Ustawa o Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) przyznaje organom celno-skarbowym możliwość przedłużenia terminu zakończenia kontroli. O każdym przypadku niezakończenia kontroli celno-skarbowej we właściwym terminie organ musi zawiadomić kontrolowanego na piśmie, podając przyczyny przedłużenia i wskazując nowy termin jej zakończenia. W orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtował się pogląd, że nie ma przeszkód prawnych do wielokrotnego przedłużenia terminu zakończenia kontroli, jeżeli jest to usprawiedliwione okolicznościami sprawy.

Przyczyna musi być rzeczywista i uzasadniona

Sądy zwracają jednak uwagę, że postanowienie o wyznaczeniu nowego terminu powinno wskazywać rzeczywistą i uzasadnioną przyczynę zwłoki, gdyż załatwienie sprawy musi być oparte na w pełni racjonalnych przesłankach i podstawach (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 14 grudnia 2012 r., I SAB/Kr 9/12). Jeżeli organ nie wywiąże się z obowiązku powiadomienia o nowym terminie zakończenia kontroli celno-skarbowej, to dokumenty zgromadzone po jego upływie nie mogą stanowić dowodu w sprawie (art. 63 pkt 4 ustawy o KAS).

Można złożyć ponaglenie...

Przepisy dotyczące wyznaczania nowego terminu zakończenia kontroli celno-skarbowej nie oznaczają jednak, że jej czas może być przedłużany w nieskończoność. Ważnym uprawnieniem kontrolowanego przedsiębiorcy jest możliwość złożenia ponaglenia na niezakończenie kontroli we właściwym terminie do dyrektora izby administracji skarbowej (art. 141 ordynacji podatkowej). Złożenie ponaglenia jest uzasadnione zwłaszcza wtedy, gdy prowadzona kontrola jest nadmiernie przewlekła, pomimo iż organ formalnie wywiązuje się z obowiązku każdorazowego zawiadamiania o nowym terminie załatwienia sprawy. Artykuł 125 ordynacji podatkowej nakłada bowiem na organy administracji skarbowej obowiązek stosowania się do tzw. zasady szybkości, zgodnie z którą organy podatkowe powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzającymi do jej załatwienia.

Jeżeli dyrektor izby administracji skarbowej uzna ponaglenie za uzasadnione, to wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy. Zarządza również wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby podejmuje środki zapobiegające naruszaniu terminów w przyszłości. Organ stwierdza jednocześnie, czy miało w danym przypadku miejsce rażącego naruszenia prawa. Przepisy ordynacji podatkowej określają także, że pracownik organu podatkowego, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie (albo w dodatkowym terminie ustalonym przez dyrektora izby administracji skarbowej), podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej, przewidzianej przepisami prawa (art. 142 ordynacji podatkowej).

...a potem skargę do sądu

W przypadku, gdy dyrektor izby administracji skarbowej nie uzna ponaglenia za uzasadnione, kontrolowany przedsiębiorca nie musi składać broni. Może złożyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego skargę na bezczynność lub przewlekłość kontroli celno-skarbowej. Począwszy od 2015 r. tego rodzaju skarga może być skierowana do postępowania uproszczonego, co umożliwia przyspieszone rozpoznanie sprawy przez sąd. Jeżeli sąd stwierdzi bezczynność lub przewlekłe prowadzenie kontroli przez naczelnika urzędu celno-skarbowego, to może również uznać, poza zobowiązaniem organu do zakończenia jej w określonym terminie, że bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Może także orzec z urzędu lub na wniosek skarżącego o wymierzeniu organowi grzywny lub o przyznaniu od organu na rzecz skarżącego określonej w przepisach sumy pieniężnej.

Autor jest doradcą podatkowym w Departamencie Kontroli Podatkowych w Kancelarii Prawno-Podatkowej Mariański Group

podstawa prawna: art. 63 ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (DzU z 2016 r. poz. 1947 ze zm.)

podstawa prawna: art. 125, 141 i 142 ustawy z 29 sierpnia – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. DzU z 2017 r. poz. 201 ze zm.)

WNIOSEK

1. Organ nie może przedłużać dowolną liczbę razy terminu zakończenia kontroli, ponieważ każde przesunięcie musi być uzasadnione okolicznościami danej sprawy.

2. Jeżeli zdaniem przedsiębiorcy kontrola celno-skarbowa trwa nadmiernie długo, a powody jej przedłużania nie są przekonujące, to powinien skorzystać z przysługujących mu uprawnień do złożenia ponaglenia, a także skargi na przewlekłe prowadzenie sprawy do wojewódzkiego sądu administracyjnego.