Ten przywilej przysługuje zarówno dużym spółkom (akcyjnym i z ograniczoną odpowiedzialnością), jak i małym, jednoosobowym firmom. Te pierwsze (osoby prawne) mają większe możliwości – mogą odliczyć darowizny do wysokości 10 proc. dochodu (osoby fizyczne do 6 proc. dochodu).

Darowizny można przekazać na różne cele – przede wszystkim na działalność pożytku publicznego, ale także na cele kultu religijnego oraz na działalność charytatywno-opiekuńczą Kościoła (te ostatnie są nielimitowane).

Od dochodu można odliczyć nie tylko darowizny pieniężne.

Firma może także przekazać darowiznę rzeczową. Zgodnie z art. 18 ust. 1b ustawy o CIT przy darowiznach opodatkowanych VAT uwzględnia się podatek należny (wartość to kwota brutto). Przy określaniu wartości darowizny stosuje się art. 14 ustawy o CIT (dotyczący określania wysokości przychodów z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych). Ustalając wysokość darowizny, należy zatem wziąć pod uwagę jej wartość rynkową.

Zgodnie z art. 18 ust. 1a ustawy o CIT darowizny premiowane ulgą nie mogą być przeznaczone na rzecz osób fizycznych. Nie odliczymy także darowizny dla osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, które prowadzą działalność gospodarczą polegającą na wytwarzaniu wyrobów przemysłów: elektronicznego, paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc. oraz wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub handlu tymi wyrobami.

Aby skorzystać z ulgi, obdarowana organizacja musi prowadzić działalność społecznie użyteczną. Nie musi natomiast mieć statusu organizacji pożytku publicznego

Dochód można zmniejszyć o darowizny przekazane na cele określone w art. 4 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej udppiw), organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy. Powinny one prowadzić działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych. Tak więc przekazując darowiznę, musimy upewnić się, czy obdarowany spełnia te warunki.

Zgodnie z art. 3 ust.1 udppiw działalność pożytku publicznego to działalność społecznie użyteczna prowadzona przez organizacje pozarządowe i inne uprawnione podmioty w sferze zadań publicznych. Do organizacji pozarządowych udppiw zalicza niebędące jednostkami finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki nieposiadające osobowości prawnej utworzone na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia. Ponadto uprawionymi do prowadzenia działalności pożytku publicznego są osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej, o stosunku państwa do innych Kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich statutowe cele obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego. Mogą to też być stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.

Czy obdarowana organizacja musi mieć status organizacji pożytku publicznego, czy też wystarczające jest prowadzenie przez nią działalności w zakresie wynikającej z udppiw?

Ministerstwo Finansów w piśmie z 15 kwietnia 2004 r. (PB3/8214-108/WK/04)

stwierdziło: „skorzystanie z możliwości odliczenia przekazanych darowizn od dochodu nie jest uzależnione od posiadania przez obdarowanego, np. organizację pozarządową, statusu organizacji pożytku publicznego”. Tak wynika z literalnej wykładni art. 18 ustawy o CIT. Potwierdzają to też urzędy. Przykładowo

Pierwszy Mazowiecki Urząd Skarbowy w Warszawie w interpretacji z 7 maja 2007 r. (1471/DPR2/423-25/07/JB/4)

stwierdził: „skorzystanie przez darczyńcę, będącego osobą prawną, z możliwości odliczenia przekazanych darowizn nie jest uzależnione od konieczności posiadania przez obdarowanego statusu organizacji pożytku publicznego w postaci koniecznego wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Warunkiem wystarczającym jest samo prowadzenie przez ten podmiot działalności pożytku publicznego w zakresie zadań określonych w stosownych przepisach”.

Obdarowanym nie może być jednostka sektora finansów publicznych, np. szpital publiczny (interpretacja Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 12 maja 2006 r., 1472/ROP 1/423-62/152/06/DP). Nie może to też być podmiot prowadzący działalność gospodarczą w celu osiągnięcia zysku. Tak wynika z interpretacji Urzędu Skarbowego Kraków-Nowa Huta z 16 czerwca 2005 r. (PD-1/423-10/05), zgodnie z którą obdarowanym nie może być szkoła tańca.

Odliczyć można natomiast darowizny na organizacje określone w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim UE (lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego).

