Nękana przez podatkowych oszustów branża stalowa ma pierwsze powody do zadowolenia. Ministerstwo Finansów przygotowało projekt rozwiązań mających ukrócić praktyki firm, które nie rozliczają VAT i dzięki temu sprzedają wyroby hutnicze po zaniżonych cenach. Wprawdzie nie jest to jeszcze zapowiadane przez MF tzw. odwrotne obciążenie VAT, ale huty, handlowcy i eksperci podatkowi dobrze oceniają proponowane zmiany w ustawie o VAT i ordynacji podatkowej.

Rozliczenia co miesiąc

Ministerstwo proponuje, by od 1 lipca 2013 r. firmy handlujące stalą nie mogły korzystać z kwartalnych rozliczeń VAT, jeśli wartość dostawy  przekroczy 10 tys. zł miesięcznie. Wprawdzie rozliczenia co trzy miesiące są udogodnieniem dla małych firm, ale też ułatwiają oszustom działającym na rynku stali szybkie zakładanie i likwidowanie firm bez zapłaty VAT już przed pierwszym terminem rozliczenia.

Inną propozycją jest wprowadzenie zasady solidarnej odpowiedzialności sprzedawcy i nabywcy stali za zaległości podatkowe. Organy podatkowe będą mogły zastosować taką odpowiedzialność, gdy wartość dostarczanych towarów będzie niższa od wartości rynkowej, chyba że podatnik udowodni, że to nie efekt oszustw podatkowych, lecz np. dużych upustów handlowych.

Ministerstwo zapowiada wprowadzenie jeszcze skuteczniejszego mechanizmu – tzw. odwrotnego obciążenia VAT. Polega ono na przerzuceniu obowiązku naliczania i odprowadzania podatku ze sprzedawcy na nabywcę. Takie odstępstwo od ogólnych reguł tego podatku wymaga  jednak długotrwałej procedury akceptacji przez Komisję Europejską i zapewne zostanie wprowadzone nie wcześniej niż od stycznia 2014 roku. Wprawdzie Komisja proponuje wprowadzenie w podobnych przypadkach tzw. szybkiego mechanizmu reagowania, ale ten jeszcze nie  został  wprowadzony w życie. Dzisiaj nad tym pomysłem mają w Brukseli debatować unijni ministrowie finansów.

– Dobrze, że Ministerstwo Finansów zaczęło wprowadzać w miarę swoich możliwości nowe rozwiązania prawne – przyznaje Iwona Dybał, prezes Polskiej Unii Dystrybutorów Stali.

Także producenci chwalą resort.

– Najbardziej skutecznym rozwiązaniem jest oczywiście wprowadzenie mechanizmu tzw. odwróconego obciążenia VAT, ale zdajemy sobie sprawę, że wymaga to zgody Komisji Europejskiej – komentuje Agata Kozłowska-Szczerba, dyrektor ds. podatkowych ArcelorMittal Poland. Zauważa przy tym, że zrozumiałe jest, że ten mechanizm nie może być wprowadzony na wszystkie wyroby metalowe, jednak będzie miał on zastosowanie na rynku prętów zbrojeniowych. Tu właśnie – co przyznają od dawna przedstawiciele branży – nadużycia są największe. – Dlatego dobrze, że Ministerstwo Finansów proponuje także inne mechanizmy, tj. skrócenie terminów rozliczeń z kwartału do jednego miesiąca oraz odpowiedzialność solidarną, którymi stara się ograniczyć patologię wyłudzeń VAT także w zakresie innych produktów stalowych – ocenia Agata Kozłowska-Szczerba.

Nie tylko ustawy

Zdaniem Iwony Dybał oprócz działań prawnych, przydałoby się też uruchomienie dostępnych dla wszystkich narzędzi informatycznych, pozwalających na szybkie zweryfikowanie, czy kontrahent jest czynnym podatnikiem VAT.

– Dziś urzędy skarbowe też o tym informują, ale zabiera to dwa tygodnie, w ciągu których kontrahent może zniknąć – mówi prezes PUDS.

Projekt przewiduje podobne rozwiązania dla paliw, olejów opałowych i smarowych, a także dla złota. Na rynkach tych towarów obserwowano ostatnio nadużycia podatkowe podobne do tych ze stalą.

Nielegalny proceder sprzedaży prętów stalowych bez rozliczania VAT (sprowadzanych głównie z Łotwy i Czech) wyrządza dziś poważne  szkody krajowym hutom i pośrednikom handlowym. Huty szacują spadek sprzedaży w 2012 roku na 15–17 proc. w stosunku do  2011 r. Zwalczaniem nielegalnego procederu zajmuje się specjalna grupa złożona z przedstawicieli m.in. urzędów kontroli skarbowej, prokuratury, ABW i UOKiK. Koordynująca postępowania w tych sprawach Izba Skarbowa w Katowicach prowadzi obecnie 235 postępowań w sprawach oszustów na rynku stali. Zarzuty dotyczą uszczupleń podatkowych rzędu 550 mln zł.

etap legislacyjny: konsultacje społeczne

Opinia:

Roman Namysłowski, doradca podatkowy w firmie Ernst & Young

Zaproponowane rozwiązania są swoistym pomostem do skutecznego rozwiązania problemów branży stalowej, czyli do wprowadzenia mechanizmu odwróconego obciążenia w VAT. Wyłączenie możliwości kwartalnych rozliczeń dla handlujących stalą to dobre rozwiązanie, gdyż trzy miesiące to aż nadto czasu, by założyć firmę oszusta, zainkasować pieniądze i zniknąć przed pierwszym rozliczeniem. Solidarna odpowiedzialność nabywcy i sprzedawcy jest formułą wypracowaną przez Trybunał Sprawiedliwości UE w sprawach przestępstw karuzelowych i stosowaną przez inne kraje Unii w podobnych sytuacjach. Trzeba docenić, że zaproponowano rozwiązanie odpowiadające problemom określonej branży, w której występują nieprawidłowości, a restrykcje nie dotkną innych podatników.