Jednym ze sposobów optymalizacji podatkowej w przypadku działania spółek w grupie jest możliwie najkorzystniejszy sposób ich wzajemnego finansowania. Przykładem jest sytuacja, gdy pożyczkodawca będący udziałowcem danej spółki finansuje jej działalność nie poprzez wpłaty na kapitał (wpłaty pieniężne lub aporty), lecz udzielanymi pożyczkami (kredytami), ponosząc przy tym jako pożyczkodawca ryzyko wynikające z działalności takiej spółki.

Zjawisko to określane w doktrynie jako cienka (słaba) kapitalizacja ma więc miejsce wtedy, gdy głównym źródłem finansowania spółki nie jest kapitał zakładowy (akcyjny), lecz zaciągnięta pożyczka (kredyt), a które to działanie pozwala na znaczne obniżanie należności podatkowych, z którymi mielibyśmy do czynienia w przypadku zwykłego finansowania.

[srodtytul]Ustawodawca znalazł sposób[/srodtytul]

Poszczególne państwa w swych ustawodawstwach wewnętrznych posiadają regulacje, które mają na celu zapobiegać tego rodzaju działaniom przedsiębiorców. Również [b]w polskich przepisach, a dokładnie w art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy o CIT, zostały zawarte regulacje mające na celu zapobiegać zjawisku cienkiej kapitalizacji poprzez nieuznawanie za koszt podatkowy określonej części odsetek, które są wypłacane na rzecz podmiotu(ów) powiązanych w związku z zadłużeniem, jakie spółka posiada w stosunku do nich.[/b]

Nie są zatem kosztem uzyskania przychodu odsetki od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez:

- udziałowca (akcjonariusza), który posiada co najmniej 25 proc. udziałów (akcji) tej spółki, albo

- udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie co najmniej 25 proc. udziałów (akcji) tej spółki, o ile wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25 proc. udziałów (akcji) oraz wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25 proc. udziałów (akcji) w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki – w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.

Kosztem nie są również odsetki od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25 proc. udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25 proc. jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25 proc. udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki. Nie są one kosztem w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek.

Zasady te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni.

[srodtytul]Uwaga na zakazy[/srodtytul]

Ustawodawca nie pozwala jednocześnie uwzględniać w kwocie kapitału zakładowego dla potrzeb cienkiej kapitalizacji następujących pozycji (art. 16 ust. 7 ustawy o CIT):

- tej części kapitału (funduszu), jaka nie została na ten kapitał faktycznie przekazana;

- tej części kapitału (funduszu), jaka została pokryta wierzytelnościami z tytułu pożyczek (kredytów) oraz z tytułu odsetek od tych pożyczek (kredytów), przysługującymi udziałowcom (akcjonariuszom, członkom spółdzielni) wobec tej spółki/spółdzielni, a także

- tej części kapitału, jaka została pokryta wartościami niematerialnymi lub prawnymi, od których nie dokonuje się odpisów amortyzacyjnych zgodnie z art. 16a – 16m.

[ramka][b]Uwaga[/b]

Koszt uzyskania przychodów stanowią odsetki od pożyczek (kredytów) zaciągniętych od podmiotów powiązanych, ale tylko w części nieprzekraczającej trzykrotności kapitału zakładowego. Jeżeli wartość zadłużenia od udziałowca przekracza te wartości, to odsetki od tej nadwyżki nie stanowią kosztów uzyskania przychodów.[/ramka]

[i]Autor jest radcą prawnym i partnerem w InCorpore Banach Iniewski Stradomski[/i]