Zmienią się zasady obrotu wyrobami akcyzowymi i wykonywania kontroli nad tym obrotem przez urzędy celne. Uruchamiany właśnie system elektroniczny pozwoli na znaczne ograniczenie papierowej formy dokumentowania obrotu, co powinno przyczynić się do usprawnienia i przyśpieszenia wymiany handlowej.

Aby jednak tak było, należy przygotować się do zmian. A czasu, jak zwykle, jest niewiele.

[srodtytul]Dwa etapy[/srodtytul]

EMCS będzie wprowadzany etapowo. Dla obrotu międzynarodowego termin jego wdrożenia wyznaczono na 1 stycznia 2011 r. Z kolei w obrocie krajowym obligatoryjne wykorzystanie systemu przy przemieszczaniu wyrobów odroczono dodatkowo o rok.

[srodtytul]Kogo to dotyczy[/srodtytul]

EMCS będzie stosowany przy przemieszczaniu wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy. A tę procedurę, jak wynika z przepisów podatkowych, stosuje się m.in. przy przemieszczaniu wyrobów akcyzowych (wyrobów energetycznych, napojów alkoholowych, wyrobów tytoniowych) pomiędzy składami podatkowymi. Składy podatkowe nie muszą być przy tym zlokalizowane tylko na terytorium kraju.

Procedura zawieszenia poboru akcyzy obowiązuje przykładowo przy przemieszczaniu do Polski wyrobów ze składu podatkowego z innego państwa Unii Europejskiej. Stosuje się ją także przy przemieszczaniu wyrobów do lub ze składu w związku z ich importem lub eksportem.

Uczestnikami takiego obrotu i konsekwentnie użytkownikami systemu są także zarejestrowani wysyłający, zarejestrowani odbiorcy oraz instytucje Wspólnot Europejskich i niektórych organizacji międzynarodowych.

[srodtytul]Kiedy ostatecznie zniknie ADT[/srodtytul]

Obowiązkowe zastosowanie EMCS także w obrocie krajowym, co ma nastąpić w 2012 r., spowoduje, że wszystkie podmioty, które będą uczestniczyć w przemieszczaniu wyrobów akcyzowych, będą uczestnikami nowego systemu elektronicznego.

Tym samym całkowicie znikną administracyjne dokumenty towarzyszące (ADT), które do tej pory były nieodłącznym elementem wymiany towarowej w akcyzie.

[srodtytul]Jak będzie działał nowy system [/srodtytul]

EMCS, teoretycznie prosty w obsłudze, może w praktyce, przynajmniej w początkowej jego fazie funkcjonowania, sprawić przedsiębiorcom wiele problemów.

System zapewnia elektroniczną wymianę danych, istotnych w świetle przepisów akcyzowych, pomiędzy wysyłającym a odbiorcą wyrobów przy udziale organów podatkowych.

Jego funkcjonowanie można skrótowo opisać następująco:

- Przed wysyłką wyrobów do systemu są wprowadzane przez wysyłającego określone dane, które tworzą projekt elektronicznego dokumentu administracyjnego e-AD (schemat funkcjonowania ).

[ramka][b]Obowiązki wysyłającego[/b]

Przed rozpoczęciem przemieszczania wyrobów akcyzowych z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy należy:

- przesłać do systemu projekt e-AD (nie wcześniej niż siedem dni przed datą wskazaną w tym dokumencie jako data wysyłki wyrobów akcyzowych),

- uzyskać z systemu dokument e-AD, z nadanym numerem referencyjnym, sprawdzonym pod względem kompletności i prawidłowości danych,

- sporządzić wydruk e-AD i dołączyć go do partii towarów podlegającej przemieszczeniu. [/ramka]

- W wyniku weryfikacji kompletności danych system generuje ostateczną wersję elektronicznego dokumentu i nadaje specjalny numer referencyjny, na podstawie którego nastąpi przemieszczenie wyrobów. Dokument e-AD, wystawiony dla partii wyrobów akcyzowych, jest warunkiem przemieszczania wyrobów bez obowiązku zapłaty akcyzy, która byłaby należna, gdyby wyroby zostały wyprowadzone ze składu podatkowego poza procedurą.

- Nabywca wyrobów po otrzymaniu wyrobów i zweryfikowaniu warunków dostawy z danymi wynikającymi z e-AD odpowie wysyłającemu również za pomocą systemu. Będzie zobowiązany do sporządzenia projektu raportu odbioru, który jeśli będzie kompletny i z prawidłowymi danymi, zostanie automatycznie przesłany w systemie do wysyłającego jako raport odbioru.

