Władze skarbowe mają prawo analizować, czy ceny w transakcjach zawieranych między firmami powiązanymi mają charakter rynkowy (wykorzystując do tego narzędzia, jakie udostępnia art. 11 ustawy o [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0788FC199FF9D8FB3843C5D634417688?id=185384]CIT[/link]). W praktyce organy podatkowe rozpoczynają tę analizę od żądania od podatników dokumentacji cen transferowych sporządzonej zgodnie z art. 9a ustawy o CIT, która wykorzystywana jest jako podstawowe źródło informacji o transakcji zawartej przez podatnika z firmą powiązaną.

[srodtytul]Wyjaśnienie przesłanek transakcji[/srodtytul]

Dla przedsiębiorców dokumentacja cen transferowych to narzędzie, które ma logicznie i spójnie przedstawić władzom skarbowym, czym kierowali się zawierając transakcję, w tym:

- jakie były jej przesłanki,

- jaką ekonomiczną funkcję pełnią poszczególne strony transakcji,

- jaki jest sposób ustalania ceny (tzw. ceny transferowej),

- jakie są ewentualne dodatkowe aspekty, takie jak strategia gospodarcza, która mogła wpłynąć na wartość transakcji czy oczekiwane korzyści.

[srodtytul]Rosnące wymagania[/srodtytul]

Wymagania stawiane dokumentacji cen transferowych przez organy podatkowe ciągle rosną. Dotyczą one wyczerpującego przedstawienia przesłanek ekonomicznych w momencie wykonania transakcji, wskazania funkcji poszczególnych jej uczestników oraz zakresu kreowanej przez nich wartości dodanej. Ten element dokumentacji cen transferowych ma bowiem na celu ułatwić władzom skarbowym:

- ocenę porównywalności (lub też jej brak) transakcji zawartej przez podatnika z innymi transakcjami na rynku zawartymi między podmiotami niepowiązanymi bądź między podatnikiem a podmiotem niepowiązanym,

- ocenę, czy podatnik wybrał prawidłową metodę ustalenia ceny transferowej (i tym samym określenie poziomu tej ceny).

[srodtytul]Analiza funkcjonalna...[/srodtytul]

Prawidłowo sporządzona dokumentacja cen transferowych powinna zatem zawierać logiczny i spójny opis funkcji stron transakcji. Jest to pomocne w sytuacji, gdy podatnik zawiera analogiczne transakcje również z firmami spoza grupy kapitałowej, wobec których stosuje inne niż wobec swoich kontrahentów powiązanych zasady określania cen. Wówczas, w trakcie kontroli cen transferowych, opis analizy funkcjonalnej służy wykazaniu tzw. różnic funkcjonalnych między poszczególnymi grupami transakcji (zawieranymi z podmiotami powiązanymi oraz podmiotami niezależnymi). Jednocześnie jest punktem wyjścia do budowania argumentacji obronnej, uzasadniającej brak możliwości zastosowania wewnętrznej porównywalności transakcji.

[srodtytul]...i zastosowana cena transferowa[/srodtytul]

Należy pamiętać, aby wszelkie informacje, jakie znajdą się w dokumentacji cen transferowych, dotyczące stosowanej ceny transferowej były zgodne ze stanem faktycznym, co w praktyce oznacza, że trzeba zaprezentować rzeczywiście zastosowany algorytm kalkulacji ceny transferowej lub też inny sposób jej określenia.

[wyimek]Przepisy podatkowe dotyczące cen transferowych nie narzucają podatnikom metod, jakie powinny być przez nich stosowane do określania cen w transakcjach zawieranych z powiązanymi kontrahentami[/wyimek]

Należy wyraźnie podkreślić, że przepisy podatkowe dotyczące cen transferowych nie narzucają podatnikom metod, jakie powinny być przez nich stosowane do określania cen w transakcjach zawieranych z powiązanymi kontrahentami.

Niemniej jednak stosowanie metod podatkowych jest wskazane ze względu na treść § 3 ust. 4 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=75538]rozporządzenia o cenach transferowych[/link] (obowiązującego do 13 października 2009 r.) oraz § 4 ust. 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=326444]nowego rozporządzenia o cenach transferowych [/link](obowiązującego po tej dacie). Zgodnie z tymi przepisami, jeśli podatnik określił ceny stosując jedną z tzw. metod tradycyjnych (porównywalnej ceny niekontrolowanej, koszt plus, ceny odprzedaży), organy podatkowe, badając rynkowość wyceny danej transakcji, mają obowiązek zastosować metodę przyjętą uprzednio przez podatnika, pod warunkiem że:

- zastosowanie innej metody nie jest w sposób oczywisty bardziej właściwe,

- podatnik przestawił dane, na podstawie których dokonywana była kalkulacja ceny,

- dane te nie budzą wątpliwości co do ich rzetelności i obiektywności,

- podatnik przedstawił dokumentację cen transferowych przygotowaną zgodnie z wymogami art. 9a ustawy o CIT (element wprowadzony przepisami nowego rozporządzenia o cenach transferowych).

W praktyce zastosowanie przez władze skarbowe tej samej metody, która została uprzednio przyjęta przez podatnika, znacznie zwiększa prawdopodobieństwo zaakceptowania ceny ustalonej przez podatnika w transakcji z firmą powiązaną. Trzeba jednak pamiętać, że odwołanie się w dokumentacji cen transferowych do jednej z podatkowych metod wyceny, w sytuacji gdy podatnik w praktyce jej nie zastosował, może rodzić ryzyko, że organy podatkowe zakwestionują prawidłowość sporządzenia takiej dokumentacji.

[srodtytul]Analiza ekonomiczna[/srodtytul]

Należy zwrócić uwagę, że posiadanie prawidłowo sporządzonej dokumentacji cen transferowych – w tym opisującej funkcje stron transakcji oraz zasady określania poziomu ceny transferowej – nie gwarantuje, że władze skarbowe nie będą analizowały rynkowości ceny transferowej.

Zgodnie z [b]wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 4 lutego 2008 r. (III SA/Wa 1728/07)[/b] dokumentacja cen transferowych w rozumieniu art. 9a ustawy o CIT ma wykazać przede wszystkim, że wynagrodzenie w transakcji zawartej między podmiotami powiązanymi zostało ustalone na poziomie rynkowym, czyli nieróżniącym się od warunków, które ustaliły między sobą niezależne podmioty.

Przy istotnych transakcjach warto zatem wskazać argumenty uzasadniające rynkowy poziom ceny transferowej. Dla potwierdzenia rynkowości ceny transferowej można wykorzystać analizę ekonomiczną, która polega na porównaniu wyników transakcji między podatnikiem i powiązanym z nim kontrahentem (np. poziom rentowności mierzonej poziomem marży, narzutu) z wynikami (rentowności) uzyskanymi w zbliżonych transakcjach przez firmy uznane za porównywalne (np. działające w tej samej branży co podatnik), a następnie wyciągnięciu na tej podstawie wniosków co do rynkowego charakteru cen w transakcji badanej. W praktyce analiza ekonomiczna będąca uzupełnieniem dokumentacji cen transferowych może mieć kluczowe znaczenie dla obrony rynkowości zastosowanej ceny transferowej w transakcji zawartej przez podatnika z podmiotem powiązanym.

[i]Autor jest menedżerem w Zespole Cen Transferowych Deloitte[/i]