oraz srebra powinna być opodatkowana VAT przez sprzedawcę?

– pyta czytelnik.

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju. Taką odpłatną dostawą jest – stosownie do art. 7 ust. 1 ustawy o VAT – przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Przez towary rozumie się natomiast rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii (art. 2 pkt 6 ustawy o VAT).

Aby dana czynność podlegała opodatkowaniu VAT, musi być jednak spełniona nie tylko przesłanka przedmiotowa (art. 5 ustawy o VAT), ale również podmiotowa (tj. transakcja musi być wykonana przez podmiot, który jest podatnikiem zgodnie z ustawą o VAT).

Ustawa o VAT definiuje używane ruchomości

Przez towary używane rozumie się ruchomości, których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel (art. 43 ust. 2 ustawy o VAT).

Przez używanie należy rozumieć faktyczne posługiwanie się, wykorzystywanie czegoś w charakterze narzędzia. Nie jest zatem wystarczające samo tylko posiadanie danego towaru. Potwierdziła to Izba Skarbowa w Łodzi w interpretacji z 11 lutego 2013 r. (IPTPP2/443-991/12-4/AW).

Od początku przyszłego roku art. 43 ust. 2 ustawy o VAT, definiujący pojęcie towaru używanego, zostanie uchylony.

Zmiany w zwolnieniach od 1 stycznia 2014 r.

Od 1 stycznia 2014 r. nastąpi zmiana art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Po nowelizacji zwolniona z VAT będzie dostawa towarów wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności zwolnionej od podatku, jeżeli z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Kto jest podatnikiem

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.

Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Co do zasady podatnikiem zobowiązanym do rozliczenia transakcji jest podmiot wykonujący czynności. Jednakże przepisy ustawy o VAT przewidują sytuacje, w których podmiotem zobowiązanym do rozliczenia VAT jest nabywca towarów lub usług. Najczęściej jest tak w przypadku transakcji międzynarodowych, np. importu usług czy dostawy, dla której podatnikiem jest nabywca.

Mechanizm odwrotnego obciążenia

Jednakże ustawodawca wprowadził (w art. 17 ust. 1 ustawy o VAT dodano pkt 7 i 8) od 1 kwietnia 2011 r. mechanizm odwrotnego obciążenia (tzw. reverse charge) w zakresie dostaw złomu oraz sprzedaży uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Przepis ten był dwa razy nowelizowany, przy czym ostatnie zmiany zaczęły obowiązywać od 1 kwietnia br.

Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

a) dokonującym dostawy tych towarów jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,

b) nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15,

c) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2.

Wynika z tego, że obowiązek rozliczenia dostawy złomu i odpadów został nałożony na kupującego towary. Natomiast dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego (art. 17 ust. 2 ustawy o VAT).

Cztery warunki do spełnienia

Biorąc pod uwagę art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, aby zastosować zasadę odwrotnego obciążenia, należy spełnić określone warunki.

Po pierwsze, podmiot dokonujący dostawy towarów musi być podatnikiem VAT czynnym. Wobec tego dotyczy to takich podmiotów, które prowadzą działalność gospodarczą i zarejestrowały się na potrzeby rozliczania VAT (zgodnie z art. 96 ustawy o VAT).

Drugi warunek odnosi się do nabywcy towarów. Musi on być podmiotem z art. 15 ustawy o VAT, tj. podmiotem wykonującym samodzielnie działalność gospodarczą. Wobec tego nie ma obowiązku, aby był to podatnik VAT czynny. Tym samym warunek jest spełniony, gdy towar jest nabywany przez podatnika zwolnionego podmiotowo na podstawie art. 113 ustawy o VAT (jako drobny przedsiębiorca, u którego wartość sprzedaży nie przekroczyła kwoty 150 000 zł). Natomiast warunek ten nie będzie spełniony w przypadku zakupu złota lub srebra przez osobę fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej.

Kolejna przesłanka dotyczy przedmiotu dostawy. Mianowicie dostawa towarów nie może być zwolniona przedmiotowo na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Przepis ten reguluje zwolnienie od VAT dostawy towarów używanych, pod warunkiem że w stosunku do tych towarów nie przysługiwało dokonującemu ich dostawy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego>patrz ramka.

Ostatnim warunkiem jest objęcie zasadą odwrotnego obciążenia tylko towarów wskazanych w załączniku nr 11 do ustawy.

Spełnienie tych warunków oznacza, że sprzedaż rozliczana jest przez nabywcę towarów. W przeciwnym razie, tj. gdy którakolwiek z wymienionych przesłanek nie występuje, obowiązek rozliczenia podatku w związku z tą dostawą przeniesiony zostaje na dostawcę towarów.

Istotna klasyfikacja

Załącznik nr 11 do ustawy o VAT wymienia konkretne towary, podając klasyfikację PKWiU. Wobec tego, analizując przedmiotowy załącznik, istotne jest, aby sprzedawca prawidłowo zaklasyfikował towar według PKWiU. Od tego bowiem zależy, kto będzie rozliczał dostawę. Tym bardziej że obowiązek identyfikacji takich towarów wynika z art. 5a ustawy o VAT.

W myśl tego przepisu towary lub usługi będące przedmiotem czynności opodatkowanych VAT, wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, są identyfikowane za pomocą tych klasyfikacji, jeżeli dla tych towarów lub usług przepisy ustawy lub przepisy wykonawcze wydane na jej podstawie powołują symbole statystyczne.

Jeżeli zatem towar znajduje się w wykazie wskazanym w załączniku nr 11 i są spełnione pozostałe warunki z art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT, to zobowiązany do rozliczenia transakcji jest jego nabywca.

Kto kupuje, ten ma obowiązki

Z opisanego w pytaniu stanu faktycznego wynika, że sprzedawca jest czynnym zarejestrowanym podatnikiem VAT. Nabywca prowadzi działalność, czyli jest podatnikiem, o którym mowa w art. 15 ustawy o VAT. Z kolei realizowane przez niego dostawy nie są objęte zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, bowiem przy nabyciu złota oraz srebra przysługiwało mu prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Ponadto, będący przedmiotem sprzedaży towar (złoto oraz srebro) został zakwalifikowany do grupowania PKWiU 38.11.58.0 – „Odpady inne niż niebezpieczne zawierające metal". Wobec tego spełnione zostały wszystkie przesłanki wskazujące na obowiązek rozliczenia dostawy złota oraz srebra przez nabywcę.