Podatnicy będą obowiązani opodatkowywać wszystkie nieodpłatnie wydawane towary, z wyjątkiem drukowanych materiałów reklamowych, prezentów o małej wartości i próbek.
Polskie przepisy korzystne...
Co do zasady VAT podlegają czynności o charakterze odpłatnym. Wyjątkowo, w przypadku spełnienia przesłanek określonych w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, nieodpłatna dostawa towarów traktowana jest jak odpłatna i w związku z tym opodatkowana (z wyjątkami określonymi w ust. 3).
Literalna wykładnia dotychczasowych regulacji prowadzi do wniosku, że nieodpłatne dostawy towarów podlegają VAT, pod warunkiem że
- towary przekazywane są na cele niezwiązane z przedsiębiorstwem podatnika i
- podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur zakupu, przy czym obydwie te przesłanki muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że towary przekazane nieodpłatnie na cele związane z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem nie będą opodatkowane VAT.
Jednocześnie drukowane materiały reklamowe i informacyjne, prezenty o małej wartości i próbki nie podlegają VAT, nawet jeśli przekazywane są na cele niezwiązane z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem.
...ale niezgodne z dyrektywą
Co innego wynika natomiast z przepisów dyrektywy (art. 16 dyrektywy 2006/112/WE i art. 5 ust. 6 poprzednio obowiązującej VI dyrektywy). Nakazują one opodatkowanie wszelkich nieodpłatnych przekazań towarów, bez względu na to czy dokonywane są w celu związanym czy niezwiązanym z przedsiębiorstwem (z wyjątkiem prezentów o niskiej wartości i próbek).
Taką zasadę wielokrotnie potwierdzał Europejski Trybunał Sprawiedliwości (przykładowo w wyroku w sprawie Kuwait Petroleum Ltd., C-48/97). Powoływały się na to polskie organy podatkowe, twierdząc – wbrew orzecznictwu polskich sądów administracyjnych – że wszystkie nieodpłatne przekazania towarów innych niż prezenty o małej wartości i próbki powinny być opodatkowane VAT.
Co wynika z orzecznictwa
Wątpliwości interpretacyjne związane z opodatkowaniem VAT nieodpłatnych przekazań (w świetle dotychczasowych przepisów) przeanalizował Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23 marca 2009 (I FPS 6/08) wydanym w składzie siedmiu sędziów. Potwierdził, że:
- z wykładni gramatycznej wynika, że część wstępna art. 7 ust. 2 ustawy o VAT odnosi się do takiego przekazania towarów, które nastąpiło wyłącznie na cele inne niż związane z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem; ust. 3 tego przepisu określa tylko rodzaje towarów, których przekazanie wskazane w ust. 2, czyli na inne cele niż związane z prowadzonym przedsiębiorstwem, zostało wyłączone z zakresu opodatkowania;
- przepisy prawa wspólnotowego uznają za opodatkowane również nieodpłatne przekazania towarów na cele związane z działalnością podatnika, jeżeli wiąże się z nimi prawo do odliczenia podatku naliczonego. Niemniej przepisy te zostały wadliwie wdrożone do polskiego porządku prawnego. W związku z tym nie ma podstaw do dokonywania wykładni art. 7 ust. 2 i 3 ustawy o VAT w sposób, który odpowiadałby treści prawa unijnego.
Wykładnia prowspólnotowa nie powinna być bowiem stosowana w sytuacji, gdy przepis krajowy wprowadza regulację korzystniejszą dla podatników aniżeli przepisy wspólnotowe. Ewentualne niezgodności przepisów krajowych z regulacjami prawa unijnego obciążają ustawodawcę, podatnicy mogą nie stosować mniej korzystnych dla nich przepisów krajowych, powołując się na regulacje wspólnotowe.
Niedopuszczalna jest jednak sytuacja, że organy podatkowe odmówią stosowania bardziej korzystnych dla podatników przepisów krajowych, powołując się na przepisy wspólnotowe;
- jeżeli podatnik stosuje się do dyspozycji wadliwie transponowanej normy krajowej, uznając, że jest ona dla niego korzystniejsza, nie ma podstaw do dokonywania wykładni prowspólnotowej tej normy, prowadzącej do wykładni contra legem i nakładania na obywatela obowiązków wynikających tylko z samej dyrektywy.
Taka interpretacja przepisów o VAT naruszałaby art. 217 konstytucji, z którego jednoznacznie wynika, że przedmiot opodatkowania powinien być jasno i zrozumiale określony w akcie prawnym rangi ustawy.
Co się zmieni
Ustawodawca zauważając rozbieżności w stosowaniu art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, zaproponował jego zmianę przez rezygnację z zapisu odnoszącego się do istnienia związku nieodpłatnych przekazań z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Ta zmiana usuwa niezgodność polskich regulacji z prawem wspólnotowym i eliminuje wątpliwości interpretacyjne. Zapewne ograniczy też spory z organami podatkowymi. Dla podatników będzie jednak oznaczała dodatkowe obciążenie.
Co do zasady wszystkie nieodpłatne przekazania towarów innych niż drukowane materiały reklamowe, prezenty o małej wartości i próbki, niezależnie od tego czy nastąpią na cele związane z prowadzoną działalnością czy nie, będą opodatkowane VAT.
Jak brzmi nowa regulacja
Zgodnie ze zmienionym art. 7 ust. 2 ustawy o VAT przez odpłatną dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2) wszelkie inne darowizny,
jeżeli podatnikowi przysługiwało w całości lub w części prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tych towarów.
Ust. 3 powołanego artykułu pozostał bez zmian. Zgodnie z nim powyższego przepisu nie stosuje się do przekazywanych drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych, prezentów o małej wartości i próbek.
Autorka jest doradcą podatkowym, menedżerem w KPMG
Zobacz najnowszą nowelizację ustawy VAT:
Więcej o zmianach w VAT:
Czytaj też:
Zobacz:
» VAT i akcyza » VAT » Co i jak podlega opodatkowaniu » Dostawa towarów » Nieodpłatne przekazanie towarów
