Tak orzekł NSA 1 marca 2012 r. (II FSK 1684/10).
Podatnik prowadził targowisko na dzierżawionym gruncie komunalnym, w związku z czym poniósł nakłady na montaż ogrodzenia i modernizację drogi. Obiekty te wprowadził do ewidencji środków trwałych i rozpoczął ich amortyzację, która miała się zakończyć w 2017 r. Z powodu narastających kosztów utrzymania targowiska w 2008 r. rozwiązał umowę dzierżawy. Zwrócił się do organu podatkowego z pytaniem, czy strata związana z likwidacją nie w pełni zamortyzowanych środków trwałych może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w CIT.
W interpretacji z 4 listopada 2009 r. (II PB3/423-649/09-2-ŁM) organ uznał, że stratą, o której mowa w art. 16 ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT, jest wyłącznie ubytek mimowolny, a likwidacją jest fizyczne zniszczenie środka trwałego.
Sąd I instancji uchylił zaskarżoną interpretację, powołując się na art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT. Przypomniał, że kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem wymienionych w art. 16 wspomnianej ustawy. Jednym z wyłączonych wydatków są straty powstałe w wyniku likwidacji środków trwałych, ale tylko te powstałe na skutek zmiany rodzaju prowadzonej działalności.
Organ podatkowy zaskarżył wyrok do NSA, ale ten oddalił skargę, podzielając stanowisko sądu I instancji. W opinii NSA likwidacja, o której mowa w ustawie o CIT, nie może być rozumiana tylko jako likwidacja fizyczna. Strata wynikła z likwidacji nie w pełni zamortyzowanego środka trwałego to ta część wydatku na środek trwały, która nie została pokryta odpisami amortyzacyjnymi. W omawianej sprawie środki trwałe utraciły przydatność z innych powodów niż zmiana rodzaju prowadzonej działalności, dlatego strata może być kosztem uzyskania przychodu zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.
—Angelika Mieciek, współpracowniczka Zespołu Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Katarzyna Kurzawska-Puchała, doradca podatkowy, menedżer w Dziale Doradztwa Podatkowego firmy Deloitte (biuro w Poznaniu)
Możliwość zaliczenia niezamortyzowanej części inwestycji w obcym środku trwałym do kosztów uzyskania przychodów w przypadku braku jej fizycznej likwidacji budzi sporo wątpliwości. O ile bowiem większość interpretacji wydawanych przez organy podatkowe w imieniu ministra finansów jest raczej niekorzystna dla podatników, o tyle wyroki sądów administracyjnych ostatnio w większości są dla nich korzystne, co potwierdza m.in. komentowany wyrok NSA.
przewiduje dwie sytuacje, kiedy straty w środkach trwałych podlegają wyłączeniu z kosztów podatkowych. Pierwsza z nich dotyczy strat w środkach trwałych oraz wartościach niematerialnych i prawnych w części pokrytych sumą odpisów amortyzacyjnych (art. 16 ust. 1 pkt 5 ustawy o CIT), natomiast druga – strat powstałych w wyniku likwidacji nie w pełni umorzonych środków trwałych, jeżeli utraciły one przydatność gospodarczą na skutek zmiany rodzaju działalności (art. 16 ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT). W konsekwencji więc wszelkie inne straty powstałe w wyniku likwidacji środków trwałych w części niepokrytej odpisami amortyzacyjnymi są kosztami uzyskania przychodu, pod warunkiem że spełniają przesłanki wskazane w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT.
Zasadniczo w interpretacjach organów podatkowych wyrażany jest pogląd, że w celu zaliczenia do kosztów podatkowych niezamortyzowanej części inwestycji w obcym środku trwałym istotna jest fizyczna jej likwidacja. Ustawodawca nie podał jednak definicji pojęcia „likwidacja". Odnosząc się więc do słownikowego znaczenia, „likwidacja" to zniesienie, usunięcie, rozwiązanie czegoś („Słownik języka polskiego PWN", Warszawa 1999). Zatem likwidacja środka trwałego to nie tylko fizyczne unicestwienie, ale także usunięcie tego środka trwałego z ewidencji, definitywne zaprzestanie korzystania czy też pozostawienie do dyspozycji innego podmiotu. W konsekwencji więc „likwidacja" środka trwałego nie powinna być zawężana wyłącznie do jego fizycznej likwidacji. Do tego też poglądu przychylił się NSA w komentowanym wyroku, stwierdzając, że w razie rozwiązania umowy dzierżawy targowiska z przyczyn ekonomicznych (jak w omawianej sprawie) istnieje możliwość zaliczenia do kosztów podatkowych niezamortyzowanej wartości inwestycji w obcym środku trwałym, pod warunkiem że działalność gospodarcza jest nadal kontynuowana. Warto przy tym zaznaczyć, że wskazane środki trwałe były niewątpliwie wykorzystywane przez podatnika w celu uzyskania przychodów, a więc również przesłanki z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT były spełnione.
