Najwięcej fiskus dowiaduje się od nas samych. Wystarczy, że przeprowadzi u nas czynności sprawdzające lub kontrolę podatkową. Do tego dochodzą jeszcze obowiązki informacyjne banków oraz sądów. Nie brak też donosów od życzliwych sąsiadów czy konkurentów handlowych. Sprawdźmy zatem, czego i od kogo może się dowiedzieć fiskus.

[srodtytul]1 Sprawdza i kontroluje[/srodtytul]

Organy podatkowe mogą dokonać czynności sprawdzających. Służą one sprawdzeniu terminowości składania deklaracji i wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobranych przez płatników oraz inkasentów, stwierdzeniu formalnej poprawności tych dokumentów oraz ustaleniu stanu faktycznego.

Kolejną możliwością zdobycia informacji o przedsiębiorcy jest kontrola podatkowa. Ma ona na celu sprawdzenie, czy kontrolowani wywiązują się z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego. Kontrolujący uprawnieni są m.in. do:

- wstępu na grunt i do budynków, lokali oraz innych pomieszczeń podatnika,

- żądania okazania majątku podlegającego kontroli oraz dokonania jego oględzin,

- żądania udostępnienia akt, ksiąg i wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w formie elektronicznej,

- żądania przeprowadzenia spisu z natury,

- zasięgania opinii biegłych.

[srodtytul]2 Pyta kontrahentów[/srodtytul]

Fiskus może również uzyskać informacje o przedsiębiorcy od jego kontrahenta. Pozwala mu na to art. 274c ordynacji podatkowej. Przepis ten mówi, że organ podatkowy może w związku z prowadzonym postępowaniem podatkowym lub kontrolą podatkową zażądać od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą przedstawienia dokumentów w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności.

[srodtytul]3 Zagląda na konto bankowe[/srodtytul]

Sporo dowie się również z banku. W końcu banki obowiązane są do sporządzania i przekazywania comiesięcznych informacji o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych osób prowadzących działalność gospodarczą naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według siedziby banku, w terminie do siódmego dnia następnego miesiąca.

Banki są też zobowiązane na żądanie naczelnika urzędu skarbowego do sporządzania i przekazywania informacji o zdarzeniach stanowiących podstawę do skorzystania przez podatnika z ulg podatkowych, jeżeli zostały wykazane w deklaracji złożonej przez podatnika. Podobny obowiązek przekazywania informacji na żądanie naczelnika urzędu mają fundusze inwestycyjne i zakłady ubezpieczeń oraz domy maklerskie.

[srodtytul]4 Chce wiedzieć o umowach[/srodtytul]

Fiskusowi uda się również zdobyć określone informacje o przedsiębiorcy od osób prawnych, jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Obowiązane są one – w określonych sytuacjach – do przekazania bez wezwania przez organ podatkowy informacji o wynagrodzeniach za świadczone na ich rzecz usługi (wykonaną pracę), wypłaconych przez podmiot będący nierezydentem osobom fizycznym będącym nierezydentami, jeśli m.in. w związku z umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania może mieć to wpływ na powstanie obowiązku podatkowego lub wysokość zobowiązania podatkowego.

Osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą są obowiązane do sporządzania i przekazywania informacji:

- na pisemne żądanie organu podatkowego – o zdarzeniach wynikających ze stosunków cywilnoprawnych albo z prawa pracy, mogących mieć wpływ na powstanie obowiązku podatkowego lub wysokość zobowiązania podatkowego osób lub jednostek, z którymi zawarto umowę,

- bez wezwania przez organ podatkowy – o umowach zawartych z nierezydentami w rozumieniu przepisów prawa dewizowego.

Przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność gospodarczą, zobowiązani są również do przekazywania informacji o umowach zawartych z nierezydentami i to bez wezwania organu podatkowego. Informacje te sporządzane są i przekazywane, jeśli:

- jedna ze stron tej umowy, bezpośrednio lub pośrednio, bierze udział w zarządzaniu lub kontroli drugiej strony umowy albo posiada udział w jej kapitale uprawniający do co najmniej 5 proc. wszystkich praw głosu lub

- inny podmiot, niebędący stroną umowy, równocześnie bierze udział, bezpośrednio lub pośrednio, w zarządzaniu lub kontroli podmiotów będących stronami umowy albo posiada udziały w kapitałach tych podmiotów uprawniające w każdym z nich do co najmniej 5 proc. wszystkich praw głosu, lub

- nierezydent, będący stroną umowy, posiada na terytorium Polski przedsiębiorstwo, oddział lub przedstawicielstwo w rozumieniu odrębnych przepisów – jeśli obowiązany do sporządzenia i przekazania informacji wiedział lub mógł wiedzieć, przy zachowaniu należytej staranności, o fakcie posiadania takich udziałów lub o fakcie posiadania przez nierezydenta przedsiębiorstwa, oddziału lub przedstawicielstwa na terytorium Polski.

