1 lutego 2008 r. rozpoczęłam działalność gospodarczą. Prowadzę księgę przychodów i rozchodów. Używam w firmie komputera, który kupiłam w 2007 r. na prywatne potrzeby, a także mebli (ich również wcześniej używałam w prywatnym pokoju). Czy mogę te przedmioty wpisać do ewidencji środków trwałych i amortyzować?

– pyta czytelniczka DF.

Przedsiębiorca ma możliwość wpisania do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych i amortyzowania nie tylko środków kupionych bezpośrednio na potrzeby firmy w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej, ale również nabytych wcześniej, w tym używanych na potrzeby prywatne. Z odpisów amortyzacyjnych może zrezygnować, jeśli wartość początkowa danego środka trwałego nie przekracza 3500 zł. Chodzi tu o wartość jednostkową, z tym że zestaw komputerowy traktujemy jako całość. W takim wypadku wolno nam zaliczyć cały wydatek poniesiony na zakup danego środka trwałego w koszty uzyskania przychodów w miesiącu przyjęcia ich do używania. Pozwala na to art. 22d ustawy o PIT. Jeśli skorzystamy z tej możliwości, składnika majątkowego nie wpisujemy do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (trzeba go jednak wprowadzić do ewidencji wyposażenia, gdy kosztował więcej niż 1500 zł).

Ponieważ czytelniczka nie wpisała komputera i mebli w miesiącu, w którym zaczęła ich używać w działalności firmy, trzeba je potraktować jako tzw. ujawnione środki trwałe i wpisać do ewidencji albo jednorazowo zaliczyć w koszty, jeśli ich wartość początkowa nie przekracza 3500 zł, w miesiącu ujawnienia. W razie wprowadzenia do ewidencji odpisów zaliczanych w ciężar kosztów dokonujemy od tego miesiąca.

Podstawą do ustalenia wartości początkowej, od której dokonywane są odpisy amortyzacyjne, ewentualnie wpisania bezpośrednio w koszty (przy wartości nieprzekraczającej 3500 zł) jest cena należna sprzedającemu, m.in. wraz z ceną instalacji i uruchomienia, jeśli będzie to urządzenie czy system komputerowy. Cenę tę przyjmujemy z podatkiem od towarów i usług, jeśli podatnikowi nie przysługiwało obniżenie kwoty podatku należnego o podatek naliczony, a tak zapewne było w przypadku czytelniczki, skoro komputer i meble były kupione na potrzeby prywatne.

Gdy nie można ustalić ceny nabycia, wartość początkową przyjmujemy w wysokości wynikającej z wyceny dokonanej przez samego podatnika, z uwzględnieniem cen rynkowych środków trwałych tego samego rodzaju z grudnia roku poprzedzającego założenie ewidencji środków trwałych (wpisania bezpośrednio w koszty) oraz stanu i stopnia zużycia. Kwestię ustalania wartości początkowej środków trwałych określa szczegółowo art. 22g ustawy o PIT.

Z reguły dobra kupione na potrzeby firmy, a także przed rozpoczęciem działalności gospodarczej – dla celów prywatnych, objęte są wspólnością majątkową przedsiębiorcy i jego małżonka. Zasada wynikająca z prawa rodzinnego jest bowiem taka, że wszelkie dobra nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej należą do majątku dorobkowego. Wspólność ta powstaje automatycznie z chwilą zawarcia małżeństwa, chyba że małżonkowie wcześniej podpisali intercyzę. Jednak to, że dany składnik majątku jest objęty tą wspólnością, nie jest przeszkodą we wpisaniu do ewidencji środków trwałych przez małżonka będącego przedsiębiorcą i dokonywania odpisów amortyzacyjnych od pełnej jego wartości. Inaczej byłoby tylko wtedy, gdyby także drugi małżonek wykorzystywał go w swojej, prowadzonej odrębnie, działalności gospodarczej (art. 22g ust. 11 ustawy o PIT).