[b]- Zawarliśmy umowę-zlecenie z osobą, która - żeby ją wykonać - będzie musiała wyjechać do innego miasta. Umówiliśmy się, że wypłacimy jej diety i zwrócimy koszty podróży prywatnym samochodem - oczywiście w granicach zwolnienia tych kwot od podatku dochodowego. Jak mamy obliczyć 20-procentowe koszty uzyskania przychodu? Czy od całości wynagrodzenia, czy tylko od tej części, która jest opodatkowana?[/b] -pyta czytelnik DF.

Koszty uzyskania przychodu należy obliczyć od całego przychodu, czyli również od tej części wynagrodzenia, która jest zwolniona od podatku (tj. także od diet i zwrotu kosztów przejazdu przez zleceniobiorcę prywatnym samochodem). 20-procentowe koszty oblicza się bowiem od uzyskanego przychodu (art. 22 ust. 9 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Jest to zatem pojęcie szersze, w ramach którego mieszczą się również dochody wolne od podatku.

Za wliczaniem ich do podstawy, od której oblicza się 20-procentowe koszty, przemawia również brzmienie art. 22 ust. 3a updof. Zasadniczo przepis ten nakazuje ustalać koszty w takim stosunku, w jakim przychody podlegające opodatkowaniu pozostają w ogólnej kwocie przychodów. Wyraźnie jednak jest zastrzeżone, że nie dotyczy to sytuacji, gdy źródłem przychodu jest działalność wykonywana osobiście, czyli np. umowa-zlecenie (drugi wyjątek dotyczy m.in. stosunku pracy).

Wyłączenie to wprowadzono w 2004 r., aby nie dyskryminować tych podatników (pracowników, zleceniobiorców), których część dochodów jest wolna od podatku (np. diety i inne należności z tytułu podróży, świadczenia wynikające z przepisów o bhp).

Warto przy tym zwrócić uwagę na jeszcze jedną rzecz: 20-procentowe koszty oblicza się po odjęciu wcześniej składek na ubezpieczenia społeczne obliczonych od całości przychodów, a nie tylko tych, które są opodatkowane. Jest to szczególnie ważne właśnie przy zleceniu, gdzie diety i inne należności z tytułu podróży są wolne od podatku, ale nie od składek. Żeby zatem obliczyć 20-procentowe koszty, musimy najpierw odjąć składki należne zarówno od dochodów opodatkowanych, jak i wolnych od podatku.

[ramka][b]Przykład [/b]

Firma X zawiera umowę-zlecenie z obcą osobą, dla której jest to jedyny tytuł do ubezpieczeń. Obie strony umówiły się, że wynagrodzenie ze zlecenia wyniesie 1000 zł, na co złoży się:

- 700 zł z tytułu wykonania zlecenia oraz

- 300 zł z tytułu diet i zwrotu kosztów używania przez zleceniobiorcę prywatnego samochodu.

Kwota 300 zł jest wolna od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 16 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Firma X, jako płatnik, potrąci składki do ZUS od całości przychodów zleceniobiorcy. Składki finansowane z wynagrodzenia zleceniobiorcy wyniosą zatem 187,10 zł (dla uproszczenia podstawę ich wymiaru pomnożyliśmy przez 18,71 proc., choć oczywiście zleceniodawca osobno oblicza poszczególne składki).

Mimo że część dochodów (300 zł) jest wolna od podatku, firma X ustali 20-procentowe koszty od całości wynagrodzenia (1000 zł). Wcześniej jednak odejmie składki potrącone z wynagrodzenia zleceniobiorcy, obliczone również od całej kwoty przychodu (1000 zł), a nie tylko od tej części, która jest opodatkowana (700 zł).

W efekcie koszty uzyskania przychodu wyniosą:

(1000 zł - 187,10 zł) x 20 proc. = 162,58 zł

Inaczej natomiast firma X postąpi przy obliczaniu podstawy opodatkowania. Odejmie bowiem już tylko te składki, które przypadają na opodatkowaną część dochodu (zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2 updof). Składki te wynoszą: 700 zł x 18,71 proc. = 130,97 zł

Zatem podstawa opodatkowania wyniesie: 700 zł - 130,97 zł - 162,58 zł = 406,45 zł, po zaokrągleniu 406 zł.[/ramka]