Darowiznę na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych możemy odliczyć od dochodu w całości

Pomniejszając dochód o darowiznę, należy pamiętać o konieczności posiadania odpowiedniej dokumentacji. Mówi o tym art. 18 ust.1c ustawy o CIT, zgodnie z którym z ulgi można skorzystać tylko wtedy, gdy darowizna udokumentowana jest dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego. W przypadku darowizny o charakterze rzeczowym obowiązek dokumentacyjny polega na wykazaniu wartości rzeczy (dobrze jest mieć odpowiedni dokument poświadczający jej wartość rynkową, np. wycenę biegłego) oraz na potwierdzeniu przez obdarowanego przyjęcia darowizny.

Na jaki cel możemy przekazać darowiznę premiowaną ulgą? Katalog jest bardzo szeroki. Są to działania w zakresie:

- pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób;

- zapewnienia zorganizowanej opieki byłym żołnierzom zawodowym, którzy uzyskali uprawnienie do emerytury wojskowej lub wojskowej renty inwalidzkiej, inwalidom wojennym i wojskowym oraz kombatantom;

- działalności charytatywnej;

- podtrzymywania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;

- działalności na rzecz mniejszości narodowych;

- ochrony i promocji zdrowia;

- działania na rzecz osób niepełnosprawnych;

- promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;

- upowszechniania i ochrony praw kobiet oraz działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn;

- działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;

- działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych;

- nauki, edukacji, oświaty i wychowania;

- krajoznawstwa oraz wypoczynku dzieci i młodzieży;

- kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i tradycji;

- upowszechniania kultury fizycznej i sportu;

- ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego;

- porządku i bezpieczeństwa publicznego oraz przeciwdziałania patologiom społecznym;

- upowszechniania wiedzy i umiejętności na rzecz obronności państwa;

- upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji;

- ratownictwa i ochrony ludności;

- pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą;

- upowszechniania i ochrony praw konsumentów;

- działań na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami;

- promocji i organizacji wolontariatu;

- działalności wspomagającej technicznie, szkoleniowo, informacyjnie lub finansowo wymienione wcześniej działania.

Odliczyć od dochodu można też darowizny na cele kultu religijnego oraz na działalność charytatywno-opiekuńczą Kościoła. Te drugie są nielimitowane

Podatnicy przekazujący darowizny na cele kultu religijnego mogą skorzystać z ulgi do wysokości 10 proc. dochodu.

Ustawa o CIT nie zawiera definicji pojęcia „kult religijny”. Dlatego należy posłużyć się definicją słownikową. Według „Słownika języka polskiego” (t. I, PWN, Warszawa 1978) kult religijny należy rozumieć jako „zewnętrzny aspekt religii w odróżnieniu od teoretycznej doktryny; ogół obrzędów religijnych jakiejś religii, całokształt czynności religijnych”. Podobną definicję podał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w orzeczeniu z 22 września 2005 r. (III SA/Wa 845/05). Zdaniem sądu: „Pojęcie »cele kultu religijnego« należy rozumieć jako środki przeznaczone dla Kościołów, związków religijnych i kościelnych osób prawnych”.

Zasady dokumentacji darowizn na cele kultu religijnego są takie same jak w przypadku darowizn na organizacje pożytku publicznego.

Najczęstszym obdarowanym jest Kościół katolicki. Zgodnie z interpretacją Podkarpackiego Urzędu Skarbowego z 24 września 2007r. (US.I/423/70/07) w jego przypadku obdarowane mogą być diecezje, parafie, Caritas Polska, klasztory, zakony (zgodnie z ustawą o stosunku państwa do Kościoła).

Jeśli przekazaliśmy darowiznę na działalność charytatywno-opiekuńczą kościelnych osób prawnych, możemy ją odliczyć od dochodu w całości. Tak wynika z art. 55 ust. 7 ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego. Potwierdziły to Ministerstwo Finansów w piśmie z 22 kwietnia 2004 r. (PB 3-2420-8214-137-AS-04) oraz Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 14 marca 2005 r. (FPS 5/04).

Zgodnie z art. 39 ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego działalność charytatywno-opiekuńcza polega w szczególności na:

- prowadzeniu zakładów dla sierot, starców, osób upośledzonych fizycznie lub umysłowo oraz innych kategorii osób potrzebujących opieki,

- prowadzeniu szpitali i innych zakładów leczniczych oraz aptek,

- organizowaniu pomocy w zakresie ochrony macierzyństwa,

- organizowaniu pomocy sierotom, osobom dotkniętym klęskami żywiołowymi i epidemiami, ofiarom wojennym, znajdującym się w trudnym położeniu materialnym lub zdrowotnym rodzinom i osobom, w tym pozbawionym wolności,

- prowadzeniu żłobków, ochronek, burs i schronisk,

- udzielaniu pomocy w zapewnianiu wypoczynku dzieciom i młodzieży znajdującym się w potrzebie,

- krzewieniu idei pomocy bliźnim i postaw społecznych temu sprzyjających,

- przekazywaniu za granicę pomocy ofiarom klęsk żywiołowych i osobom znajdującym się w szczególnej potrzebie.

