Pod pojęciem przejęcia zakładu pracy należy rozumieć wszelkie czynności i zdarzenia, które powodują przejście na inną osobę zakładu pracy w znaczeniu przedmiotowym w całości lub w części.
Innymi słowy dochodzi do niego, gdy do innej osoby przechodzą składniki majątkowe, z którymi związane było zatrudnienie pracowników.
Tak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 7 czerwca 1994 (I PZP 20/94). Z kolei w orzeczeniu z 10 grudnia 2004 (I PK 103/04) sąd ten stwierdził, że przez przejęcie zakładu pracy należy rozumieć przejęcie zadań jednego zakładu pracy na rzecz drugiego zakładu pracy.
Za co odpowiada nowy pracodawca
Zgodnie z art. 23
1
§ 1
w razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy. Oznacza to, że prawa i obowiązki starego zakładu pracy wynikające ze stosunku pracy przechodzą na nowego pracodawcę.
Staje się on więc następcą prawnym obowiązków związanych ze stosunkiem pracy zawartym przez swojego poprzednika.
Pracodawca przejmujący odpowiada solidarnie z poprzednim pracodawcą za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy powstałe przed przejściem na niego nowego zakładu pracy (np. wypłaty zaległych wynagrodzeń).
Oznacza to, że jeśli przed przejściem pracowników do nowego zakładu pracy powstały jakieś zaległości dotyczące wypłaty wynagrodzeń, to pracownicy mogą dochodzić roszczeń o zapłatę od jednego lub od drugiego pracodawcy.
Ponadto stosunek pracy przejętych pracowników nie zostaje rozwiązany, a więc nie ustaje również wobec nich obowiązek poboru zaliczek na podatek dochodowy.
W ordynacji podatkowej zasady sukcesji uniwersalnej reguluje art. 93
Sukcesja uniwersalna
Art. 93 ordynacji podatkowej mówi, że osoba prawna zawiązana (powstała) w wyniku łączenia się:
- innych osób prawnych,
- osobowych spółek handlowych,
- osobowych i kapitałowych spółek handlowych wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki każdej z łączących się osób lub spółek.
Przepis ten stosuje się również do osoby prawnej łączącej się przez przejęcie
- innej osoby prawnej (osób prawnych),
- osobowej spółki handlowej (osobowych spółek handlowych)
Przykład
1 października 2010 spółka z o.o. A (spółka przejmująca) połączyła się ze spółką z o.o. B (spółka przejmowana).
Nastąpiło przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na przejmującą (połączenie na podstawie art. 492 kodeksu spółek handlowych).
Jednocześnie spółka A przejęła 50 pracowników w trybie art. 23
1
kodeksu pracy.
W takiej sytuacji spółka A odpowiada za zaległości podatkowe, jeśli okazałoby się, że spółka B nie wywiązała się z obowiązków płatnika.
Uregulowana w ordynacji podatkowej instytucja następstwa prawnego powoduje z mocy prawa wstąpienie następców w prawa i obowiązki łączącej się spółki. Przepisy stosuje się w zakresie, w jakim odrębne ustawy, umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie stanowią inaczej (art.93e ordynacji podatkowej).
Prawa i obowiązki następców prawnych mogą powstać nie tylko z mocy samego prawa, ale również w wyniku wydania decyzji (art.93d ordynacji podatkowej). Co istotne, na następcę przechodzą też uprawnienia, np. prawo do zwrotu nadpłaty podatku wynikającej z korekty deklaracji.
Kto składa deklaracje
Po przejęciu pracowników pojawia się pytanie, na jakich zasadach należy wystawić formularz PIT-4R?
Przykład
1 kwietnia 2011 jeden zakład spółki X został przejęty przez spółkę Y. W wyniku tej operacji 20 pracowników przeszło do nowego pracodawcy.
Pozostałych 30 pracuje na dotychczasowych zasadach.
