Tak orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 18 lipca 2018 r. (III SA/Wa 2867/17).

We wniosku o wydanie interpretacji spółka wyjaśniła, że objęła rolę podmiotu rozliczeniowego w nowo utworzonej platformie dla transakcji mobilnych. W stworzonym systemie klient posiadający aktywną aplikację mobilną może dokonywać płatności, do których zamiast standardowej karty płatniczej wykorzystuje smartfon lub tablet. Spółka podkreśliła, że zmiana nośnika informacji o rachunku jest reakcją na zidentyfikowane zapotrzebowanie rynku usług płatniczych i argumentowała, że wykonywane przez nią czynności nie mają wyłącznie technicznego charakteru. Warunkują one sytuację prawną oraz finansową stron transakcji i dlatego powinny korzystać ze zwolnienia przewidzianego w art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT.

Organ zakwestionował to podejście. Wskazał, że chociaż czynności wykonywane przez spółkę stanowią element usługi finansowej i są z nią związane, to nie są równoznaczne z procesem rozliczenia i rozrachunku, który mieściłby się w dyspozycji przywoływanego przepisu. Organ uważał, że spółka nie spełnia kryteriów zwolnienia podatkowego, ponieważ czynności przez nią wykonywane, polegające na umożliwieniu wyświadczenia usługi finansowej poprzez autoryzację i rozliczenie transakcji finansowych wykonywanych z wykorzystaniem platformy, nie powodują zmiany w sytuacji prawnej i finansowej stron transakcji.

Sąd uchylił zaskarżoną przez spółkę interpretację i ocenił podejście organu jako nieprzystające do realiów współczesnej bankowości. Wskazał, że wykładnia art. 43 ust. 1 pkt 40 ustawy o VAT dokonana z uwzględnieniem orzecznictwa TSUE nakazuje przyjąć, iż pojęcie usług w zakresie wszelkiego rodzaju transakcji i transferów pieniężnych obejmuje również transakcje tworzące odrębną całość, których skutkiem jest przeniesienie środków pieniężnych, a w konsekwencji zmiana sytuacji prawnej i finansowej danego podmiotu. Fakt, że nie dochodzi tu, tak jak przy tradycyjnym przelewie, do jednoczesnego obciążenia i uznania rachunku bankowego, wynika ze specyfiki opisanej przez spółkę mobilnej transakcji, która zakłada pewien ciąg czynności. Techniczna odmienność funkcjonowania tego systemu płatności nie pozwala, aby to spółka była odpowiedzialna za przepływy pieniędzy między ostatecznymi klientami, jednak w niniejszej sprawie nie jest istotny sposób, ale sam skutek w postaci urzeczywistnienie transferu pieniężnego. ?

—Gabriela Łuc

Wojciech Słapczyński menedżer w dziale Doradztwa Podatkowego Deloitte

Do końca czerwca 2017 r. przepis pozwalający na zwolnienie z VAT usług pomocniczych do usług finansowych znajdował się bezpośrednio w ustawie o VAT (art. 43 ust. 13). Przepis ten został wprowadzony w 2011 r., gdyż ustawodawca postanowił nadać formę prawną kryteriom wypracowanym w orzecznictwie TSUE, umożliwiającym zwolnienie z VAT usług pomocniczych do finansowych. Regulacja ta nie była jednak implementacją żadnego przepisu Dyrektywy 112.

Z kolei jego stosowanie powodowało wątpliwości. Podatnicy interpretowali ten przepis szeroko, obejmując zwolnieniem wiele usług pomocniczych do usług finansowych i ubezpieczeniowych. Organy podatkowe natomiast interpretowały go ściśle, najczęściej kwestionując spełnienie przez usługi pomocnicze warunku „właściwości". Twierdziły jednocześnie, że dana usługa pomocnicza ma charakter techniczny / administracyjny, przez co nie powinna korzystać ze zwolnienia z VAT.

Na tle tego wieloletniego sporu wykształciła się bogata linia orzecznicza sądów administracyjnych, które opowiedziały się za tym, że choć zwolnienie uregulowane w art. 43 ust. 13 wykracza poza zakres zwolnień przewidzianych przez Dyrektywę 112, to - skoro jest w polskiej ustawie o VAT – podatnicy mają prawo z niego korzystać.

Ostatecznie kwestia zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 13 była przedmiotem rozważań TSUE w kontekście analizy czy usługi likwidacji szkód mogą zostać uznane za element usługi ubezpieczeniowej (sprawa Aspiro C-40/15). TSUE uznał, że zwolnienie przewidziane w Dyrektywie 112 dla usług ubezpieczeniowych obejmuje wyłączenie same transakcje ubezpieczeniowe. W konsekwencji, usługi pomocnicze do ubezpieczeniowych takie jak usługi likwidacji szkód nie mogą korzystać ze zwolnienia z VAT.

Na kanwie wydanego przez TSUE wyroku, polski ustawodawca od 1 lipca 2017 r. uchylił art. 43 ust. 13 wyjaśniając, że jest on niezgodny z Dyrektywą 112 i usługi pomocnicze do usług ubezpieczeniowych nie powinny korzystać ze zwolnienia z VAT. Natomiast usługi pomocnicze do usług finansowych mogą nadal korzystać ze zwolnienia na bazie kryteriów wypracowanych w orzecznictwie TSUE.

Z uwagi na zmianę stanu prawnego, niektórzy podatnicy posiadający interpretacje wydane na podstawie art. 43 ust. 13, postanowili ponownie wystąpić z wnioskami o wydanie interpretacji w celu potwierdzenia, że pomimo uchylenia art. 43 ust. 13 świadczone przez nich usługi pomocnicze do finansowych nadal mogą korzystać ze zwolnienia z VAT.

Niemniej jednak, jak zdarzało się w podobnych przypadkach w przeszłości, organy podatkowe skorzystały ze zmiany przepisów i znacząco zaostrzyły dotychczasową praktykę w tym zakresie (w tym w przypadku BLIK). Stąd, spór ten musiał zostać rozstrzygnięty przez sąd.

W mojej ocenie wyrok WSA w Warszawie należy ocenić pozytywnie. Sąd nie dał przekonać się argumentom organu, że przedmiotowa usługa, pomimo powiązania jej z transferem środków pieniężnych, ma charakter techniczny, bowiem oparta jest o aplikację zainstalowaną na telefonie. Sąd słusznie zauważył, że fiskus ma zbyt anachroniczne podejście do transakcji płatniczych i najnowszych technologii z rynku finansowego. Należy bowiem mieć na uwadze zmiany zachodzące na świecie, w tym w Polsce, w zakresie płatności mobilnych i innych usług z zakresu tzw. fintech. Skoro poprzednio organ uznał, że usługa BLIK korzystała ze zwolnienia z VAT jako element usługi transferu środków pieniężnych w stanie prawnym obowiązującym do końca czerwca 2016 r., to również po uchyleniu art. 43 ust. 13 powinna nadal korzystać ze zwolnienia na podstawie kryteriów wypracowanych w orzecznictwie TSUE. ?

współpracowniczka zespołu zarządzania wiedzą podatkową firmy Deloitte