Pożyczka z odroczonymi odsetkami nadal odpłatna

Tak orzekł WSA w Gdańsku w wyroku z 29 października 2007 r. (I SA/Gd 767/07)

.

Sprawa ta była już przedmiotem rozważań WSA, który uprzednio uchylił zaskarżoną decyzję. Powtórnie musiał jednak rozstrzygać sporne kwestie w związku ze złożeniem przez izbę skarbową skargi kasacyjnej i uchyleniem wyroku przez NSA ze względów formalnych.

Skarżąca spółka w 2000 r. otrzymała kilka oprocentowanych pożyczek, w głównej mierze od swojego zagranicznego udziałowca. Pod koniec tego roku zawarła ze swoim pożyczkodawcą porozumienie w sprawie odroczenia terminu płatności odsetek od udzielonych wcześniej pożyczek.

Organy podatkowe uznały, że taka operacja wyklucza możliwość przypisania owym pożyczkom postaci ekwiwalentnych świadczeń. Stwierdziły, że skoro spółka w konkretnym roku podatkowym korzystała z obcego kapitału, ale nie poniosła z tego tytułu żadnych wydatków, to bez wątpienia przysporzenie takie miało charakter nieodpłatny. W związku z tym powinno być opodatkowane CIT. Spółka wniosła skargę do WSA.

Sąd, nie mając co do tego żadnych wątpliwości, stwierdził, że świadczenie miało charakter wzajemny. Nie można było, w ocenie sądu, zastosować innej kwalifikacji w sytuacji, gdy zobowiązanie polegało z jednej strony na otrzymaniu przez spółkę potrzebnego kapitału, a z drugiej na zapłaceniu przez nią odsetek w określonej wysokości na rzecz pożyczkodawcy. WSA podkreślił, że doszło jedynie do przesunięcia w czasie terminu płatności odsetek, a nie ich całkowitego umorzenia. Dlatego za bezzasadne uznał twierdzenie, że pożyczka została pozbawiona charakteru świadczenia odpłatnego.

Magdalena Olkiewicz, Zespół Zarządzania Wiedzą Podatkową Deloitte

Wyrok WSA w Gdańsku potwierdza dotychczasowe orzecznictwo sądów administracyjnych w podobnych sprawach.

Jak wielokrotnie podkreślano, przez nieodpłatne świadczenia, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT, należy rozumieć wszelkie świadczenia powstałe w wyniku zdarzeń prawnych i gospodarczych w działalności podatnika, skutkujących nieodpłatnym przysporzeniem majątku (tj. takim, które nie pociąga za sobą żadnych kosztów lub innych form ekwiwalentu). Nie można zatem uznać, że udostępnienie środków finansowych spółce przez udzielenie jej oprocentowanej pożyczki w danym roku podatkowym, bez spłaty odsetek w tym roku, skutkuje uzyskaniem nieodpłatnego świadczenia u pożyczkobiorcy. W takim wypadku bowiem jedynie termin spłaty odsetek zostaje przesunięty na inny rok podatkowy. Ciężar, jaki ponosi pożyczkobiorca w związku ze spłatą pożyczki, jest wciąż ten sam.

Należy podkreślić, że z ekonomicznego punktu widzenia odsetki, z samej swej istoty, nie są świadczeniem periodycznym i nie muszą być płatne w cyklicznych okresach. W wolnorynkowym obrocie gospodarczym to strony umowy przyjmują termin wymagalności ich zapłaty i określają, czy odsetki będą płatne np. jednorazowo z dołu lub z góry za cały okres obowiązywania umowy, czy też spłacane będą równocześnie z ratami pożyczki. Istotne jest zatem odróżnienie „obowiązku zapłaty odsetek” od „terminu ich zapłaty”. Istnienie obowiązku zapłaty odsetek, niezależnie od terminu ich zapłaty, przesądza bowiem o odpłatnym charakterze świadczenia. Odpłatny charakter wynika z tego, że obie strony umowy uzyskują konkretną korzyść z jej zawarcia. Argumentem przemawiającym w niniejszej sprawie na korzyść podatnika jest również ogólna kasowa zasada zaliczania odsetek do kosztów uzyskania przychodów.

Jak sąd słusznie zauważył, w omawianym wypadku pożyczkodawca otrzyma w przyszłości odpowiednie wynagrodzenie za udostępnienie kapitału pożyczkobiorcy. W konsekwencji odroczenie terminu spłaty odsetek nie skutkuje powstaniem dla spółki nieodpłatnego świadczenia w rozumieniu ustawy o CIT.