Sprawa, na kanwie której powstało zagadnienie prawne, dotyczyła kobiety, która została zwolniona z pracy. Powód? Brak realizacji celów sprzedażowych. Oświadczenie pracodawcy w tym zakresie dotarło do niej w listopadzie 2019 r. Kobieta odwołała się od niego w ustawowym terminie (zgodnie z art. 264 k.p. wynosi on 21 dni od momentu doręczenia pisma). Domagała się uznania wypowiedzenia za bezskuteczne wskazując, że przyczyny w nim podane są niekonkretne i nieprawdziwe. Jednak gdy zbliżał się termin rozprawy, tj. w czerwcu 2021 r., powódka ujawniła nagle, że w okresie wypowiedzenia była w ciąży i powołała się na bezwzględną ochronę jej stosunku pracy z art. 177 k.p. Na rozprawie w sierpniu 2021 r. pełnomocnik pracodawcy argumentował , że nowe okoliczności wypłynęły po ponad roku od zwolnienia, dlatego ze względu na zasady współżycia społecznego nie mogą być uwzględnione. 

Czy kobieta w ciąży zawsze jest chroniona

Sąd Rejonowy w Gdyni (wyrok z 6 października 2022 r., sygn. VI P 455/19) przywrócił kobietę do pracy na dotychczasowych zasadach. W uzasadnieniu wskazał, że nie miała znaczenia okoliczność, że kobieta powiadomiła firmę o ciąży kilkanaście miesięcy po wypowiedzeniu jej umowy. Dla ochrony nie jest ważny termin wykazania powyższej okoliczności. Liczy się wyłącznie obiektywny stan rzeczy istniejący w chwili wypowiedzenia lub rozwiązania umowy.

Sąd okręgowy, który rozpoznawał niniejszą sprawę, miał jednak wątpliwości, dlatego zdecydował się skierować do Sądu Najwyższego zagadnienie prawne. U jego podstaw leży interpretacja art. 264 k.p. i jego zastosowanie do toczącego się postępowania, skoro w jego toku pojawiła się nowa podstawa faktyczna żądania pozwu. Zdaniem sądu pytającego do tej pory w orzecznictwie SN ta kwestia nie wybrzmiała.

Interesy pracodawcy i ciężarnej

Ponadto sąd pytający wskazał, że jeżeli faktycznie art. 264 k.p. nie ma zastosowania i zmiana roszczenia w takiej sytuacji jest możliwa, to czy w przypadku gdy zawiadomienie pracodawcy o ciąży (tj. bezwzględnej przyczynie ochrony) nastąpiło po bardzo długim czasie, nie powinno się dopuścić stosowania art. 8 k.p. (konstrukcja nadużycia prawa). SO podkreślił, że klauzula ta ma konotację etyczną i może mieć zastosowanie do sytuacji pracodawcy, jak i pracownika. W jego ocenie, na tej podstawie można byłoby odstąpić od stosowania art. 177 § 1 w zw. z art. 45 § 3 k.p. w zakresie roszczenia o przywrócenie do pracy. I w takiej sytuacji zasądzić tylko odszkodowanie. Z jednej strony pracownica w ciąży jest chroniona, z drugiej pracodawca miał prawo utracić do niej zaufanie.

Sygnatura akt w SN: III PZP 1/24