Sprawdź firmę, nim kupisz od niej lokal

O tym, jak bardzo trzeba uważać na wszelkiego rodzaju okazje, przekonał się Kazimierz G. z Warszawy. Kupił mieszkanie, korzystając z pomocy pośrednika. Jego szczęście nie trwało jednak długo. – Po paru miesiącach do mieszkania zaczęły przychodzić rachunki na firmę z żądaniem zapłaty. Pewnego dnia pojawił się komornik, który poinformował nas, że możemy stracić mieszkanie za zobowiązania podatkowe firmy, której własnością było wcześniej – opowiada czytelnik. Teraz, jak mówi, cały czas zastanawia się tylko nad tym, czy faktycznie urząd skarbowy może zająć jego nieruchomość i czy rodzina zostanie na bruku.

Kwestie odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe podatnika szczegółowo reguluje ordynacja podatkowa. W tym konkretnym wypadku art. 112 § 1 pkt 3. Oznacza to, że nabywca składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą – czyli np. lokalu będącego własnością firmy, samochodów, mebli biurowych czy np. komputerów – będzie odpowiadał całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia ich nabycia zaległości podatkowe związane z tą działalnością. Ale uwaga! Wartość jednostkowa składnika majątku w dniu sprzedaży musi wynosić co najmniej 15 800 zł.

Istotne jest i to, że odpowiedzialność osoby, która kupi należący do firmy lokal lub samochód, jest ograniczona do wartości nabytych składników majątku (art. 112 § 3). Jeśli więc np. kupimy należący do firmy lokal, w którym mieściła się jej siedziba, za 250 tys. zł, a fiskus upomina się o zaległe podatki na kwotę 300 tys. zł, to od nabywcy mieszkania urząd skarbowy może żądać jedynie 250 tys. zł. Nawiasem mówiąc, nie musi od razu zabierać mieszkania na poczet należności podatkowych, bo w pierwszej kolejności może zająć środki finansowe zgromadzone na rachunku bankowym nabywcy.

Taka sama sytuacja będzie wówczas, gdy kupimy od firmy np. dwuletni samochód osobowy za 30 tys. zł, bo ewentualne roszczenia organów podatkowych – nawet gdyby dziesięciokrotnie przewyższały wartość tego auta – i tak będą musiały ograniczyć się tylko do zapłaconej przez nas kwoty.

Jest jednak sposób na to, aby uniknąć zobowiązań podatkowych przedsiębiorcy, o których wcześniej nie wiedzieliśmy. Wystarczy postarać się o specjalne zaświadczenie o wysokości zaległości podatkowych zbywającego (art. 306g). Urząd skarbowy wydaje je na wniosek nabywcy i za zgodą przedsiębiorcy (zbywającego). Zgodnie z art. 112 § 6 nabywca nie odpowiada jedynie za te zaległości podatkowe, które nie zostały wykazane we wspomnianym zaświadczeniu.

Chcąc zminimalizować ryzyko finansowe, pamiętajmy, że nie wystarczy uzyskać takie zaświadczenie, ale trzeba to zrobić w odpowiednim terminie, ponieważ dokument ten chroni w pełni nabywcę jedynie trzy dni od jego wydania (art. 112 § 7 pkt 2). Prawnicy radzą, aby o zaświadczenie występować jeszcze przed podpisaniem umowy nabycia składnika majątku przedsiębiorcy, np. aktu notarialnego przy kupnie mieszkania, i moment jej podpisania uzgadniać w zależności od daty wydania zaświadczenia.

Stanisław Walenta, radca prawny w kancelarii Krawczyk i Wspólnicy

Odpowiedzialność nabywcy składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą dotyczy nabywania tych składników majątku, które stanowią aktywa trwałe w rozumieniu przepisów o rachunkowości. Wyłączone są z tego należności długoterminowe, udzielone pożyczki i długoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Należy przy tym zwrócić uwagę, że wyłączenie lub ograniczenie tej odpowiedzialności poprzez uzyskanie zaświadczenia o wysokości zaległości podatkowych zbywającego nastąpi tylko wówczas, gdy będzie to zaświadczenie przewidziane w art. 112 § 7 ordynacji podatkowej. Może to więc być tylko takie zaświadczenie, które zostanie wydane w trybie art. 306g ordynacji podatkowej – za zgodą zbywającego na wniosek nabywcy.

Solidarną odpowiedzialność ponoszą:

- rozwiedziony małżonek – do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym (art. 110);

- członek rodziny przedsiębiorcy – do wysokości uzyskanych korzyści (art. 111);

- nabywca przedsiębiorstwa, zorganizowanej jego części lub składników majątku związanego z prowadzoną działalnością, jeżeli ich wartość przekracza 15 800 zł – do wysokości nabytego przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub składników majątku (art. 112);

- osoba firmująca działalność gospodarczą swoim nazwiskiem – podczas prowadzenia tej działalności (art. 113);

- właściciel, samoistny posiadacz lub użytkownik wieczysty rzeczy lub prawa majątkowego – do równowartości rzeczy lub praw majątkowych (art. 114 i 114a);

- wspólnicy spółek osobowych – całym swoim majątkiem (art. 115);

- członkowie zarządu, spółek z o.o. i akcyjnych oraz spółek w organizacji – całym swoim majątkiem (art. 116).