Korektę taką sporządza się, gdy towar czy usługa zostały zakupione i były początkowo wykorzystywane do celów działalności dającej prawo do odliczenia VAT (przeważnie do działalności opodatkowanej VAT), a następnie podatnik przeznaczy je do działalności niedającej takiego prawa (zazwyczaj zwolnionej z VAT). Lub odwrotnie, gdy pierwotnie towary/usługi były wykorzystywane do działalności zwolnionej, a następnie do działalności opodatkowanej.

[srodtytul]Sposoby na korektę[/srodtytul]

Sposób korekty uzależniony jest od rodzaju towaru/usługi i wartości poniesionego wydatku na ich zakup oraz charakteru zmiany przeznaczenia, tj. czy jest to zmiana definitywna (np. w razie zbycia), czy niedefinitywna (gdy dany składnik majątku, po zmianie jego przeznaczenia, wykorzystywany jest nadal przez podatnika na potrzeby jego działalności).

W związku z tym towary/ usługi objęte korektą można podzielić na trzy kategorie:

1) środki trwałe, wartości niematerialne i prawne podlegające amortyzacji oraz grunty i prawo wieczystego użytkowania gruntu zaliczone do majątku trwałego o wartości początkowej powyżej 15 tys. zł (dalej drogocenny majątek trwały);

2) inne niż wymienione wyżej towary i usługi wykorzystywane do działalności gospodarczej, czyli środki trwałe, wartości niematerialne i prawne podlegające amortyzacji oraz grunty i prawo wieczystego użytkowania gruntu zaliczone do majątku trwałego o wartości początkowej do 15 tys. zł, wyposażenie (dalej niskocenny majątek trwały);

3) towary i usługi inne niż wymienione w punktach wyżej, w szczególności towary handlowe, surowce, materiały.

[srodtytul]Drogocenny majątek trwały[/srodtytul]

Zgodnie z art. 91 ust. 7a ustawy o VAT gdy podatnik zmienia przeznaczenie środków trwałych o wartości początkowej przekraczającej 15 tys. zł, odpowiednie zastosowanie ma art. 91 ust. 2 zdanie pierwsze i drugie oraz ust. 3 ustawy. Korektę sporządza się, jeśli nie minęło pięć kolejnych lat, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów w ciągu dziesięciu lat – licząc od roku, w którym zostały oddane do użytkowania. Korekta obejmuje poszczególne lata pozostałe do końca okresu korekty. Podatek naliczony koryguje się w deklaracji podatkowej składanej za pierwszy okres rozliczeniowy roku następującego po roku podatkowym, za który dokonuje się korekty, tj. roku, w którym nastąpiła zmiana przeznaczenia. Roczna korekta dotyczy 1/5, a w przypadku nieruchomości i praw wieczystego użytkowania gruntów 1/10 kwoty podatku naliczonego przy ich nabyciu lub wytworzeniu.

[ramka][b]Przykład[/b]

W sierpniu 2006 r. podatnik kupił lokal na potrzeby działalności gospodarczej opodatkowanej VAT (usługi księgowe) o wartości netto 200 tys. zł plus VAT 44 tys. zł. Odliczył całą kwotę VAT naliczonego. W sierpniu 2009 r. nastąpiła zmiana przeznaczenia tego lokalu, gdyż podatnik zmienił profil działalności i zaczął świadczyć wyłącznie usługi ubezpieczeniowe zwolnione z VAT. Zmiana przeznaczenia nieruchomości spowoduje konieczność korekty podatku naliczonego. Korekta ta dotyczyć będzie lat 2009 – 2015 i będzie sporządzana w deklaracjach składanych za styczeń, od 2010 do 2016 r., w każdej z tych deklaracji podatnik pomniejszy VAT naliczony o 4,4 tys. zł.[/ramka]

[srodtytul]Korekta w razie sprzedaży[/srodtytul]

Jeśli zmiana przeznaczenia ma charakter definitywny (np. w razie sprzedaży środka trwałego w okresie korekty), korektę podatku naliczonego (za lata, jakie pozostały do końca okresu korekty) sporządza się jednorazowo, w deklaracji składanej za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła zmiana przeznaczenia. Korekta taka jest m.in. konieczna w razie sprzedaży samochodu osobowego, przy zakupie którego podatnik odliczył 60 proc. podatku naliczonego, ale nie więcej niż 6 tys. zł. Jeśli nastąpi po półrocznym okresie jego użytkowania, jest zwolniona z VAT na podstawie § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia wykonawczego do ustawy o VAT (z 28 listo-pada 2008 r., DzU nr 212, poz. 1336). W takiej sytuacji będziemy mieli do czynienia ze zmianą przeznaczenia środka trwałego, która – jeżeli zaszła w trakcie pięcioletniego okresu korekty, skutkować będzie korektą uprzednio odliczonego VAT .