W takiej sytuacji firma przejmująca część pracowników jako płatnik sporządza deklarację PIT-4R. Uwzględnia w niej wszystkich pracowników, zarówno własnych jak i przejętych. W deklaracji tej wykazuje również zaliczki pobrane u poprzedniego pracodawcy (w okresie od początku roku do dnia przejęcia). Termin złożenia deklaracji PIT-4R upływa 31 stycznia 2012.
Obowiązki spółki X jako płatnika wobec dotychczasowych pracowników ustają z dniem ich przejęcia.
Nie składa więc ona PIT-4R za pracowników przejętych przez nowego pracodawcę.
Tak samo będą wyglądały obowiązki pracodawcy przejmującego pracowników, gdy podmiot, który ich zatrudniał, w wyniku przekształceń przestaje istnieć (np. nastąpiło przejęcie jednej spółki przez drugą).
Podobne zasady obowiązują przy sporządzaniu informacji PIT-11. Przy przejęciu zakładu pracy nowy pracodawca przejmuje obowiązki płatnika i na nim będzie spoczywał obowiązek wystawienia tej deklaracji za cały okres zatrudnienia (również w poprzednim zakładzie pracy).
Obowiązki następcy prawnego
Firma, która przejmie pracowników, musi:
- pobierać zaliczki na podatek dochodowy od przejętych pracowników od momentu przejęcia według zasad określonych w art. 31 i 32 ustawy o PIT,
- przekazywać do 20 dnia następnego miesiąca pobrane zaliczki na podatek na rachunek urzędu skarbowego właściwego według siedziby lub miejsca zamieszkania płatnika,
- do końca stycznia za cały poprzedni rok podatkowy sporządzić jedną zbiorczą deklarację PIT-4R, wykazując w niej liczbę pracowników i kwotę zaliczek łącznie z przejętymi pracownikami,
- do końca lutego roku następującego po roku podatkowym sporządzić dla pracowników imienne informacje PIT-11 (jeśli płatnik nie rozlicza danej osoby na formularzu PIT-40) i przekazać je każdemu pracownikowi oraz urzędom skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania pracowników,
- do końca lutego następnego roku dokonać rocznego obliczenia podatku na druku PIT-40 za przejętych pracowników (pod warunkiem że złożyli oświadczenie na formularzu PIT-12) i przekazać je każdemu pracownikowi oraz urzędowi skarbowemu właściwemu ze względu na jego miejsce zamieszkania.
Spadkobiercy płatnika
Z art. 97 § 1, 2 i 3 ordynacji podatkowej wynika, że spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy.
Jeżeli spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców, pod warunkiem że dalej będą prowadzić działalność na własny rachunek.
Zasadę tę stosuje się do praw i obowiązków z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika.
Przykład
Jan Kowalski prowadził działalność gospodarczą i zatrudniał pięciu pracowników. 31 marca przedsiębiorca zmarł, a prowadzenie firmy kontynuuje jego żona.
W takiej sytuacji przejmuje ona pracowników i na niej spoczywa odpowiedzialność za wszelkie zobowiązania wynikające ze stosunku pracy powstałe przed przejęciem pracowników.
W myśl art. 98 § 1 i 2 pkt 3 ordynacji podatkowej do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe spadkodawcy stosuje się przepisy kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe.
Przepis ten stosuje się również do odpowiedzialności spadkobierców za pobrane a niewpłacone podatki z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika.
Definicje
Przejęcie pracowników nie jest równoznaczne z przejęciem zakładu pracy, chociaż nie wyklucza następstwa prawnego podmiotu przejmującego w zakresie roszczeń pracowników (…), trzeba odróżnić znaczenie pojęć:
przejęcie pracowników w trybie art. 23
1
kodeksu pracy i przejęcie zakładu pracy przez innego pracodawcę w trybie
(…), pojęcia te nie są tożsame, dotyczą odmiennych procesów oraz podlegają regulacjom różnych ustaw –
wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 marca 2010 (II FSK 1768/08).
Czytaj też:
Zobacz więcej:
» Podatki i księgi » Podatek dochodowy » PIT i CIT » Obowiązki płatnika
