Towar ma przyjść w sierpniu. Dopłata reszty ma nastąpić w sierpniu, przed odbiorem towaru. Jak rozliczyć podatkowo tę zaliczkę w wysokości 6 tys. dolarów.? Czy faktura VAT pro forma ma jakiś wpływ na majowe zakupy (VAT, CIT)? - pyta czytelnik DF.
Przedsiębiorca, który wpłacił zaliczkę na poczet przyszłych dostaw towarów (świadczenia usług), nie mógł dotąd zaliczać takiego wydatku do podatkowych kosztów firmy. Taki zakaz nie wynikał i nadal nie wynika wprost z art.16 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Jednak organy podatkowe uważały, że sama zapłata zaliczki nie wiąże się z osiągnięciem przychodów. Zatem kwota zaliczki nie stanowi kosztu uzyskania przychodu dla wpłacającego. W piśmie Urzędu Skarbowego w Płocku z 3 grudnia 2004 r. (UPO-415/ PD/321/04/MP) czytamy: "Związek pomiędzy poczynionym wydatkiem a przychodami powstanie dopiero po zrealizowaniu dostawy towaru bądź wykonaniu usługi. (...) Na podstawie obowiązujących przepisów prawnych poniesione wydatki na poczet dostaw towarów i usług (zaliczki) staną się kosztem uzyskania przychodów dopiero z chwilą otrzymania towaru, wykonania usługi (realizacja zawartej umowy)". Identyczne stanowisko zajęły Pierwszy Urząd Skarbowy w Radomiu w piśmie z 15 grudnia 2004 r. (US 24/1110/443/169/2004/IW) i Urząd Skarbowy w Legnicy w piśmie z 4 maja 2005 r. (US-PD-I/415/1/20/05). Pogląd o niewliczaniu zaliczek do kosztów podatkowych wyraziło też Ministerstwo Finansów (w piśmie z 27 lutego 1995 r., PO 3/IP-722-127/95).
W świetle tych wyjaśnień otrzymana faktura pro forma nie będzie podstawą do wykazania kosztu podatkowego. Nie wywoła też żadnych skutków w zakresie VAT. Z wpłatą zaliczki na poczet importu towarów nie wiąże się w szczególności konieczność rozliczenia VAT z tytułu importu. Obowiązek podatkowy przy imporcie powstaje bowiem dopiero w momencie wprowadzenia towarów na polski obszar celny - zgodnie z art. 19 ust. 7 ustawy o VAT - z chwilą powstania długu celnego. Sama zapłata należności kontrahentowi nie ma tu żadnego znaczenia.
Organy podatkowe przeważnie kwestionują możliwość uznania za koszt uzyskania przychodu zapłaconej zaliczki. Prawdopodobnie chodzi im o zachowanie symetrii, bowiem otrzymanie zaliczki przez kontrahenta nie powoduje u niego powstania przychodu. Przeważnie zaliczka jest uiszczana na poczet dostaw towarów, które mają być następnie odsprzedane. Organy podatkowe odmawiają możliwości uwzględnienia zaliczki jako kosztu, tłumacząc, że związek między poczynionym wydatkiem i przychodami powstanie dopiero po zrealizowaniu dostawy.
Nie jest to do jednak tłumaczenie do końca logiczne, ponieważ zrealizowanie dostawy wcale nie oznacza automatycznie powstania przychodu u nabywcy. Przychód powstanie dopiero w momencie odsprzedaży dostarczonych towarów, zatem podążając tym tokiem myślenia, koszt należałoby rozpoznawać dopiero w momencie gdy towary, na poczet których zaliczka została wpłacona, zostaną odsprzedane. Zauważmy, że choć zaliczki na poczet dostaw towarów nie prowadzą automatycznie do powstania przychodu, służą jednak zabezpieczeniu źródła przychodów. Wydatki poniesione na zabezpieczenie źródła przychodu są uznane za koszty wprost w znowelizowanych od 1 stycznia 2007 r. definicjach kosztów w ustawach o podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych. Wydaje się zatem, że stanowisko organów podatkowych co do uznawania zaliczek za koszt uzyskania przychodu w momencie ich poniesienia powinno być nieco zliberalizowane.
