Do tej pory przepisy tego zabraniały i choć sądy uznawały tę regułę za niezgodną z prawem unijnym, urzędy nie dawały się przekonać.

[srodtytul]Faktura w tym roku, pomniejszenie w następnym[/srodtytul]

W dalszym ciągu prawo do obniżenia podatku należnego powstaje w rozliczeniu za miesiąc (lub kwartał), w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny. Ale dłuższy będzie okres, w którym może odliczyć VAT bez konieczności korekty deklaracji. Przepisy obowiązujące przed 1 grudnia 2008 r. przewidywały możliwość skorzystania z tego prawa jeszcze przez jeden okres rozliczeniowy. Tym samym podatnik miał możliwość odliczenia VAT przez dwa okresy – ten, w którym otrzymał fakturę, lub następny. Teraz może obniżyć podatek należny w rozliczeniu za miesiąc (lub kwartał), w którym otrzymał fakturę lub w rozliczeniu za jeden z dwóch kolejnych okresów rozliczeniowych (dwa kolejne miesiące lub dwa kolejne kwartały).

Wydłużenie czasu na obniżenie VAT z całą pewnością powinno zmniejszyć ilość korekt deklaracji spowodowanych nieodliczeniem podatku naliczonego w odpowiednim terminie. Zmiana zwiększa też możliwość wyboru roku, w którym korzystniej będzie odliczyć VAT, np. firma rozliczająca się kwartalnie może zamiast w lipcu 2009 r. odliczyć podatek w styczniu 2010 r.

[srodtytul]Towar nie od razu u nabywcy[/srodtytul]

Przed zmianą przepisów warunkiem obniżenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z otrzymanej faktury lub dokumentu celnego było (poza nielicznymi wyjątkami) wykonanie usługi lub przeniesienie prawa do dysponowania towarem jak właściciel. Warunek ten w sposób ewidentny naruszał prawo wspólnotowe, zgodnie z którym odliczenie możliwe jest, jeżeli po stronie dokonującego dostawy towarów lub usługodawcy powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do tej dostawy, a nabywca otrzymał fakturę.

Polskie przepisy tymczasem uzależniały prawo do odliczenia od nabycia towaru lub wykonania usługi. Przykładowo, wystawianie faktury elektronicznie umożliwia przesłanie jej do nabywcy niemal natychmiast, podczas gdy towary mogą dotrzeć z pewnym opóźnieniem, co skutecznie odraczało prawo do odliczenia do momentu nabycia prawa do dysponowania towarem jak właściciel. Nowelizacja co prawda nie likwiduje tych warunków, ale je nieco liberalizuje. Usługi powinny być wykonane, a prawo do dysponowania towarem przeniesione do momentu upływu terminu do złożenia deklaracji podatkowej za okres, w którym następuje odliczenie. Może nie jest to zmiana w pełni eliminująca niezgodność z prawem wspólnotowym, ale pozwalająca na odliczenie w miesiącu otrzymania faktury lub dokumentu celnego w zdecydowanie większej ilości przypadków niż do tej pory.

[srodtytul]Musi być związek z działalnością[/srodtytul]

Do końca listopada 2008 r. przedsiębiorcom przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy zakupie towarów lub usług, jeżeli poniesione wydatki były kosztem podatkowym. Przepis ten był wielokrotnie krytykowany jako naruszający prawo wspólnotowe. Zarówno VI dyrektywa, jak i obecna dyrektywa 2006/112/ WE nie daje państwom członkowskim prawa do ograniczania zakresu prawa do odliczenia w takich przypadkach. O niezgodności tej regulacji z prawem wspólnotowym orzekł m.in. [b]WSA we Wrocławiu w wyroku z 4 kwietnia 2007 r. (I SA/Wr 148/07) oraz w Warszawie w wyroku z 30 kwietnia 2008 r. (III SA/Wa 173/08).[/b]

Nowelizacja uchyliła to rozwiązanie. Jedynym warunkiem obniżenia VAT pozostanie (poza warunkami formalnymi, tj. otrzymaniem faktury) konieczność istnienia związku wydatków z opodatkowaną działalnością podatnika. Z całą pewnością warunek ten skutecznie uniemożliwi odliczenie VAT naliczonego przy nabyciu towarów czy usług wykorzystywanych na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą.

[ramka][b]Przykład[/b]

Firma XYZ zaprosiła kontrahentów na noworoczne przyjęcie. Wydatki na jego organizację nie mogą być kosztem uzyskania przychodów (jest to bowiem reprezentacja). Firma XYZ może jednak odliczyć VAT z faktury wystawionej przez organizatora (z wyjątkiem usług gastronomicznych). Zaproszenie klientów na firmową uroczystość ma bowiem związek z działalnością (wpływa pozytywnie na wizerunek przedsiębiorstwa i poprawia relacje z kontrahentami).[/ramka]

[i]Autor jest starszym menedżerem w Zespole Podatków Pośrednich w biurze Ernst & Young w Warszawie, szefem Zespołu Zarządzania Wiedzą[/i]