Zdecydował tak w wyroku z 30 października 2007 r. (I SA/ Bk 459/07) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku.
Urząd skarbowy ustalił podatnikowi zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych od dochodów z nieujawnionych źródeł. Izba skarbowa uchyliła tę decyzję i ustaliła zobowiązanie w nowej, tym razem niższej kwocie. Sprawa trafiła ostatecznie do WSA, który stwierdził, że organy podatkowe nie podjęły wszelkich niezbędnych działań, aby wyjaśnić stan faktyczny. Jego zdaniem dowolnie oceniły zgromadzony w sprawie materiał dowodowy.
Izba skarbowa, uwzględniając stanowisko sądu, uchyliła decyzję urzędu i przekazała sprawę do ponownego rozpoznania. Sprawa wróciła jednak do WSA. W skardze podatnik zarzucał organom podatkowym naruszenie przepisów proceduralnych oraz bezpodstawne ustalenie zobowiązania. Twierdził, że poniesione wydatki miały pokrycie w zgromadzonym mieniu.
Sąd uchylił decyzję. Ponownie dopatrzył się naruszenia przepisów proceduralnych. Organy podatkowe wykorzystały bowiem nielegalne dowody. Wezwały podatnika – w trybie czynności sprawdzających – aby wyjawił swój majątek. Zażądały uzasadnienia, skąd miał pieniądze, po czym wyjaśnienia te wkomponowały do materiału dowodowego we wszczętym później postępowaniu podatkowym. Tymczasem czynności sprawdzające, zgodnie z art. 272 ordynacji podatkowej (op), mogą dotyczyć jedynie sprawdzenia terminowości, formalnej poprawności dokumentów oraz ustalenia stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z przedstawionymi dokumentami.
W trakcie postępowania podatkowego organy zażądały od podatnika oświadczenia o stanie majątkowym oraz oświadczenia o poniesionych wydatkach i źródłach dochodów.
Również te działania sąd uznał za niezgodne z prawem. Oświadczenia o stanie majątkowym mogą być bowiem odbierane wyłącznie w trybie kontroli podatkowej.
To jednak niejedyne naruszenia. Oświadczenie o wydatkach i źródłach dochodów było przyjmowane pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, co – jak zauważył sąd – jest możliwe jedynie w trybie art.199 op podczas przesłuchania strony, i to jeśli wyrazi ona na nie zgodę.
Sąd stwierdził dodatkowo, że organy podatkowe odbierając od podatnika oświadczenie o poniesionych wydatkach, przerzuciły na niego ciężar udowodnienia podstawy opodatkowania. Tymczasem to one muszą wykazać wydatki podatnika i określić wysokość przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.