W pierwszych dwóch przypadkach w informacjach uwzględniane są umowy, które zostały zawarte w roku podatkowym z tym samym nierezydentem, a suma należności albo suma zobowiązań wynikająca z tych umów przekroczyła równowartość 300 000 euro. W ostatnim przypadku zaś – w informacjach uwzględniane są umowy, w których jednorazowa wartość należności albo zobowiązań przekroczyła równowartość 5000 euro.

[srodtytul]5 ustali, skąd mamy działkę[/srodtytul]

Uwadze fiskusa z pewnością nie umknie też kupno działki czy mieszkania albo sprzedaż egzekucyjna nieruchomości. O wszystkich tych zdarzeniach fiskus będzie wiedział. Skąd? Informacje przekażą mu sądy, notariusze albo komornicy. Informują oni o zdarzeniach prawnych, które mogą powodować powstanie obowiązku zapłaty podatku. To, na jakich zasadach się to odbywa, określa [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=174247]rozporządzenie z 28 czerwca 2004 r. w sprawie określenia rodzaju i zakresu informacji przekazywanych organom podatkowym przez sądy, komorników sądowych i notariuszy oraz terminu, formy, z uwzględnianiem formy wypisu aktu i sposobu ich przekazywania (DzU nr 156, poz. 1640)[/link].

Dane z sądów i od komorników są przesyłane do 15. dnia następnego miesiąca. Notariusze przekazują je do siódmego dnia każdego miesiąca.

[srodtytul]6 Dowie się o spadku[/srodtytul]

Przed czujnym wzrokiem fiskusa nie uda się też ukryć spadku. Sądy przekazują bowiem do urzędów skarbowych postanowienia o stwierdzeniu nabycia nieruchomości przez zasiedzenie, o nabyciu spadku, o zniesieniu współwłasności, o przysądzeniu własności nieruchomości (i innych składników majątkowych) nabywcy w postępowaniu egzekucyjnym, o przedsiębiorcach wykreślonych z Krajowego Rejestru Sądowego, jeśli wcześniej nie zostały te informacje przesłane na podstawie ustawy o KRS.

Komornicy z kolei przekazują informacje o wypłacie zaległego wynagrodzenia i sprzedaży egzekucyjnej nieruchomości i towarów, a notariusze wypisy z aktów notarialnych, które mogą spowodować obowiązek płacenia podatku od spadków i darowizn oraz podatku od czynności cywilnoprawnych, a więc przede wszystkim akty notarialne sprzedaży nieruchomości, umowy pożyczki, umowy spółki.

[srodtytul]7 Sprawdzi, czy zapłaciliśmy za auto[/srodtytul]

Nie ma też szans, abyśmy zapomnieli o zapłacie podatku od środków transportowych czy podatku od nieruchomości. Fiskus dowie się o zarejestrowaniu nowego pojazdu lub pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego i przypomni o należnym podatku.

Organy rejestrujące pojazdy (są nimi co do zasady starostowie) zobowiązane są do przekazywania wójtom (burmistrzom, prezydentom miast) comiesięcznych informacji o zarejestrowanych i wyrejestrowanych pojazdach objętych podatkiem od środków transportowych. Do nich bowiem należy ściąganie tej daniny.

Starostowie przekazują informacje do 15. dnia następującego po miesiącu, w którym zarejestrowano albo wyrejestrowano pojazd. Oprócz danych zbywcy i nabywcy, daty nabycia czy wyrejestrowania pojazdu, jego numeru rejestracyjnego, musi ona zawierać dane decydujące o odnoszącej się do tego pojazdu stawce podatku drogowego.

To jednak nie wszystko. Informacje o zarejestrowanych pojazdach, i to wszystkich, trafiają automatycznie i bez wezwania także do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub adres nabywcy.

[srodtytul]8 Zapuka do ZUS[/srodtytul]

Czasem do przekazania informacji na żądanie fiskusa będzie zobowiązany również Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Przekazywane przez niego informacje dotyczyć mogą składek płatników i ubezpieczonych. Żądać ich może naczelnik urzędu skarbowego albo urzędu celnego.

[ramka][b]Kto nie przekazuje, ten płaci[/b]

Osoby zobowiązane do złożenia informacji, jeśli uchylają się od tego obowiązku, mogą być ukarane grzywną. Może ona wynieść nawet 100 stawek dziennych. Jeśli informacji nie składa płatnik podatku, grzywna może być jeszcze wyższa i sięgnąć nawet 180 stawek dziennych. Jeśli podamy informację nieprawdziwą, musimy liczyć się z grzywną w wysokości 240 stawek dziennych. Jedna stawka dzienna nie może być niższa od 1/30 części minimalnego wynagrodzenia (czyli 37,50 zł) ani też przekraczać jej 400-krotności (15 000 zł). Minimalne wynagrodzenie w 2008 roku wynosi 1126 zł.

W wypadkach mniejszej wagi sprawcy wymienionych czynów mogą być ukarani grzywną, jak za wykroczenie skarbowe. Wymierzana jest ona w granicach od 1/10 (112,60 zł) do 20-krotności (22 520 zł) minimalnego wynagrodzenia.[/ramka]