Czy będą kary za brak audytu energetycznego

Najwięksi polscy przedsiębiorcy zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej mieli do 30 września 2017 r. obowiązek przeprowadzenia audytu energetycznego swojego przedsiębiorstwa. To jeszcze nie koniec – najpóźniej do 30 października tego roku do prezesa Urzędu Regulacji Energetyki powinni złożyć zawiadomienie o przeprowadzeniu audytu.

Jak wynika z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej audytem energetycznym jest opracowanie zawierające analizę zużycia energii oraz określające stan techniczny obiektów, urządzeń technicznych lub instalacji, zawierające wykaz przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji, a także ocenę ich opłacalności ekonomicznej i możliwej do uzyskania oszczędności energii. Zgodnie z przepisami ustawy, audyt taki służy realizacji celu, jakim jest przeprowadzenie szczegółowych i potwierdzonych obliczeń dotyczących proponowanych przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej oraz dostarczeniu informacji o potencjalnych oszczędnościach energii. Polski ustawodawca dodatkowo nakłada obowiązek, aby przegląd zużycia odpowiadał łącznie za co najmniej 90 proc. całkowitego zużycia energii przez audytowane przedsiębiorstwo.

Kogo dotyczy obowiązek

Obowiązek dotyczy dużych przedsiębiorców w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, czyli takich, które zatrudniają co najmniej 250 pracowników albo których obrót w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych przekroczył 50 milionów euro lub w którymkolwiek z tych dwóch lat suma aktywów bilansu na koniec roku wyniosła powyżej 43 milionów euro. Kurs euro do złotówki w takim przypadku określa się jako średni kurs ogłaszany przez NBP w ostatnim dniu roku obrotowego wybranego do określenia statusu przedsiębiorcy (ostatni dzień roku obrotowego przedsiębiorcy).

Obowiązek wykonania audytu nie dotyczy grup kapitałowych, w których spółki łącznie spełniają warunek dużego przedsiębiorstwa a każda ze spółek będących częścią grupy osobno tego warunku nie spełnia. Ponadto obowiązek ten nie dotyczy wybranych podmiotów leczniczych oraz uczelni wyższych. Podobnie obowiązek nie dotyczy urzędów administracji państwowej i samorządowej – jednak spółek kapitałowych powoływanych przez samorządy i związki samorządów do realizacji zadań samorządu (np. spółki wodociągowe, ciepłownicze, czy usług komunalnych) już tak.

Kto może wykonać

Realizacja audytu energetycznego powinna zostać zlecona podmiotowi niezależnemu od audytowanego przedsiębiorcy, posiadającemu wiedzę oraz doświadczenie zawodowe w przeprowadzaniu tego rodzaju audytu. Osoba z wewnątrz organizacji audytowanego przedsiębiorcy może przeprowadzić audyt wyłącznie, gdy nie jest ona bezpośrednio zaangażowana w audytowaną działalność tego przedsiębiorcy.

Wielu przedsiębiorców jeszcze do września bieżącego roku liczyło na wydłużenie przez ustawodawcę ostatecznego terminu na realizację audytu. Do dziś nie wszyscy przedsiębiorcy wykonali ciążący na nich obowiązek.

Niewykonanie audytu w ustawowym terminie wiąże się z możliwością nałożenia przez prezesa URE kary pieniężnej wynoszącej nawet do 5 proc. przychodu uzyskanego w poprzednim roku obrotowym. W przypadku najmniejszych podmiotów objętych obowiązkowym audytem mogą być to kwoty oscylujące wokół 10 milionów złotych, w przypadku zaś największych, kary mogą zbliżać się nawet do 100 milionów złotych.

Pytanie, jakie stawiają sobie dziś eksperci dotyczy realnej determinacji oraz zasobów osobowych Urzędu Regulacji Energetyki, jakie zostaną skierowane na wdrażanie w życie zasad penalizujących polskie firmy. Jeżeli przepisy ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej staną się kolejnym instrumentem w procesie realizacji polityki fiskalnej państwa należy spodziewać się znacznej ilości postępowań, których celem będzie obciążenie karami administracyjnymi polskich przedsiębiorców. Należy zwrócić uwagę na doświadczenia przedsiębiorców, których 10 sierpnia 2015 roku zaskoczyło zarządzenie Polskich Sieci Elektroenergetycznych o wprowadzeniu 20 stopnia zasilania. Do tej pory URE wszczęło już około 2000 postępowań wobec przedsiębiorców, którzy nie zastosowali się do ograniczeń – większość postępowań jest w toku.

Kiedy powtórka

Zgodnie z ustawą o efektywności energetycznej duzi przedsiębiorcy mają obowiązek cyklicznego powtarzania audytów co cztery lata. Istnieje jednak od tej zasady pewien wyjątek. Przedsiębiorcy, którzy wdrożą w swoich firmach tzw. systemy prowadzące do osiągnięcia celów dotyczących ochrony środowiska lub efektywności energetycznej. Jednym z takich systemów jest system zarządzania energią zgodny z ISO 50001. Ponadto wdrożenie tego systemu w przedsiębiorstwie przy równoczesnym wyodrębnieniu w nim zorganizowanej części przedsiębiorstwa stanowiącej zakład energochłonny może stanowić podstawę do całkowitego zwolnienia przedsiębiorcy z podatku akcyzowego na węgiel lub gaz kupowanych na cele opałowe.

—Paweł Zouner, adwokat kancelaria Adwokacka Zouner Legal sp.k.

Zdaniem eksperta

Dlaczego warto - Adam Dominiak, prezes zarządu Ellipsis Energy

Wykonanie audytu energetycznego, wbrew opinii niektórych przedstawicieli dużych przedsiębiorstw, nie stanowi kolejnego zbędnego obowiązku administracyjnego. Wykonany w odpowiednim zakresie technicznym i prawnym, z wykorzystaniem optymalnie do danego przedsiębiorcy dobranych metod audyt jest doskonałą okazją do identyfikacji obszarów znaczącego zużycia energii w strukturze przedsiębiorstwa w których wykorzystanie technicznych rozwiązań przynieść może realne oszczędności w zakresie zużycia energii elektrycznej jak i paliw energetycznych. Dodatkowo wdrożenia wyników audytu energetycznego w zakresie wyodrębnienia odpowiednich zakładów energochłonnych w przedsiębiorstwie pozwalają na zmniejszenie obciążeń podatkowych w zakresie np. podatku akcyzowego. O praktycznym zastosowaniu audytu świadczyć może fakt, że znaczna część z blisko 200 audytowanych przez nas przedsiębiorstw decyduje się na wykorzystanie wyników przeprowadzonych w ich zakładach audytów do optymalizacji kosztów prowadzonej działalności oraz efektywnego zmniejszania kosztów prowadzonej działalności gospodarczej.