Przed 1 lipca 2020 r. przedsiębiorcy posługiwali się PKWiU 2008 i 2015. Jednak zmiany w matrycy stawek VAT wprowadziły zmiany i obowiązująca jest już tylko PKWiU 2015 oraz nomenklatura scalona (CN).

Zacznijmy jednak od początku, a wiec wyjaśnienia czym w ogóle jest Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU). Otóż wszystko w tym obszarze precyzuje rozporządzenie Rady Ministrów z 4 września 2015 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU). Z przepisów tych wynika, że Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU 2015) została opracowana na potrzeby statystyki. Może stanowić także podstawę wykazów grupowań, względnie konkretnych wyrobów i usług, stosowanych przy podejmowaniu decyzji gospodarczych, jak również organizacji ewidencji źródłowej podmiotów gospodarczych w postaci indeksów materiałowych, towarowych itp. narzędzi ewidencyjnych.

PKWiU jest kluczowa dla ustalenia opodatkowania zarówno dla potrzeb VAT, jak i podatków dochodowych – PIT i CIT, a także ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i karty podatkowej.

Jak czytać PKWiU?

Przepisy wspomnianego rozporządzenia wskazują, że PKWiU 2015 jest klasyfikacją obejmującą grupowania produktów w podziale siedmiopoziomowym, określoną przez Polską Klasyfikację Działalności (PKD 2007) oraz Nomenklaturę Scaloną.

Wzór PKWiU to: A - oznaczenia literowe, XX - oznaczenia cyfrowe. Rozporządzenie określa siedem poziomów kształtowania PKWiU.

A – sekcja (oznaczenie literowe)

xx – dział

xx.x – grupa

xx.xx – klasa

xx.xx.x – kategoria

xx.xx.xx – podkategoria

xx.xx.xx.x – pozycja

Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU 2015) jest klasyfikacją produktów pochodzenia krajowego oraz z importu, przy czym, pod pojęciem produktów rozumie się wyroby i usługi.

Wyroby to: surowce, półfabrykaty, wyroby finalne oraz zespoły i części tych wyrobów - o ile występują w obrocie.

Z kolei usługi stanowią:

·         wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarczych prowadzących działalność o charakterze produkcyjnym, tzn. usługi dla celów produkcji nietworzące bezpośrednio nowych dóbr materialnych,

·         wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarki narodowej oraz na rzecz ludności, przeznaczone dla celów konsumpcji indywidualnej, zbiorowej i ogólnospołecznej.

Pojęcie usług nie obejmuje czynności związanych z wytwarzaniem wyrobów (włączając półfabrykaty, elementy, części, obróbkę elementów) z materiałów własnych przedsiębiorstwa, na zlecenie innych jednostek gospodarki narodowej, przeznaczonych do celów produkcyjnych lub do dalszej odsprzedaży oraz z reguły nie obejmuje wytwarzania wyrobów na indywidualne zamówienie ludności, z materiałów własnych wykonawcy.

Po co nam PKWiU?

Jak tłumaczy ustawodawca, podstawowym przeznaczeniem PKWiU 2015 jest zapewnienie jednolitego grupowania produktów w celu jednolitej agregacji danych źródłowych na potrzeby statystyki, co wymaga uwzględnienia jej w ewidencji podstawowej jednostek gospodarczych. Ponadto, w wielu przypadkach PKWiU 2015 będzie wykorzystywana do określania produktów, względnie ich grup objętych danymi preferencjami lub zakazami, np. w sferze podatkowej. Szczególnie istotne jest zatem prawidłowe, zawsze jednakowe zaliczanie poszczególnych produktów do tych samych grupowań końcowych PKWiU 2015.

Ważne jest to, że na przedsiębiorcach spoczywa obowiązek zaliczenia określonego produktu do właściwego grupowania PKWiU 2015. Powinien więc tego dokonać producent produktu. To właśnie on - producent (usługodawca) ma wszystkie informacje niezbędne do właściwego zaliczenia produktu do odpowiedniego grupowania PKWiU 2015, tj. informacje dotyczące rodzaju użytego surowca, technologii wytwarzania, konstrukcji i przeznaczenia wyrobu lub charakteru usługi.

Jeśli w praktyce pojawią się wątpliwości w ustaleniu właściwego grupowania, do którego należy zaliczyć produkt, producent lub usługodawca może zwrócić się o pomoc do właściwej jednostki Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wskazanej w komunikacie prezesa GUS w sprawie udzielania informacji dotyczącej standardów klasyfikacyjnych, publikowanym w Dzienniku Urzędowym GUS.

PKWiU a inne klasyfikacje

Omawiając zasady tworzenia i posługiwania się Polską Klasyfikacją Wyrobów i Usług (PKWiU 2015) trzeba pamiętać, że nie jest ta klasyfikacja konstrukcją wyłącznie polską. Oparto ją na następujących klasyfikacjach i nomenklaturach międzynarodowych:

·         Statistical Classification of Economic Activities in the European Community (NACE), Rev. 2 (Statystyczna Klasyfikacja Działalności Gosporadczych w UE),

·         Classification of Products by Activity (CPA), wersja Rev.2.1 (Klasyfikacja Produktów wg Działalności),

·         Combined Nomenclature (CN), obowiązującej w roku 2015 (Nomenklatura Scalona) i corocznie aktualizowanej przez Komisję (UE),

·         Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007).

Towary i usługi w rozporządzeniu o PKWiU podzielono na odpowiednie sekcje, które skupiają m.in. określone branże. W rozporządzeniu wskazano sekcje od A do U.