-  Przedsiębiorstwo farmaceutyczne jest producentem leków i prowadzi ich reklamę. Powinna być ona zgodna z warunkami określonymi przez prawo farmaceutyczne. W przypadku ich naruszenia Główny Inspektor Farmaceutyczny może nakazać m.in. zaprzestania ukazywania się lub prowadzenia reklamy. Czy oznacza to utratę prawa do odliczenia VAT związanego z zakwestionowaną reklamą? Czy można odliczyć VAT od wydatków mających na celu dostosowanie reklamy do obowiązujących przepisów? Czy wydatki te są kosztem uzyskania przychodów?

– pyta czytelnik.

Firmy farmaceutyczne są zobowiązane prowadzić reklamę produktu leczniczego w sposób określony przez art. 52 – art. 64 ustawy z 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (j.t. DzU z 2008 r. nr 45, poz. 271 ze zm.). Zasady tej reklamy określone są również w rozporządzeniu ministra zdrowia z 21 listopada 2008 r. w sprawie reklamy produktów leczniczych (DzU nr 210, poz. 1327).

Informacja musi być rzetelna

Reklama ma być przede wszystkim rzetelna. Ma gwarantować obiektywną prezentację produktu leczniczego oraz zapewnić bezpieczeństwo jego stosowania. Zgodnie z art. 53 prawa farmaceutycznego reklama produktu leczniczego nie może wprowadzać w błąd – powinna prezentować produkt leczniczy obiektywnie oraz informować o jego racjonalnym stosowaniu. Szczególne wymogi dotyczą reklamy prowadzonej w sposób publiczny.

Reklama produktu leczniczego kierowana do publicznej wiadomości nie może m.in. zawierać treści, które sugerują, że możliwe jest uniknięcie porady lekarskiej lub zabiegu chirurgicznego, zwłaszcza przez postawienie diagnozy lub zalecanie leczenia w drodze korespondencyjnej. Nie może też zawierać treści, które zapewniają, że przyjmowanie produktu leczniczego gwarantuje właściwy skutek, nie towarzyszą mu żadne działania niepożądane lub że skutek jest lepszy lub taki sam jak w przypadku innej metody leczenia albo leczenia in-

nym produktem leczniczym. Wszystkie te podane przykładowo warunki, które musi spełniać publiczna reklama leku, mają na celu ochronę pacjenta.

Kto sprawuje nadzór

Nadzór nad przestrzeganiem przepisów dotyczących reklamy leków sprawuje Główny Inspektor Farmaceutyczny (dalej GIF). Jeśli reklama jest niezgodna ze wskazanymi przepisami, to GIF, na podstawie art. 62 prawa farmaceutycznego, może w drodze decyzji nakazać:

- zaprzestania ukazywania się lub prowadzenia reklamy produktów leczniczych sprzecznej z obowiązującymi przepisami,

- usunięcie stwierdzonych naruszeń,

- publikację wydanej decyzji w miejscach, w których ukazała się reklama sprzeczna z obowiązującymi przepisami, oraz publikację sprostowania błędnej reklamy.

Co istotne, decyzje wskazane w dwóch pierwszych punktach mają rygor natychmiastowej wykonalności.

Na prowadzenie publicznej reklamy leków firmy farmaceutyczne wydają znaczne kwoty. Od wydatków tych odliczają VAT. Pojawia się jednak wątpliwość, czy nie tracą prawa do odliczenia, gdy GIF zakwestionuje ich postępowanie? Firmy nie są także pewne, czy mogą odliczyć VAT wynikający z faktur np. za publikację decyzji GIF lub usunięcie stwierdzonych naruszeń.

Ważny zamiar podatnika

Problemami tymi zajmowała się Izba Skarbowa w Warszawie w interpretacji z 11 lutego 2011 r. (IPPP1/443-1193/ 10-2/ISz).

Czytamy w niej: „Biorąc pod uwagę, że prawo do odliczenia powinno być co do zasady realizowane natychmiast po powstaniu podatku naliczonego, decydujące znaczenie dla oceny istnienia prawa do odliczenia będzie miał zamierzony (deklarowany) związek podatku naliczonego z czynnościami opodatkowanymi.

Jeśli podatnik zamierza przeznaczyć dane towary lub usługi w całości na cele działalności opodatkowanej, to jest uprawniony do odliczenia w całości podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów i usług (choćby przed zrealizowaniem prawa do odliczenia, towary bądź usługi nie zostały jeszcze spożytkowane na cele działalności opodatkowanej).

(...) Należy uznać, iż wnioskodawcy przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego zawartego w fakturach dokumentujących nabycie towarów i usług związanych z reklamą produktu leczniczego, jak również wydatków na dostosowanie prowadzonej reklamy do wymogów tej decyzji GIF, w zakresie, w jakim wyżej wymienione towary i usługi służą czynnościom opodatkowanym”.

Oznacza to, że wydanie decyzji przez GIF nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia VAT od wydatków na zakwestionowaną reklamę, które zostały poniesione przed wydaniem tej decyzji. Co więcej, podatnik ma prawo odliczyć VAT także od wydatków poniesionych na dostosowanie reklamy produktu leczniczego do wymogów określonych w decyzji GIF.

Koszty uzyskania przychodów

Opisane wydatki są również kosztem uzyskania przychodu. Potwierdza to odpowiedź Izby Skarbowej w Warszawie z 22 października 2010 r. (IPPB5/423-527/10-4/JC).

Wyjaśniła ona, że „jeżeli wydatki na reklamę mają związek z prowadzoną działalnością spółki i mogły przyczynić się do zwiększenia jej przychodów, mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, mimo iż zawierały uchybienia w stosunku do przepisów ustawy prawo farmaceutyczne”.