- Otrzymanie przez wysyłającego raportu odbioru zakończy procedurę zawieszenia poboru akcyzy.

Przemieszczenie wyrobów rozpoczyna zatem wyprowadzenie wyrobów ze składu podatkowego a kończy ich odbiór przez nabywcę. Urząd celny mając dostęp do tych danych, będzie miał możliwość monitorowania przesyłki i w razie potrzeby przeprowadzenia kontroli.

[srodtytul]Awaryjny powrót do papieru[/srodtytul]

Nie jest wykluczone, że w niektórych przypadkach trzeba będzie znowu sięgnąć do papierowej metody dokumentowania obrotu. Tak będzie w razie niedostępności systemu, a więc gdy ze względów niezależnych od przedsiębiorcy zostanie wyłączone jego normalne działanie.

Wówczas przemieszczenie wyrobów w procedurze zawieszenia poboru akcyzy będzie dopuszczalne na podstawie dokumentu zastępującego e-AD, zawierającego dane odpowiadające w zasadzie treści e-AD. Jakie kroki należy podjąć.

[ramka][b]Co zrobić, gdy pojawią się problemy techniczne[/b]

Jeżeli system EMCS jest niedostępny, wysyłający przed rozpoczęciem przemieszczania wyrobów akcyzowych z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy powinien złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu celnego:

- sporządzany przez siebie dokument zastępujący e-AD wraz z kopią dokumentu potwierdzającego złożenie zabezpieczenia akcyzowego, którym zostanie objęte zobowiązanie podatkowe dotyczące przemieszczanych wyrobów,

- oświadczenie o zabezpieczeniu akcyzowym, którym zostanie objęte zobowiązanie podatkowe dotyczące przemieszczanych wyrobów, o terminie ważności i kwocie wolnej zabezpieczenia generalnego lub o wysokości i terminie ważności zabezpieczenia ryczałtowego, a dodatkowo, w zależności od przyjętego w konkretnym przypadku schematu przemieszczenia wyrobów, także

- oświadczenie przewoźnika lub spedytora, który złożył zabezpieczenie generalne, albo podmiotu odbierającego, o wyrażeniu zgody na objęcie zobowiązania podatkowego wysyłającego zabezpieczeniem akcyzowym.[/ramka]

[srodtytul]Automatyczne zabezpieczenie[/srodtytul]

Znacznym udogodnieniem wynikającym z funkcjonowania systemu będzie automatyczne obciążenie danej partii wyrobów zabezpieczeniem akcyzowym.

Przypomnijmy, że zastosowanie procedury zawieszenia poboru akcyzy uzależnione jest od zabezpieczenia akcyzowego, które składa się w urzędzie celnym w wysokości pokrywającej mogące powstać zobowiązanie podatkowe w akcyzie w razie naruszenia warunków przemieszczania wyrobów w tej procedurze.

Szczegółowy sposób obejmowania wyrobów zabezpieczeniem polegał (a w obrocie krajowym do 2012 r. nadal będzie polegać) na dokonywaniu odpowiednich zapisów w kartach do saldowania.

W praktyce wyglądało to tak, że prowadzący składy podatkowe, przy których nie było ustanowionej stałej komórki kontroli urzędu celnego, musieli nieraz codziennie udawać się do siedziby urzędu celnego z kartami do saldowania w celu obciążenia lub zwolnienia z zabezpieczenia wysyłanych/otrzymanych wyrobów.

Poza oczywistą czasochłonnością takiej formy rozliczania zabezpieczenia, zarówno dla przedsiębiorców jak i samych urzędników, nie dało się całkowicie wykluczyć ryzyka pomyłki. Nowe możliwości systemu pozwolą na znaczne uproszczenie tego aspektu obrotu.

Z momentem akceptacji w systemie poprawności i kompletności danych dotyczących przesyłki następuje automatyczne odnotowanie obciążenia zabezpieczenia generalnego kwotą akcyzy wynikającą z ilości i rodzaju przemieszczanych wyrobów akcyzowych.

System odpowiednio obejmie wyroby zabezpieczaniem, również gdy stosujemy zabezpieczenie ryczałtowe.

Zwolnienie z zabezpieczenia nastąpi w momencie dotarcia przesyłki do odbiorcy i zarejestrowania w systemie raportu odbioru.

