Dotychczas skorzystanie z przewidzianej w przepisach ustawy o VAT tzw. ulgi na złe długi było warunkowane uprzednim odpisaniem w ciężar kosztów uzyskania przychodów, zgodnie z przepisami o ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT), wierzytelności, na której został naliczony VAT należny.

[srodtytul]Potrzebne postanowienie [/srodtytul]

Odpisanie wierzytelności w koszty uzyskania przychodów umożliwia jedynie wystąpienie następujących przesłanek (art. 16 ust. 2 ustawy o CIT):

- wydanie przez organ egzekucyjny postanowienia o nieściągalności, które zostanie uznane przez wierzyciela za odpowiadające stanowi faktycznemu,

- wydanie przez sąd postanowienia w postępowaniu likwidacyjnym o ukończeniu postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku lub umorzeniu takiego postępowania albo oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości w takim postępowaniu, jeśli majątek dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania,

- przygotowanie przez podatnika protokołu, z którego wynika, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem należności byłyby równe albo wyższe od jej kwoty.

Przepisy o VAT nie umożliwiały natomiast zastosowania ulgi na złe długi w razie tzw. uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności zgodnie z przepisami ustawy o CIT. Ponadto możliwość skorygowania VAT należnego w ramach ulgi na złe długi ograniczona była licznymi dodatkowymi warunkami. Jednym z nich było, aby dłużnik na dzień dokonania korekty VAT należnego był zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Ograniczenia te sprawiły, że w praktyce podatnicy z ulgi na złe długi przewidzianej w art. 89 a ustawy o VAT korzystali bardzo rzadko.

[srodtytul]Czas na zapłatę...[/srodtytul]

[b]Od 1 grudnia 2008 r. ustawa o VAT przewiduje istotne zmiany w zakresie ulgi na złe długi. Ulgą zostały objęte przede wszystkim wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. [/b]Uprawdopodobnienie nieściągalności należności następuje, gdy wierzytelność nie została uregulowana w ciągu 180 dni od terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze i jest niezależna od warunków określonych w przepisach o podatku dochodowym. Korekta VAT należnego jest możliwa, podobnie jak poprzednio, pod warunkiem że:

- wierzyciel i dłużnik na dzień dokonania korekty mają status podatnika VAT czynnego,

- faktura dokumentująca wierzytelność została wystawiona na podatnika VAT czynnego, który nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub likwidacji,

- od końca roku, w którym wystawiono fakturę, nie upłynęły dwa lata (według poprzednich przepisów – pięć lat, ale od początku roku, w którym wystawiono fakturę),

- wierzytelności zostały uprzednio wykazane w deklaracji jako obrót opodatkowany i podatek należny oraz nie zostały zbyte.

[srodtytul]... i na korektę[/srodtytul]

W celu skorzystania z prawa do korekty podatku należnego wierzyciel powinien przesłać dłużnikowi zawiadomienie o zamiarze skorygowania podatku należnego. Korekta ta może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 14-dniowy termin na uregulowanie należności liczony od otrzymania zawiadomienia, nie wcześniej jednak niż za okres, w którym wierzyciel otrzymał potwierdzenie odbioru zawiadomienia przez dłużnika.

Zmianę art. 89a ustawy o VAT należy ocenić pozytywnie. Formułując nowy przepis, nie uniknięto jednak pułapek, które będą czyhały na podatników. Przykładowo, w praktyce trudne może być stwierdzenie przez wierzyciela, że dłużnik wciąż jest czynnym podatnikiem VAT.

[srodtytul]Przepisy stosowane pomocniczo[/srodtytul]

Uprawdopodobnienie należności na gruncie przepisów o CIT pozwala na zaliczenie w ciężar kosztów uzyskania przychodów odpisów aktualizujących wartość należności. Przepisy o CIT zawierają przy tym otwarty katalog przesłanek umożliwiających uprawdopodobnienie nieściągalności, wyliczając jedynie przykładowe sytuacje powodujące uprawdopodobnienie (np. śmierć dłużnika, postawienie go w stan likwidacji, skierowanie należności do postępowania egzekucyjnego itp.).

Od wejścia w życie opisanej zmiany przepisów o VAT podatnicy mogą próbować dowodzić, że uprawdopodobnienie nieściągalności należności dla celów CIT będzie następowało także wówczas, gdy spełnione zostaną przesłanki uprawdopodobnienia dla celów VAT. [b]Z zasady bowiem, jeśli jakieś pojęcie nie jest zdefiniowane w danym akcie prawa podatkowego, posiłkowo można stosować definicje wynikające z innych aktów prawa.[/b] Potwierdza to dotychczasowa praktyka władz skarbowych.

Tym samym, skoro pojęcie uprawdopodobnienia nieściągalności w ustawie o CIT jest zdefiniowane jedynie poprzez podanie przykładowych przesłanek prowadzących do uprawdopodobnienia, nie ma przeszkód, by posiłkowo próbować stosować dla celów CIT definicję uprawdopodobnienia nieściągalności z ustawy o VAT. [b]Warunkiem wystarczającym do uznania nieściągalności za uprawdopodobnioną i do zaliczenia w koszty uzyskania przychodów odpisu od tej należności może być więc przekroczony o więcej niż 180 dni termin płatności.[/b]

[ramka][b]GPP ważne[/b]

Nowe regulacje odnoszą się również do wierzytelności, które powstały przed 1 grudnia 2008 r., ale od końca roku podatkowego, w którym wystawiono fakturę, nie upłynęły dwa lata. Konsekwentnie jedynie w grudniu 2008 r. możliwe było skorygowanie podatku należnego od należności, które powstały w 2006 r.[/ramka]

[i]Autorzy są doradcami podatkowymi w DLA Piper[/i]