Nie jest to wyczerpujące wyliczenie i za działalność charytatywno-opiekuńczą Kościołów można uznać również inne działania.

W praktyce często pojawiają się problemy z zakwalifikowaniem danej darowizny. Chodzi o to, czy jest to darowizna na cele kultu religijnego, czy na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą. Pierwszą odliczamy do wysokości 10 proc. dochodu, drugą bez ograniczeń. Duże znaczenie ma tutaj treść informacji umieszczona przez darczyńcę na dowodzie wpłaty na rachunek bankowy. Tak wynika z interpretacji Podkarpackiego Urzędu Skarbowego z 24 września 2007 r. (PUS.I/423/70/07).

Warto też zwrócić uwagę na interpretację Pomorskiego Urzędu Skarbowego z 2 sierpnia 2007 r. (DP/423-0153/07/AP). Analizował on możliwość odliczenia od dochodu darowizn na rozbudowę budynku kościoła. Zdaniem urzędu „darowizny te nie są przeznaczone na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą, o jakiej mowa w art. 55 ust. 7 ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (…) są to darowizny na cele kultu religijnego (jako darowizna na obiekty kultowe). Mogą zatem podlegać odliczeniu od dochodu na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a więc z zastosowaniem 10 proc. limitu. Decydujące bowiem znaczenie dla rozstrzyganej kwestii ma w ocenie organu podatkowego treść ostatniego zdania art. 55 ust. 7 ustawy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z którym w odniesieniu do darowizn na inne cele mają zastosowanie ogólne przepisy podatkowe. Zatem jednoznacznie ustawodawca dokonał rozróżnienia, zgodnie z którym do darowizn na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą powinno się stosować przepisy o stosunku państwa do Kościoła katolickiego, natomiast do pozostałych darowizn, w tym na cele kultu religijnego – m.in. przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych”.

Do darowizny na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą również stosuje się art. 18 ust. 1c ustawy o CIT. W związku z tym darczyńca powinien mieć dowód wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego lub dokument poświadczający wartość rzeczy oraz przyjęcie darowizny przez obdarowanego. Ponadto, aby prawidłowo udokumentować taką darowiznę, należy mieć pokwitowanie odbioru darowizny oraz sprawozdanie dotyczące jej przeznaczenia. O ile w przypadku pokwitowania nie ma większych problemów dowodowych, o tyle przy sprawozdaniu czasem się pojawiają. Przepisy nie precyzują, jak dokładnie ma takie sprawozdanie wyglądać. Z całą pewnością powinno z niego jednak wynikać, że darowizna była przeznaczona dokładnie na tę właśnie działalność.

Przez sformułowanie „przeznaczenie na działalność charytatywno-opiekuńczą”, o którym mowa w art. 55 ust. 7 ustawy o stosunku państwa do Kościoła, należy rozumieć spożytkowanie, wykorzystanie darowizny na wymienioną działalność. Sprawozdanie to powinno obejmować dwa lata i przedstawiać przebieg działalności, wypadków, zdarzeń, relacji (zgodnie z definicją słownikową tego pojęcia). Należy pamiętać, że informacje umieszczone w takim sprawozdaniu powinny być dokładne, konkretne, sprawdzalne, ujęte w taki sposób, aby można było zweryfikować, że darowizny w rzeczywistości zostały przeznaczone na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą. Zgodnie bowiem z orzeczeniem NSA z 23 marca 2006 r. (II FSK 1405/05) sprawozdanie takie jest dokumentem prywatnym i nie jest objęte domniemaniem prawdziwości przedstawionych w nim oświadczeń.

Mikołaj Przywara jest partnerem w J.Pustuł, M.Przywara Doradztwo podatkowe;

Paweł Długosz jest asystentem podatkowym w tej firmie

Wpłaciłem darowiznę na fundację, która prowadzi działalność pożytku publicznego. Czy mogę ją już odliczyć w trakcie roku, czyli przy wyliczaniu zaliczki na podatek z działalności?

Tak.