[srodtytul]Łatwiejsza kontrola [/srodtytul]

Jak już wspomniałem, nowy system zapewnia urzędnikom celnym możliwość śledzenia i monitorowania przemieszczenia wyrobów akcyzowych. Jeżeli organ uzna, że dana przesyłka powinna być poddana kontroli, odpowiednia informacja o takim zamiarze pojawi się w systemie.

W takiej sytuacji odbierający ma obowiązek przesłania do systemu powiadomienia o przybyciu przemieszczanych wyrobów akcyzowych niezwłocznie po ich odbiorze. Rozładunek wyrobów jest wówczas niedopuszczalny.

Jeżeli w trakcie przemieszczania wyrobów akcyzowych z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy wystąpi zdarzenie, które w ocenie organu celnego może mieć wpływ na przemieszczanie wyrobów akcyzowych z zastosowaniem tej procedury lub na jej dokumentowanie, organ zamieszcza w systemie informację o takim zdarzeniu.

Możliwości nowego systemu pozwolą na jednoczesne wyeliminowanie aktualnie istniejącego obowiązku informowania urzędów celnych na podstawie przepisów o Służbie Celnej o zamiarze wyprowadzenia i przyjęcia do składu wyrobów akcyzowych.

Dopiero po zakończeniu kontroli możliwy jest rozładunek towarów i przesłanie do systemu projektu raportu odbioru. Projekt nie powinien być jednak przesłany później niż w ciągu pięciu dni roboczych od dnia zakończenia przemieszczania.

[srodtytul]Zmiana miejsca przeznaczenia[/srodtytul]

Przepisy dopuszczają możliwość korekty danych wprowadzonych do systemu. Korekta taka nie będzie jednak możliwa bez wiedzy i udziału organów celnych.

Jeżeli przykładowo wysyłający chce zmienić miejsce przeznaczenia przemieszczanych wyrobów, np. dostarczyć je do innego składu podatkowego odbiorcy, najpierw powinien wypełnić odpowiednie pola projektu komunikatu o zmianie miejsca przeznaczenia, po czym przedstawić ten projekt właściwemu naczelnikowi urzędowi celnego.

W dalszej kolejności organ celny przeprowadzi elektroniczną weryfikację danych zawartych w projekcie komunikatu i gdy dane są prawidłowe, uzupełni oryginalny e-AD zgodnie z informacjami zawartymi w komunikacie.

W niektórych przypadkach zmiana miejsca przeznaczenia w e-AD jest obowiązkowa. Wysyłający musi je zmienić w razie odmowy przyjęcia, choćby w części, wyrobów akcyzowych przez odbierającego po zakończeniu przemieszczania tych wyrobów, albo otrzymania z systemu informacji o odmowie wyprowadzenia wyrobów akcyzowych poza terytorium Unii Europejskiej bądź też w końcu utraty przez odbierającego, wskazanego w dokumencie zastępującym e-AD, uprawnienia do odbioru wyrobów akcyzowych z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy.

Podobny tryb jak w przypadku zmiany przeznaczenia przemieszczanych wyrobów jest właściwy dla anulowania e-AD.

[srodtytul]Można anulować e-AD[/srodtytul]

Wysyłający, który zamierza anulować elektroniczny dokument administracyjny, sporządza projekt komunikatu o anulowaniu i przedstawia go naczelnikowi urzędu celnego.

Ten, po przeprowadzeniu weryfikacji potwierdzającej prawdziwość danych zawartych w komunikacie, uzupełnia go o datę i godzinę zatwierdzenia anulowania, po czym informuje o tym wysyłającego. Należy pamiętać, że wysyłający może unieważnić elektroniczny dokument administracyjny tylko do momentu rozpoczęcia przemieszczania.

[srodtytul]JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ[/srodtytul]

[b]Ze względu na gruntowną zmianę zasad obsługi przemieszczania wyrobów akcyzowych warto już teraz zebrać wszelkie niezbędne dane, które zostaną potem wykorzystane do sporządzenia e-AD[/b]

Przykładowo chodzi tu o numery VAT organizatora transportu, przewoźnika czy gwaranta.

[srodtytul]Wymagane dane[/srodtytul]

Szczegółowe dane, jakie są niezbędne do dokonania przemieszczenia, zawierają przepisy:

- [b]rozporządzenia Komisji (WE) nr 684/2009 z 24 lipca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy Rady 2008/118/WE[/b] w odniesieniu do skomputeryzowanych procedur przemieszczania wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy oraz

- [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C298B09DB427E76F4F130E7F0C38AC6C?id=384693]rozporządzenia ministra finansów z 19 listopada 2010 r. w sprawie informacji umieszczanych w systemie i w e-AD[/link].

