Tak jest np. w wypadku leasingu. Dodatkowo trzeba pamiętać, że po zmianie przepisów od 14 lutego 2007 r. nowe regulacje odnoszą się zasadniczo tylko do tych przedsiębiorców strefowych, którzy uzyskali zezwolenie na działalność w SSE od tego dnia.
Obecnie wsparcie może być udzielone wyłącznie na nowe środki trwałe. Wyjątek dotyczy małych i średnich przedsiębiorców. Mogą oni zaliczać do kosztów inwestycji wydatki na zakup lub wytworzenie używanych środków trwałych (w świetle przepisów obowiązujących przed 14 lutego 2007 r. taką możliwość miały wszystkie firmy).
Koszty inwestycji zwiększa też cena nabycia wartości niematerialnych i prawnych związanych z transferem technologii przez nabycie praw patentowych, licencji, know-how lub nieopatentowanej wiedzy technicznej. Dodatkowo te wartości niematerialne i prawne powinny łącznie spełniać następujące warunki:
- powinny być wykorzystane przez otrzymującego pomoc wyłącznie w przedsiębiorstwie, na rzecz którego ta pomoc jest przyznana,
- powinny być ujęte w aktywach tego przedsiębiorstwa i pozostać w nim przez co najmniej pięć lat, a u przedsiębiorcy małego lub średniego przez co najmniej trzy lata,
- powinny być nabyte od osoby trzeciej na warunkach nieodbiegających od normalnych praktyk inwestycyjnych,
- powinny podlegać amortyzacji zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości.
Kosztem objętym pomocą są również koszty spłaty wartości początkowej wartości niematerialnych i prawnych będących przedmiotem leasingu.
Przed 14 lutego tego roku wartości niematerialne i prawne kwalifikujące się do objęcia pomocą musiały podlegać amortyzacji zgodnie z przepisami podatkowymi.
Zdaniem ekspertów z PricewaterhouseCoopers zmiana ta nie ma jednak większego praktycznego znaczenia ze względu na to, że przepisy rozporządzeń strefowych określają zamknięty katalog wartości niematerialnych i prawnych objętych pomocą. Istotne jest natomiast to, że obecnie koszty inwestycji zwiększają jedynie nabyte wartości niematerialne i prawne. Wsparciem nie mogą więc być objęte koszty prac rozwojowych. Wcześniej obejmowało ono wartości niematerialne i prawne wytworzone we własnym zakresie.
Uwaga, z literalnej treści przepisów wynika, że do objęcia pomocą kwalifikuje się tylko zakup środków trwałych związanych z transferem technologii. Według ekspertów z PricewaterhouseCoopers wątpliwości mogą dotyczyć licencji na oprogramowanie.
Podatnicy muszą sami ocenić, na ile zakup licencji na oprogramowanie wiąże się z transferem technologii, bo przepisy nie określają tu żadnych kryteriów, które mogłyby być pomocne przy ich kwalifikacji.
Od 14 lutego 2007 r. nie ma już wątpliwości, że kosztem kwalifikującym się do objęcia pomocą jest nie tylko cena nabycia gruntu związanego z nową inwestycją, ale też koszt nabycia prawa wieczystego użytkowania gruntu. Wcześniej rozporządzenia strefowe nie wymieniały wprost kosztów nabycia prawa wieczystego użytkowania. Za koszty inwestycji uznawały koszty związane z nabyciem/wytworzeniem środków trwałych zaliczanych zgodnie z odrębnymi przepisami do składników majątku podatnika. Dodatkowo koszty te musiały być zaliczone do wartości początkowej środków trwałych w myśl przepisów o podatku dochodowym. Natomiast wartości niematerialne kwalifikowały się do objęcia pomocą m.in. pod warunkiem ich amortyzowania zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym.
Organy podatkowe, kierując się treścią przepisów ustaw o podatkach dochodowych, często uznawały dotąd prawo wieczystego użytkowania za wartość niematerialną niepodlegającą amortyzacji. Twierdziły więc, że koszt nabycia takiego prawa nie jest objęty pomocą.
Problem ten dotyczył i nadal dotyczy wszystkich, którzy uzyskali zezwolenia na działalność w SSE przed 14 lutego 2007 r. (patrz ramka z opinią eksperta).
Zgodnie z rozporządzeniami strefowymi koszty nabycia aktywów wynajętych albo wydzierżawionych (innych niż grunty, budynki i budowle – o których piszemy niżej) uwzględnia się jedynie, gdy ten najem albo dzierżawa ma postać leasingu finansowego, a w umowie zawarte zostało zobowiązanie do nabycia aktywów z chwilą upływu okresu najmu albo dzierżawy. Ta regulacja została przeniesiona z rozporządzenia Komisji Europejskiej, prawodawca nie uwzględnił jednak, że polskie przepisy nie zawierają definicji leasingu finansowego. Leasing jest umową nazwaną, uregulowaną w kodeksie cywilnym, ale kodeks nie posługuje się pojęciem leasingu finansowego. Podobnie ustawy o podatkach dochodowych (CIT i PIT) i ustawa o rachunkowości, które dla swoich celów (postanawiając, która ze stron jest uprawniona do naliczania odpisów amortyzacyjnych od przedmiotu leasingu) dzielą leasing na dwie kategorie, wprost ich nie nazywając.