Przedsiębiorcy nie składają co prawda deklaracji miesięcznych, ale nadal muszą co miesiąc wyliczać dochód i płacić od niego zaliczkę na podatek. Dochód z działalności mogą zmniejszyć o darowiznę (pamiętając oczywiście o limitach). W ciągu roku nigdzie jej nie wykazują (nie wpisują jej w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, ponieważ nie jest kosztem podatkowym). Pokazują ją dopiero w zeznaniu rocznym.

W ciągu roku nie odliczą darowizny przedsiębiorcy płacący zaliczki w formie uproszczonej (w stałej wysokości).

Prowadzę firmę, w 2006 r. miałem stratę z działalności, a w 2007 r. uzyskałem dochód. Przekazałem też darowiznę na cele pożytku publicznego. Dochód z zeszłego roku jest jednak niższy od połowy straty z 2006 r., tak więc po jej odjęciu nie mogę odliczyć darowizny. Czy muszę wykazywać stratę z 2006 r. w zeznaniu rocznym za poprzedni rok?

Nie.

Stratę możemy rozliczać przez pięć lat (w jednym roku maksymalnie połowę). Nie musi jej pan wykazywać już teraz, można ją „przenieść” na następne lata. Dzięki temu, być może, uda się odliczyć darowiznę (do wysokości 6 proc. dochodu). Z pytania wynika, że gdyby odjął pan stratę w zeznaniu za 2007 r., ulga na darowizny przepadnie. Można ją bowiem odliczyć tylko w tym roku, w którym ją przekazaliśmy.

Finansujemy regularnie fundację. W zamian za to zamieszcza ona logo i informacje o naszej firmie na swoich stronach internetowych i w ulotkach. Czy wpłaty możemy odliczyć od dochodu jako darowiznę?

Nie.

Darowizna to bezpłatne, nieekwiwalentne świadczenie – ma miejsce wtedy, gdy wpłacamy pieniądze (albo dajemy jakieś rzeczy) i nie oczekujemy niczego w zamian. Tymczasem z pytania wynika, że fundacja świadczy firmie usługi promocyjne. Nie jest to więc darowizna. Wydatki na usługi promocyjne będzie jednak można zaliczyć do kosztów podatkowych. Nazwa i logo firmy pojawiają się bowiem na stronach internetowych i w ulotkach fundacji, i to w pozytywnym kontekście – przedsiębiorstwa wspierającego działalność dobroczynną. Będzie więc się dobrze kojarzyła potencjalnym klientom.

Potwierdza to przykładowo interpretacja Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 23 maja 2007 r. (1472/ROP1/423–122/07/KUKM). Spółka zmodernizowała place zabaw, w zamian za co zamieszczono na nich tablice reklamowo-informacyjne. Można się z nich dowiedzieć, komu dzieci zawdzięczają dobre warunki do zabawy. Jest tam także logo sponsora i znaki towarowe sprzedawanych produktów (notabene dla dzieci). Wpływa to na większą znajomość produktu wśród konsumentów, zachęca ich do zakupów i przywiązuje do marki. Poza tym sfinansowanie całej akcji kształtuje pozytywny wizerunek firmy. Dlatego – zdaniem podatnika i urzędu – inwestycję można zaliczyć do kosztów podatkowych. Jak czytamy w odpowiedzi: „Promowanie nazwy podmiotu sponsorującego, jego logo i zastrzeżonych znaków towarowych podatnika wpływa na reklamę produktów spółki (rozpoznanie marki i produktu podatnika), na zwiększenie popularności spółki i jej produktów, i w konsekwencji może realnie przyczynić się do zwiększenia obrotów spółki. W związku z powyższym środki przekazane w postaci poniesionych bezpośrednio kosztów (nakładów rzeczowych) przez podatnika na modernizację placów zabaw stanowią dla podatnika koszt uzyskania przychodu”.

Czy mogę przekazać fundacji zamortyzowany firmowy samochód i odliczyć jego wartość od dochodu?

Tak

Można darować firmowy pojazd fundacji i skorzystać z ulgi podatkowej. W umowie darowizny musimy określić wartość auta (powinna odpowiadać wartości rynkowej). Odliczamy kwotę do wysokości 6 proc. dochodu. Oczywiście obdarowana organizacja musi spełniać warunki określone w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Oddając auto, przedsiębiorca nie musi wykazywać przychodu. Ustawa o PIT mówi bowiem o przychodzie z odpłatnego zbycia firmowego składnika majątku (art. 14 ust. 2 pkt 1). Nie jest „odpłatnym zbyciem” przekazanie samochodu w formie darowizny.

—Przemysław Wojtasik