Na marginesie warto zauważyć, że zakres danych, które należy wprowadzić do systemu, został przez polskiego prawodawcę rozszerzony w stosunku do wymagań przewidzianych prawem unijnym. Dane te są niezbędne dla dokonania elektronicznego zajęcia zabezpieczenia a także uzyskania przez organy celne pełnej informacji o przemieszczeniu.

[srodtytul]Wniosek o rejestrację[/srodtytul]

Należy pamiętać także o tym, że aby uzyskać dostęp do EMCS, przedsiębiorca musi złożyć wniosek o rejestrację danych na potrzeby komunikowania się z systemem. Do wniosku należy dołączyć m.in. dane osoby uprawnionej do posługiwania się odciskiem palca z kwalifikowanego certyfikatu klucza publicznego albo uprawnionej do posługiwania się odciskiem palca z klucza do bezpiecznej transmisji danych.

Nie można w końcu przeoczyć wymogu, że dokumenty przesyłane do systemu powinny być opatrywane bezpiecznym podpisem elektronicznym, weryfikowanym za pomocą ważnego kwalifikowanego certyfikatu albo za pomocą ważnego certyfikatu niekwalifikowanego wydanego przez dyrektora Izby Celnej w Krakowie.

[ramka]

Wprowadzenie istotnych zmian podatkowych tradycyjnie zostało pozostawione na ostatnią chwilę.

Wprawdzie już od jakiegoś czasu znane były projekty ustawy o podatku akcyzowym i rozporządzeń wykonawczych dotyczących funkcjonowania EMCS, lecz nie zmienia to oceny, że w istocie liczy się tylko to, co zostało uchwalone i opublikowane.

Kolejne wersje projektów aktów nowelizujących przepisy podatkowe na pewno nie zwiększyły stanu pewności i jasności u adresatów przyszłego prawa.

Można odnieść wrażenie, że w tym całym zamieszaniu zapomniano o tym, że oprócz zakończenia prac legislacyjnych przed wyznaczonym terminem adresat norm prawnych powinien mieć realną możliwość przygotowania się do nowych uwarunkowań.[/ramka]

[ramka][b]Decydują przepisy obowiązujące w dniu rozpoczęcia wysyłki[/b]

Przy zmianie przepisów prawa powstaje zawsze wątpliwość, które regulacje należy stosować: stare czy nowe, zwłaszcza gdy zmiana następuje w trakcie przemieszczania wyrobów w procedurze zawieszenia poboru akcyzy.

Jak zatem należy udokumentować wysyłkę, gdy przykładowo prowadzący skład podatkowy w Polsce wyśle przed końcem 2010 r. wyroby do składu podatkowego we Francji, przy czym zostaną one dostarczone już w nowym roku.

Nie jest to pytanie bez znaczenia. Przestrzeganie wymogów dokumentowania obrotu w tej procedurze jest bowiem kluczowe dla uniknięcia obowiązku zapłaty akcyzy od tych wyrobów z tytułu naruszenia warunków stosowania procedury.

Na szczęście dla podatników zagadnienie to zostało przez ustawodawcę rozwiązane wprost w przepisach. W tej sytuacji istotne są wyłącznie wymogi prawne, jakie istniały w momencie rozpoczęcia wysyłki w procedurze zawieszenia poboru akcyzy.

Okoliczność, że wyroby dotrą do odbiorcy zagranicznego po zmianie stanu prawnego, nie będzie zatem wiązała się z koniecznością podjęcia nowych obowiązków lub ewentualnie modyfikacją dotychczasowych. [/ramka]

[i]Tomasz Stanek doradca podatkowy w Zespole Podatku Akcyzowego Kancelarii Ożóg i Wspólnicy [/i]

[ramka] [b]Czytaj także:[/b]

[link=http://www.rp.pl/artykul/536042.html]Kto będzie musiał wdrożyć EMCS [/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/527751,529767_Elektronika-zastapi-papierowa-dokumentacje.html]Elektroniczny system zastąpi papierową dokumentację przemieszczenia[/link]

[link=http://www.rp.pl/artykul/56173,551705_Grozi-paraliz-w-handlu-wyrobami-akcyzowymi.html]Firmy handlujące z UE mogą mieć problemy[/link][/ramka]

[ramka][b]Czytaj [link=http://www.rp.pl/temat/527751_Zmiany-w-akcyzie-od-1-wrzesnia-2010.html]więcej o zmianach w akcyzie[/link][/b][/ramka]