Organy podatkowe w niekorzystnych rozstrzygnięciach odwoływały się do ustawy o doradztwie podatkowym i czynnościach zastrzeżonych dla doradców. Jednak ostatecznie korzystne dla podatników stanowisko opiera się na istocie wykonywanych usług i ich klasyfikacji statystycznej.

Czy możliwe jest więc, że osoba prowadząca działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych na podstawie odrębnych uprawnień miałaby możliwość korzystania ze zwolnienia, natomiast doradca podatkowy wykonujący te same czynności już nie?

Należy pamiętać, że doradca podatkowy również jest uprawniony do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych. Ma on takie uprawnienie nie tylko dzięki ustawie o doradztwie podatkowym, ale jednocześnie zezwalają mu na to przepisy ustawy o rachunkowości.

Jednak próba rozstrzygania problemu na podstawie odwołania się do regulacji umożliwiających doradcy podatkowemu prowadzenie biura rachunkowego prowadziłaby do niekończącego się sporu. Rozstrzygające, tak jak w przypadku osób prowadzących biura rachunkowe na podstawie odrębnych uprawnień, musi być zatem odwołanie się do klasyfikacji statystycznych.

Co wynika z PKWiU

Jak wynika z PKWiU 2008, „Usługi rachunkowo-księgowe i w zakresie audytu, usługi doradztwa podatkowego” sklasyfikowane są w grupowaniu 69.2 i obejmują:

- usługi w zakresie audytu finansowego (PKWiU 69.20.10.0),

- usługi sprawdzania rachunków (PKWiU 69.20.21.0),

- usługi zestawiania sprawozdań i bilansów finansowych (PKWiU 69.20.22.0),

- usługi w zakresie księgowości (PKWiU 69.20.23.0),

- usługi sporządzania listy płac (PKWiU 69.20.24.0),

- pozostałe usługi rachunkowo-księgowe (PKWiU 69.20.29.0),

- usługi doradztwa podatkowego i przygotowywania deklaracji podatkowych, dla przedsiębiorstw (PKWiU 69.20.31.0),

- usługi doradztwa podatkowego i przygotowywania deklaracji podatkowych, dla osób indywidualnych (PKWiU 69.20.32.0).

Widać zatem wyraźnie, że ustawodawca rozróżnia „usługi księgowe” od usług doradztwa podatkowego.

Niestety jednak, wśród tych drugich wymienia przygotowywanie deklaracji podatkowych. Na szczęście w  opisach poszczególnych grupowań znajdujemy objaśnienie, że PKWiU 69.20.22.0 obejmuje usługi przygotowania deklaracji podatkowych firmy, w przypadku gdy usługi te stanowią integralną część usługi zestawiania sprawozdań i bilansów finansowych, natomiast nie obejmuje usług przygotowywania deklaracji podatkowych, w przypadku gdy świadczone są one na  odrębne zlecenie (klasyfikowane są wtedy do grupy PKWiU 69.20.3).

Wypełnianie deklaracji

Wskazane objaśnienie rozwiązuje zatem dylemat w odniesieniu do doradców podatkowych prowadzących dla swoich klientów księgi rachunkowe, również wtedy, gdy w ramach tej usługi sporządzają dla nich jakiekolwiek deklaracje. Co jednak z tymi, którzy prowadzą jedynie ewidencje podatkowe?

W ich przypadku mamy ewidentnie do czynienia z czynnościami doradztwa podatkowego, ponieważ w ten sposób charakteryzuje te czynności usta-wa o doradztwie podatkowym. Usługi tego rodzaju byłyby również prawdopodobnie sklasyfikowane do grupowania PKWiU 69.20.3 (Usługi doradztwa podatkowego).

Charakter samych usług nie ma jednak nic wspólnego z „doradztwem”, a właśnie takim pojęciem, bez odsyłania do jakichkolwiek innych aktów prawnych, posługuje się ustawa o VAT.

W związku z tym należałoby uznać, że o ile samo prowadzenie ewidencji podatkowych przez doradcę podatkowego jest z całą pewnością czynnością doradztwa podatkowego na gruncie ustawy o doradztwie podatkowym, o tyle nie można tego utożsamiać z doradztwem na gruncie ustawy o VAT.

Pośrednim potwierdzeniem takiego stanowiska może być Polska klasyfikacja działalności z 2007 r., która w podklasie 69.20.Z „Działalność rachunkowo-księgowa; doradztwo podatkowe” zawiera:

- księgowanie wszelkiego rodzaju transakcji gospodarczych, wykonywane na zlecenie,

- sporządzanie sprawozdań i bilansów finansowych,

- kontrolę i potwierdzanie poprawności sprawozdań i bilansów finansowych (działalność biegłych księgowych/biegłych rewidentów),

- przygotowywanie dokumentów o dochodach osób i firm w celach podatkowych,

- doradztwo podatkowe i reprezentowanie klientów przed organami podatkowymi.

Widać tutaj wyraźnie, że prowadzenie ewidencji podatkowych (przygotowywanie dokumentów o dochodach osób i firm w celach podatkowych) jest rozróżniane od samego doradztwa podatkowego.

Ryzyko podatkowe

Zatem wydaje się, że jeśli doradca podatkowy zrezygnuje z udzielania porad, opinii i wyjaśnień z zakresu obowiązków podatkowych i celnych oraz w sprawach egzekucji administracyjnej związanej z tymi obowiązkami, będzie mógł korzystać ze zwolnienia podmiotowego w VAT. Sam fakt posiadania uprawnień doradcy podatkowego nie zmienia przecież istoty wykonywanych przez niego usług, dlatego na gruncie ustawy o VAT powinny być one klasyfikowane zgodnie ze swoją istotą i treścią.

Ta zaś jest identyczna dla doradców podatkowych oraz osób prowadzących biura rachunkowe na podstawie odrębnych uprawnień, w przypadku których możliwość korzystania ze zwolnienia podmiotowego z VAT nie budzi wątpliwości. Analizowanie możliwości korzystania ze zwolnienia na podstawie posiadanych uprawnień, pomijając istotę wykonywanych usług, prowadziłoby więc do  nierównego traktowania podatników świadczących identyczne usługi.

Istnieje zatem możliwość, że taki pogląd znajdzie akceptację organów podatkowych, gdyż np. Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 29 kwietnia 2011 r. (IPPP2/443-152/11-3/IG) stwierdziła, że podatnik wykonujący działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, nieudzielający żadnych porad, zaleceń czy opinii podatkowych zarówno ustnych, jak i pisemnych, może skorzystać ze zwolnienia podmiotowego z VAT.

Z drugiej jednak strony istnieje ryzyko odmiennego potraktowania doradcy podatkowego, na co wskazuje odpowiedź Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 7 lutego 2011 r. (ITPP1/443-1076/10/AJ). Organ podatkowy uznał bowiem, że choć prowadzenie ksiąg przychodów i rozchodów, rejestrów VAT, sporządzanie deklaracji podatkowych i ZUS nie jest przeszkodą do korzystania ze zwolnienia, to zamieszczenie w  umowach zawieranych z  klientami klauzuli, z której wynika, iż „zleceniobiorca nie świadczy usług w zakresie doradztwa podatkowego dla zleceniodawcy”, nie przesądza o faktycznym charakterze wykonywanych usług.

Problemu nie powinno stanowić również branie udziału w postępowaniach kontrolnych odnoszących się wyłącznie do czynności wykonanych w ramach umów zawartych z klientami. Zdecydowała tak Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 29 kwietnia 2011 r. (IPPP2-443-134/11-2/IŻ).