Pojęcia leasingu finansowego i operacyjnego są zaczerpnięte z ekonomii. W praktyce gospodarczej za leasing finansowy uznaje się umowę, zgodnie z którą przedmiot leasingu jest zaliczany do składników majątku leasingobiorcy i on dokonuje odpisów amortyzacyjnych >patrz ramka.
Jeśli chodzi o najem/dzierżawę gruntów, budynków i budowli, to zgodnie z obowiązującymi przepisami muszą one trwać przez co najmniej pięć lat od przewidywanego terminu zakończenia projektu inwestycyjnego (w wypadku małych i średnich przedsiębiorców przez co najmniej trzy lata).
Z literalnego brzmienia przepisów wynika zatem, że jedynym warunkiem zakwalifikowania tych kosztów do objęcia pomocą jest okres trwania umowy. Nie jest konieczne, by był to leasing finansowy.
Przed 14 lutego 2007 r. w przepisach rozporządzeń strefowych nie było szczególnych regulacji dotyczących leasingu nieruchomości. Zatem, podobnie jak pozostałe środki trwałe, musiały być one wykorzystywane na podstawie umów leasingu finansowego w rozumieniu ustawy o rachunkowości i ustaw podatkowych.
Iwona Szarska, starsza konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego PricewaterhouseCoopers
Organy podatkowe nie miały racji, odmawiając uznania za koszt kwalifikujący się do objęcia pomocą kosztu nabycia prawa wieczystego użytkowania gruntu. Choćby z uwagi na to, że zgodnie z ustawą o rachunkowości prawo wieczystego użytkowania gruntów jest środkiem trwałym. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie rozstrzyga natomiast, czy prawo wieczystego użytkowania gruntów zalicza się do środków trwałych, czy do wartości niematerialnych i prawnych.
Mimo że nie podlega ono amortyzacji, to zarówno zgodnie z ustawą o rachunkowości, jak i ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych jest składnikiem majątku podatnika. Naszym zdaniem dla ustalenia wysokości tego kosztu należy stosować zasady wynikające z ustawy o rachunkowości, tj. uwzględniać wyłącznie cenę należną za nabycie prawa, bez okresowych płatności z tytułu użytkowania wieczystego.
Monika Wojsz, starsza konsultantka w Dziale Doradztwa Podatkowego PricewaterhouseCoopers
Różne kryteria przypisywania przedmiotu leasingu do majątku korzystającego w ustawie o rachunkowości i ustawach podatkowych mogą w praktyce prowadzić do sporów dotyczących uznania kosztów leasingu za koszty objęte pomocą. Często jest tak, że zgodnie z ustawą o rachunkowości przedmiot leasingu jest amortyzowany przez korzystającego (a zatem mamy do czynienia z leasingiem finansowym), podczas gdy w świetle przepisów ustawy o CIT lub PIT odpisów dokonuje finansujący (więc jest to leasing operacyjny).
Moim zdaniem, zgodnie z obecnym stanem prawnym dla ustalenia, czy koszty leasingu kwalifikują się do kosztów objętych pomocą, rozstrzygające znaczenie powinny mieć kryteria kwalifikacji umów leasingowych określone w ustawie o rachunkowości, gdyż są to kryteria gospodarcze. Przemawia też za tym to, że prawodawca nie odniósł się wyraźnie do przepisów ustawy o podatku dochodowym (realizującej wyłącznie cele fiskalne).
Przy rozstrzyganiu wątpliwości pomocny jest także § 6 ust. 5 rozporządzeń strefowych, który mówi, że cenę nabycia i koszt wytworzenia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych ustala się zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości.
Przy takiej wykładni przepisy obowiązujące od 14 lutego 2007 r. są dla przedsiębiorców korzystniejsze niż poprzedni stan prawny. Literalna wykładnia wcześniejszych regulacji prowadziła bowiem do wniosku, że pomoc obejmuje koszty leasingu finansowego zarówno w rozumieniu ustawy o rachunkowości, jak i ustawy o podatku dochodowym.
Zgodnie bowiem z poprzednim brzmieniem § 6 rozporządzeń strefowych do kosztów inwestycji zaliczane były koszty spłaty środków trwałych określone w umowie leasingu lub innej umowie o podobnym charakterze, pod warunkiem zaliczenia ich – zgodnie z odrębnymi przepisami – do składników majątku podatnika. Jednocześnie koszty te musiały być zaliczone do wartości początkowej tych środków trwałych zgodnie z przepisami o podatku dochodowym.
Dodajmy, że przepisy w nowym brzmieniu dotyczą przedsiębiorców, którzy uzyskali zezwolenia po 13 lutego 2007 r.
Eksperci z PricewaterhouseCoopers odpowiedzą na pytania czytelników związane z rozliczeniem podatkowym działalności gospodarczej w SSE.
Zachęcamy do zadawania pytań na adres: a.kolesnik@rp.pl.