Tak orzekł WSA w Warszawie 9 października 2012 r. (III Sa/Wa 428/12).
Spółka akcyjna oferująca usługi wsparcia oraz doradztwa technicznego wystąpiła do ministra finansów o udzielenie interpretacji indywidualnej w zakresie CIT (IPPB3/423-638/11-2/GJ).
Jedynym akcjonariuszem spółki jest jednoosobowa spółka akcyjna Skarbu Państwa. Jednocześnie wnioskodawczyni jest jedynym udziałowcem spółki z o.o., której 100 proc. udziałów nabyła po cenie nominalnej. Spółka rozważa wypłatę dywidendy rzeczowej poprzez przekazanie na rzecz swojego jedynego akcjonariusza własności udziałów w spółce z o.o. (wycena udziałów zostałaby określona z uwzględnieniem ich wartości rynkowej).
Spółka zapytała, czy taka transakcja spowoduje powstanie u niej przychodu, przy czym jej zdaniem, odpowiedź powinna być przecząca. Podniosła, że zgodnie z kodeksem spółek handlowych akcjonariusz ma prawo do wypłaty zysku w formie dywidendy, a organy podatkowe i sądy administracyjne niejednokrotnie uznawały, że w przypadku wypłaty dywidendy pieniężnej po stronie wypłacającego dywidendę nie powstaje przychód podlegający opodatkowaniu.
Działanie to następuje z wykorzystaniem majątku własnego spółki. Organ nie zgodził się z takim stanowiskiem. Uznał, że w tym przypadku powstanie przychód podatkowy z tytułu odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych w wysokości wartości rynkowej udziałów i odpowiadającej im wartości wypłacanej dywidendy. Tym samym, zgodnie z art.14 ust. 1 i art.12 ust. 1 ustawy o CIT, czynność podlega opodatkowaniu w momencie wypłaty dywidendy.
Sąd uchylił tę interpretację argumentując, że prawo do dywidendy to podstawowe prawo majątkowe wspólnika w spółce akcyjnej. Po stronie wypłacającego dywidendę nie dochodzi do wygenerowania przychodu, a tym samym obowiązek podatkowy nie występuje.
—Joanna Gawryluk współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Małgorzata Duda doradca podatkowy, konsultantka w Deloitte Doradztwo Podatkowe (biuro w Warszawie)
Komentuje Małgorzata Duda, doradca podatkowy, konsultantka w Deloitte Doradztwo Podatkowe (biuro w Warszawie)
Analizowany wyrok wpisuje się w ukształtowaną w ostatnich latach pozytywną dla podatników linię orzeczniczą sądów administracyjnych, zgodnie z którą wypłata dywidendy w formie rzeczowej nie skutkuje po stronie spółki wypłacającej powstaniem przychodu podatkowego. Stanowisko sądu zasługuje na pełną aprobatę.
Przepisy kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.) nie określają w jaki sposób spółka akcyjna powinna dokonać wypłaty dywidendy na rzecz akcjonariusza. Nie ulega jednak wątpliwości, że wypłata może przybrać zarówno formę pieniężną, jak i niepieniężną. Ustawa o CIT również nie wskazuje, że przez wypłatę dywidendy rozumie się przekazanie akcjonariuszowi środków pieniężnych, ani nie reguluje odrębnie skutków wypłaty dywidendy rzeczowej.
Konsekwentnie, na gruncie przepisów k.s.h. oraz ustawy o CIT, obie formy wypłaty zysku spółki powinny być uznane za równoważne i, jeżeli przepisy nie stanowią inaczej, ich skutki podatkowe powinny być analogiczne. Analogii takiej nie dostrzegają jednak organy podatkowe, według których wypłata dywidendy niepieniężnej dla celów CIT składa się de facto z dwóch odrębnych czynności prawnych:
- podjęcia uchwały w zakresie wypłaty dywidendy, a następnie
- przeniesienia własności składników majątku.
Pierwsza z tych czynności jest przy tym neutralna dla spółki wypłacającej, druga zaś, zdaniem organów podatkowych, powinna być opodatkowana analogicznie do odpłatnego zbycia takich składników majątku.
Analizując ten problem, sądy administracyjne coraz częściej wprost wskazują na obowiązywanie w prawie podatkowym zasady orzekania na korzyść podatnika (pomijanej przez organy podatkowe), słusznie uznając, że skoro z przepisów ustawy o CIT wprost nie wynika, że wypłata dywidendy niepieniężnej prowadzi do powstania przychodu po stronie spółki wypłacającej bądź też, że wypłata ta jest formą odpłatnego zbycia składników majątku, to nie ma podstaw do uznania, że wypłata dywidendy nie jest podatkowo neutralna dla podmiotu wypłacającego.
Uwzględniając charakter i cel dywidendy, nie sposób uznać, że po stronie spółki wypłacającej powstanie jakiekolwiek przysporzenie. Wręcz przeciwnie – na skutek jednostronnej czynności spółka wyzbywa się składników kosztem swojego majątku, nie uzyskując w zamian żadnego świadczenia ze strony akcjonariusza.
W rezultacie, pomimo, że - jak wskazał organ w uchylonej interpretacji - katalog przychodów z art. 12 ust. 1 ustawy o CIT ma charakter otwarty, uważam, ze przychód podatkowy nie powstanie z uwagi na brak przysporzenia po stronie podatnika. Jednocześnie z literalnego brzmienia art. 14 ustawy o CIT wynika, że przepis ten znajduje zastosowanie tylko w sytuacji odpłatnego zbycia rzeczy lub prawa majątkowego, co w analizowanym przypadku nie ma miejsca.
Mając na uwadze korzystne dla podatników stanowisko sądów administracyjnych (tak m.in. NSA w wyrokach z 12 czerwca 2012 r., II FSK 1260/11; z 14 marca 2012 r., II FSK 1673/10 oraz z 8 lutego 2012 r., II FSK 1384/10), możemy liczyć, że w przyszłości argumenty te znajdą odzwierciedlenie również w interpretacjach organów podatkowych.
