Od 1 kwietnia 2014 r. kwota podatku naliczonego od wydatków związanych z używaniem pojazdów samochodowych, które służą tzw. działalności mieszanej, tj. zarówno działalności gospodarczej, jak i do innych celów (np. osobistych podatnika, pracownika) została ograniczona. W art. 86a ust. 1 ustawy o VAT ustawodawca wprowadził domniemanie, że pojazdy samochodowe służą działalności mieszanej, a zatem kwota podatku naliczonego od wydatków związanych z ich używaniem jest ograniczona do 50 proc. kwoty VAT (art. 86a ust. 1 ustawy o VAT).

Czytaj także: Kto odliczy VAT zapłacony przy imporcie

Ciężar udowodnienia, że samochody służą wyłącznie działalności gospodarczej, a tym samym podatek naliczony stanowi cała kwota VAT od tych wydatków spoczywa na podatniku.

Ograniczenia dotyczą nie wszystkich aut

W ustawie o VAT funkcjonuje definicja legalna pojazdu samochodowego. Są to pojazdy samochodowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony (art. 2 pkt 34 ustawy o VAT). Pojazd oznacza środek transportu przeznaczony do poruszania się po drodze oraz maszynę lub urządzenie do tego przystosowane. Pojazd silnikowy oznacza pojazd wyposażony w silnik, z wyjątkiem motoroweru i pojazdu szynowego. Z kolei pojazd samochodowy to pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h. Określenie to nie obejmuje ciągnika rolniczego (art. 2 pkt 31-33 prawa o ruchu drogowym). Pojazdem samochodowym w rozumieniu przepisów o VAT może więc być wyłącznie taki pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością przekraczającą 25 km/h, z wyłączeniem ciągnika rolniczego. W definicji tej mieszczą się zatem samochody osobowe, motocykle, quady i pozostałe pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony, w tym samochody ciężarowe i autobusy. Do pojazdów samochodowych nie zalicza się natomiast m.in. ciągników rolniczych, motorowerów i pojazdów szynowych (czyli innych pojazdów niemieszczących się w definicji pojazdu samochodowego z przepisów o ruchu drogowym).

Pojazdami samochodowymi w rozumieniu przepisów o VAT nie są również te pojazdy samochodowe, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony. W szczególności mogą to być niektóre samochody ciężarowe, ciągniki siodłowe i balastowe. W przypadku tych pojazdów samochodowych podatek naliczony ustala się i odlicza na zasadach ogólnych. Ograniczenia i obowiązki zawarte w art. 86a ustawy o VAT ich nie dotyczą.

Jaką kwotę uwzględnić

Zgodnie z art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, w przypadku wydatków związanych z pojazdami samochodowymi kwotę podatku naliczonego stanowi 50 proc. kwoty podatku:

1) wynikającej z faktury otrzymanej przez podatnika,

2) należnego z tytułu:

a) świadczenia usług, dla którego zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT podatnikiem jest ich usługobiorca,

b) dostawy towarów, dla której zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT podatnikiem jest ich nabywca,

c) wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,

3) należnego od importu towarów wynikającego z deklaracji VAT-7 (VAT-7K) w przypadku, o którym mowa w art. 33a,

4) wynikającej z otrzymanego dokumentu celnego, deklaracji importowej w przypadku, o którym mowa w art. 33b, oraz z decyzji, o których mowa w art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34 ustawy o VAT.

Uwaga! Przepis art. 86a ust. 1 ustawy o VAT ogranicza kwotę podatku naliczonego do wysokości 50 proc. kwoty VAT. O tym, czy i w jakim zakresie podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego decydują natomiast zasady określone w art. 86 ust. 1, 8, i 9 oraz w art. 88 i 90 ustawy o VAT. Należy o tym pamiętać, ustalając kwotę podatku naliczonego. Może się bowiem okazać, że z uwagi na brak związku z działalnością opodatkowaną, przedsiębiorcy w ogóle nie będzie przysługiwać prawo do odliczenia podatku naliczonego (czy to w wysokości 50 proc. kwoty zapłaconego VAT, czy w pełnej wysokości). Ograniczenie to będzie miało zastosowanie nie tylko wtedy, gdy VAT naliczony wynika z faktury zakupowej, ale również przy wszelkich obciążeniach odwrotnych (jak np. import usług, WNT).

Zakup, a potem sprzedaż

Firma, która kupuje akcesoria do samochodów osobowych z zamiarem ich dalszej odsprzedaży, tj. jako towary handlowe, ma prawo pomniejszyć podatek należny o całą kwotę VAT naliczonego wynikającego z faktur.

Przykład: Firma A (podatnik VAT czynny) zajmuje się handlem hurtowym i detalicznym częściami zamiennymi i akcesoriami samochodowymi, które sprzedaje dealerom, warsztatom samochodowym i klientom detalicznym. Mając na uwadze, że części zamienne i akcesoria samochodowe nabywane są przez firmę A z zamiarem ich dalszej odsprzedaży (tj. jako towary handlowe), korzysta ona z pełnego prawa do odliczenia podatku naliczonego przy ich nabyciu. Organy podatkowe podkreślają jednak, że nie można twierdzić, że aby dany zakup podlegał ograniczeniom w zakresie odliczenia podatku, to musi by związany z zakupem do konkretnego pojazdu samochodowego. Wszystkie wydatki, które są związane z pojazdami samochodowymi, mogą potencjalnie podlegać ograniczeniom w odliczeniu podatku (por. interpretację dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 6 lutego 2015 r., IPPP3/443-1117/14-2/IG).

Jeśli jednak części zamienne zostaną wykorzystane do naprawy firmowego auta służącego działalności mieszanej, to odliczony podatek trzeba skorygować o połowę.

Przykład: W przypadku znanej z poprzedniego przykładu firmy A zdarza się, że części zamienne są wykorzystywane do naprawy posiadanych przez nia samochodów osobowych (środki trwałe) służących tzw. działalności mieszanej. Nabywane części i akcesoria samochodowe nie są już w takiej sytuacji towarami handlowymi, ale towarami wykorzystanymi do naprawy samochodów służących działalności mieszanej. Powstanie więc obowiązek częściowej korekty odliczenia. Organy podatkowe przyjmują, że obowiązek takiej korekty wynika bezpośrednio z art. 86a ust. 1 i 4 ustawy o VAT. Na podstawie tych przepisów podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia 50 proc. kwoty VAT związanego z nabyciem tych towarów. Korektę tę podatnik powinien wykazać w rozliczeniu za okres, w którym zmienił się sposób wykorzystania zakupionych towarów, tj. w okresie ich zużycia do napraw samochodów służących działalności mieszanej (zob. interpretacje dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z: 6 lutego 2015 r., IPPP3/443-1117/14-2/IG; z 30 grudnia 2014 r., IPPP1/443-1277/14-2/BS oraz z 30 września 2014 r. IPPP2/443-650/14-2/KBr). Inaczej przedstawiałaby się sytuacja, gdyby te części i akcesoria samochodowe zostały wykorzystane do napraw pojazdów służących wyłącznie działalności gospodarczej. W tym przypadku nastąpiłaby wprawdzie zmiana przeznaczenia nabytych części i akcesoriów z towarów handlowych na towary wykorzystane w pojazdach wykorzystywanych wyłącznie w działalności gospodarczej podatnika, ale nie zmieniłoby się samo prawo do odliczenia podatku naliczonego (por. interpretację dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 6 lutego 2015 r., IPPP3/443-1117/14-2/IG).

Autor jest doradcą podatkowym

Podstawa prawna: art. 2 pkt 34 i art. 86a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2174 ze zm.)