Zgodnie z art. 8 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=3EC0892953EAF58605FEE453B6E7CBF6?id=115893]ustawy o CIT[/link] co do zasady rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy. Jednak nie zawsze. W statucie, umowie spółki albo w innym dokumencie odpowiednio regulującym zasady ustrojowe podatnik może postanowić inaczej. Wtedy rokiem podatkowym jest kolejnych 12 miesięcy kalendarzowych. O takiej decyzji należy zawiadomić urząd skarbowy w ciągu 30 dni od rozpoczęcia działalności. Podatnicy nie muszą w tym celu stosować specjalnych formularzy.

Art. 8 ust. 5 ustawy o CIT nie określa sposobu i formy zawiadomienia, pozostawiając to decyzji podatnika. Na tej podstawie [b]Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 8 września 1999 r. (SA/Gd 1572/97) [/b]orzekł, że wystarczająca jest każda forma, z której można wnioskować, że wolą strony jest przyjęcie innego roku podatkowego niż kalendarzowy. Organy podatkowe uznają za wystarczające np. złożenie formularza NIP-2 wraz z umową spółki, z której wynika, jaki rok przyjęto do rozliczeń.

[srodtytul]Nowi przedsiębiorcy[/srodtytul]

Art. 8 ust. 2 ustawy o CIT mówi, że[b] pierwszy rok podatkowy trwa od dnia rozpoczęcia działalności do końca roku kalendarzowego albo do ostatniego dnia wybranego roku podatkowego, nie dłużej jednak niż 12 kolejnych miesięcy kalendarzowych. [/b]

W myśl ust. 2a tego przepisy podatnicy, którzy podejmują po raz pierwszy działalność w drugiej połowie roku kalendarzowego, mają więcej swobody. Jeśli zdecydują, że rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym, to pierwszy rok podatkowy może trwać od dnia rozpoczęcia działalności do końca roku kalendarzowego następującego po roku, w którym rozpoczęto działalność.

[srodtytul]Zmiana umowy wymaga rejestracji[/srodtytul]

Firmy mogą podjąć decyzję o zmianie roku podatkowego. Wtedy za pierwszy po zmianie rok podatkowy uważa się okres od pierwszego miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego roku podatkowego do końca roku podatkowego nowo przyjętego. Okres ten nie może być krótszy niż 12 i dłuższy niż 23 kolejne miesiące kalendarzowe. O takiej decyzji należy zawiadomić urząd skarbowy w ciągu 30 dni, licząc od dnia zakończenia ostatniego roku podatkowego.

Kierowane do ministra finansów wnioski o interpretacje pokazują, że właśnie przy zmianie roku podatkowego firmy popełniają najwięcej błędów. Przede wszystkim zapominają, że zmianę umowy spółki trzeba zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym. Inaczej [b]zmiana roku podatkowego jest nieskuteczna wobec osób trzecich, a więc także fiskusa.[/b]

Potwierdza to np. odpowiedź [b]Izby Skarbowej w Katowicach z 18 marca 2010 r. (IBPBI/2/423-1605/09/PP).[/b]

Z pytaniem zwróciła się spółka, której rok zgodnie z umową rozpoczynał się 1 lipca i kończył 30 czerwca następnego roku. W 2007 r. (12 lipca) nadzwyczajne zgromadzenie wspólników powzięło uchwałę o zmianie umowy spółki (w formie aktu notarialnego). Ustalono, że rok podatkowy rozpoczyna się 1 stycznia, a kończy 31 grudnia, pokrywa się więc z kalendarzowym.

Uchwała stanowiła także, że pierwszy po zmianie rok podatkowy rozpoczyna się 1 lipca 2007 r. i kończy 31 grudnia 2008 r. Pełnomocnik spółki zawiadomił o uchwale urząd skarbowy (25 lipca 2007 r.). Spółka spytała, czy dopełniła wszelkich formalności związanych ze zmianą roku podatkowego.

Izba skarbowa uznała, że nie. Zwróciła uwagę, że zmiana roku podatkowego jest skuteczna dopiero z dniem dokonania wpisu do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego stosownej zmiany umowy spółki. Wynika to z art. 255 § 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AEC3B932E8CC93863CFA1A9D18891432?id=133014]kodeksu spółek handlowych[/link]. Zgodnie z tym przepisem zmiana umowy spółki wymaga uchwały wspólników i wpisu do rejestru. Natomiast stosownie do art. 256 § 1 k.s.h. zmianę umowy spółki zarząd zgłasza do sądu rejestrowego.

Izba skarbowa podkreśliła, że dopiero po wpisie zmiany umowy do rejestru wywołuje ona skutki prawne między spółką a osobami trzecimi. Wcześniej skuteczność takiej uchwały ograniczona jest wyłącznie do stosunków wewnętrznych, tj. między spółką a wspólnikami.

[srodtytul]Nie zawsze decydują przepisy podatkowe[/srodtytul]

Jeżeli z odrębnych przepisów wynika obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych (sporządzenia bilansu) przed upływem przyjętego przez podatnika roku podatkowego, to za rok podatkowy uważa się okres od pierwszego dnia miesiąca następującego po zakończeniu poprzedniego roku podatkowego do dnia zamknięcia ksiąg rachunkowych.

W takiej sytuacji za następny rok podatkowy uważa się okres od dnia otwarcia ksiąg rachunkowych do końca przyjętego przez podatnika roku podatkowego.

[ramka][b]Nie przy każdym przekształceniu zamyka się księgi[/b]

Zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy o rachunkowości księgi rachunkowe zamyka się:

- na dzień kończący rok obrotowy,

- na dzień zakończenia działalności jednostki, w tym jej sprzedaży, zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego, jeśli nie nastąpiło jego umorzenie,

- na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej,

- w jednostce przejmowanej na dzień połączenia związanego z przejęciem jednostki przez inną jednostkę, to jest na dzień wpisu do rejestru tego połączenia,

- na dzień poprzedzający dzień podziału lub połączenia jednostek, jeżeli w wyniku podziału lub połączenia powstaje nowa jednostka, to jest na dzień poprzedzający dzień wpisu do rejestru połączenia lub podziału,

- na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub ogłoszenia upadłości,

- na inny dzień bilansowy określony w odrębnych przepisach

– nie później niż w ciągu trzech miesięcy od dnia zaistnienia tych zdarzeń.

Są jednak wyjątki. Można nie zamykać i nie otwierać ksiąg rachunkowych w przypadku:

- przekształcenia spółki osobowej oraz spółki cywilnej w inną spółkę osobową, a także spółki kapitałowej w inną spółkę kapitałową,

- połączenia jednostek, gdy w myśl ustawy rozliczenie połączenia następuje metodą łączenia udziałów i nie powoduje powstania nowej jednostki,

- ogłoszenia upadłości jednostki z możliwością zawarcia układu.

Ponadto można nie zamykać ksiąg rachunkowych, jeżeli podział jednostki następuje przez wydzielenie.[/ramka]