Sąd powinien ustalić, na co umówiły się strony

Tak 19 lipca br. orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku (I SA/Bk 149/07).

30 listopada 2001 r. spółka podpisała kontrakt na dostawę towarów. Otrzymała przedpłatę w wysokości 49 proc. wartości kontraktu. Umowa przewidywała sankcje w razie jej niewykonania. Kontrakt nie doszedł do skutku, spółka zwróciła otrzymane od kontrahenta kwoty i nie poniosła innych konsekwencji niedotrzymania umowy.

Podlaski Urząd Skarbowy uznał, że spółka zaniżyła przychód do opodatkowania w związku z zawarciem pozornej umowy sprzedaży i potraktowaniem otrzymanej zaliczki na poczet realizacji umowy jako nieoprocentowanej pożyczki. Stwierdził, że otrzymała tym samym nieodpłatne świadczenie w wartości odsetek od kredytu, jakie musiałaby zapłacić, gdyby pożyczka była oprocentowana. W decyzji z 25 września 2006 r. określił wysokość zobowiązania oraz odsetek za zwłokę z tytułu niewpłaconych w terminie zaliczek na podatek dochodowy od osób prawnych.

Spółka wniosła odwołanie do izby skarbowej. Podniosła, że organ podatkowy naruszył art. 7 ust. 1 i ust. 2 oraz art.27 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ponieważ prawidłowo określiła wartość przychodów. Powołała się też na naruszenie art.199a ordynacji podatkowej, poprzez rozstrzygnięcie przez organ o treści czynności prawnej w sposób sprzeczny ze zgodnym zamiarem stron i celem umowy.

Izba skarbowa utrzymała w mocy decyzję urzędu. Uznała, że w tej sprawie nie było przesłanek do wystąpienia - na podstawie art. 199a § 3 ordynacji podatkowej - do sądu powszechnego z wnioskiem o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego. Zdaniem izby nie było co do tego wątpliwości. Uznała ona, że wszystkie okoliczności ustalone w trakcie toczącego się postępowania wykazały, że między spółką i jej kontrahentem została zawarta umowa pożyczki pod pozorem umowy sprzedaży; spółka nie realizowała umowy, kontrakt nie doszedł do skutku, a spółka nie poniosła z tego tytułu żadnych konsekwencji.

W skardze do WSA spółka powtórzyła argumentację z odwołania.

Sąd uchylił decyzję izby skarbowej. Orzekł, że zgodnie z art. 199a § 1 ordynacji podatkowej organ podatkowy uwzględnia również zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko brzmienie oświadczeń woli stron. W razie zaistnienia wątpliwości w toku postępowania dowodowego ma obowiązek wystąpić z wnioskiem o ustalenie istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego do sądu powszechnego (art. 199a § 3). To wystąpienie ma charakter obligatoryjny. Wątpliwości natomiast muszą być obiektywne. Zgodnie z wykładnią gramatyczną przez "wątpliwości" należy rozumieć niepewność co do prawdziwości. Sąd powołał się też na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 14 czerwca 2006 r. (K 53/05), w którym ten orzekł, że wątpliwości zachodzą, gdy twierdzenia stron nie mają potwierdzenia w innych dowodach zebranych przez organ prowadzący postępowanie.