Tak orzekł WSA w Szczecinie 21 listopada 2007 r. (I SA/Sz 5-12/07)
.
Organ podatkowy zakwestionował rozliczenia podatkowe w VAT. W postępowaniu podatkowym ustalono, że firma, która wystawiła faktury, w rzeczywistości nie istnieje. Nie była zarejestrowana. Nie można było też ustalić jej adresu. Na podstawie § 50 ust. 4 pkt 1 lit. a poprzednio obowiązującego rozporządzenia ministra finansów z 22 grudnia 1999 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o VAT organ podatkowy wyłączył z rozliczenia podatkowego zakwestionowane faktury i zmienił wysokość podatku należnego.
Decyzję tę utrzymał też w mocy organ II instancji. Podatnik wniósł zatem skargę do WSA. Twierdził, że nie może ponosić odpowiedzialności za to, że firma, od której nabył towar, nie była zarejestrowana. Jego zdaniem organy podatkowe, rozstrzygając sprawę, opierały się na domniemaniach, że skoro nie istnieje zarejestrowany podatnik, to transakcje przeprowadzone przez skarżącego również nie miały miejsca. Tymczasem organy podatkowe w uzasadnieniu decyzji same przyznały, że nie ma obowiązku gromadzenia takich dokumentów jak oferty czy zamówienia, które świadczyłyby o tym, że do zakupu rzeczywiście doszło. A właśnie wobec braku takich dokumentów uznały, że transakcja była fikcyjna.
WSA stwierdził, że ustalenia organów podatkowych dotyczące nieistnienia firmy i związanego z tym braku możliwości odliczenia VAT są prawidłowe. Sąd nie zgodził się natomiast z ustaleniami organów, w myśl których faktury dokumentują sprzedaż fikcyjną, a więc nabywcy towaru od podatnika również dokonali czynności fikcyjnych. Na tej podstawie decyzje uchylił.
Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Katarzyna Nowak, konsultantka w Zespole Zarządzania Wiedzą Podatkową firmy Deloitte
Obniżenie podatku należnego o naliczony jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem nabywcy towaru lub usługi. Jeśli jednak chce on z niego skorzystać, obowiązany jest do zachowania określonych w przepisach warunków. Konieczne jest przede wszystkim prawidłowe udokumentowanie transakcji, a w tym wskazanie na fakturze dostawcy towaru lub usługi. Zgodnie z powołanym przez sąd § 50 ust. 4 pkt 1 lit. a rozporządzenia nie stanowi podstawy pomniejszenia VAT należnego faktura wystawiona przez podmiot nieistniejący. Jak wskazał WSA w Gdańsku w wyroku z 11 września 2007 r. (I SA/Gd 264/07), podmiotem nieistniejącym może być nie tylko kontrahent faktycznie nieistniejący, ale również ten, który dopełnił formalnych warunków rejestracji, lecz nie uczestniczy w obrocie prawnym, stwarzając jedynie pozory istnienia. Skoro z ustalonego w sprawie stanu faktycznego bezspornie wynikało, że identyfikacja kontrahenta nie była możliwa, to wystawione przez niego faktury nie mogły stanowić podstawy do odliczenia wynikającego z nich podatku. Skarb Państwa nie może ponosić ujemnych konsekwencji niedochowania przez podatnika należytej staranności przy zawieraniu transakcji i akceptować odliczenia podatku, który nie był w poprzedniej fazie obrotu wykazany i uiszczony. Bez znaczenia pozostaje dobra bądź zła wiara nabywcy. Jest on obowiązany do zapłaty podatku, a naprawienia szkody może dochodzić od nieuczciwych kontrahentów na drodze cywilnoprawnej.
Wątpliwości budzi jednak okoliczność, że podstawę rozstrzygnięcia stanowił przepis zawarty w akcie wykonawczym. Jest to sprzeczne z art. 217 konstytucji, przewidującym dla uregulowania podstawowych kwestii z zakresu zobowiązań podatkowych aktu rangi ustawowej. Potwierdził to WSA w Poznaniu w wyroku z 21 sierpnia 2007 r. (I SA/Po 137/07), stwierdzając, że analogiczny przepis rozporządzenia do nowej ustawy o VAT (przed jego przeniesieniem do ustawy) należało uznać za niekonstytucyjny.