[ramka][b]Przykład[/b]

W sierpniu 2008 r. podatnik kupił samochód osobowy, który zaliczył do środków trwałych. Wartość netto pojazdu wynosiła 80 tys. zł, VAT 17,6 tys. zł. Ponieważ był on przeznaczony do działalności opodatkowanej VAT, podatnik odliczył całą możliwą do odliczenia kwotę VAT (6 tys. zł). W sierpniu 2009 r. sprzedał ten samochód, nastąpiła więc zmiana jego przeznaczenia, gdyż sprzedaż ta była zwolniona z VAT. W związku z tym podatnik będzie zobowiązany do korekty 4/5 odliczonej wcześniej kwoty podatku naliczonego, tj. 4,8 tys. zł (6000 zł x 4/5). Kwota ta powinna być ujęta w deklaracji VAT-7 za sierpień 2009 r. ze znakiem minus.[/ramka]

[srodtytul]Niskocenny majątek trwały[/srodtytul]

VAT naliczony od pozostałych składników majątku trwałego a także wyposażenia jest korygowany na zasadach określonych w art. 91 ust. 1, ust. 2 zdanie trzecie i ust. 3, z zastrzeżeniem ust. 7c (tak wynika z art. 91 ust. 7b ustawy o VAT).

W tym wypadku okres korekty wynosi jeden rok, a korekty dokonuje się jednorazowo, po zakończeniu roku, w którym składniki majątku zostały oddane do użytkowania. Zgodnie jednak z ust. 7c, jeżeli zmiana prawa do odliczenia wynika z przeznaczenia tych towarów lub usług wyłącznie do wykonywania czynności niedających prawa do odliczenia VAT lub wyłącznie do czynności dających prawo do odliczenia, korektę sporządza się w deklaracji podatkowej składanej za okres rozliczeniowy, w którym wystąpiła ta zmiana przeznaczenia. Korekty tej jednak nie sporządza się, jeżeli od końca okresu rozliczeniowego, w którym wydano towary lub usługi do użytkowania, upłynęło 12 miesięcy. W razie zmiany przeznaczenia po tym terminie korekta nie jest potrzebna.

[ramka][b]Przykład[/b]

W marcu 2009 r. podatnik kupił komputer o wartości netto 4000 zł plus 880 zł VAT, z zamiarem wykorzystywania go wyłącznie do działalności opodatkowanej VAT. Odliczył całą kwotę podatku naliczonego. Przez cały ten rok świadczył także usługi zwolnione z VAT, i do celów tej działalności zakupiony komputer także okazał się przydatny. Udział obrotu z tytułu czynności opodatkowanych w obrocie ogółem wyniósł za 2009 r. 80 proc. W związku z tym w deklaracji VAT-7 za styczeń 2010 r. podatnik skoryguje (pomniejszy) VAT naliczony o 176 zł [(880 zł – 880 zł) x 80 proc.].[/ramka]

[ramka]

[b]Przykład[/b]

W marcu 2009 r. podatnik kupił komputer o wartości netto 4000 zł plus 880 zł VAT, z zamiarem wykorzystywania go wyłącznie do działalności opodatkowanej VAT. Odliczył całą kwotę podatku naliczonego. Załóżmy, że w lutym 2010 r. ten komputer zostanie przeznaczony wyłącznie do świadczenia usług zwolnionych z VAT. Wówczas podatnik zmuszony będzie skorygować całą kwotę odliczonego podatku, w deklaracji za luty 2010 r.

Zmiana przeznaczenia komputera np. we wrześniu 2010 r. (a więc po upływie 12 miesięcy licząc od końca miesiąca, w którym został oddany do używania) nie skutkowałaby już obowiązkiem korekty.

[/ramka]

[srodtytul]Towary handlowe, surowce, materiały[/srodtytul]

Jeżeli te towary:

- zostały zakupione z zamiarem wykorzystania ich do czynności dających prawo do odliczenia lub do czynności niedających takiego prawa i

- nie zostały wykorzystane do tego celu, lecz nastąpiła zmiana ich przeznaczenia, korektę podatku naliczonego sporządza się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła ta zmiana. Tak wynika z art. 91 ust. 7d ustawy o VAT.

[ramka][b]Przykład[/b]

Czynny podatnik VAT zakupił surowce na potrzeby działalności produkcyjnej, od których odliczył VAT naliczony. W sierpniu 2009 r. wybrał zwolnienie podmiotowe z VAT (z uwagi na niskie obroty). Zmiana statusu podatnika dla celów VAT (z czynnego na zwolnionego) spowodowała zmianę przeznaczenia posiadanych surowców, co skutkuje obowiązkiem korekty VAT odliczonego wcześniej przy ich zakupie. To, jaki okres upłynął od daty zakupu surowców do dnia zmiany ich przeznaczenia, nie ma w tym wypadku znaczenia.[/ramka]

[i]Autor jest doradcą podatkowym z Wrocławia[/i]