– Wiele materiałów można wykorzystać ponownie, np. do budowy dróg i wałów przeciwpowodziowych, co jest korzystne zarówno dla gospodarki, jak i dla środowiska. Recykling, jedna z najbardziej powszechnych form ochrony środowiska naturalnego, przyczyni się do poprawy jakości wody, gleby i powietrza w Polsce, a także pozwoli rodzimym przedsiębiorcom czerpać korzyści ekonomiczne z pełnego wykorzystania odpadów m.in. z drewna, szkła, metali nieżelaznych czy odpadów wydobywczych z węgla kamiennego. Firmy, które wprowadzą innowacje do technologii odzysku i zagospodarowania odpadów, będą mogły dostać nawet kilkanaście mln zł na jeden projekt – zapowiada wicepremier Jarosław Gowin, minister nauki i szkolnictwa wyższego.

Dofinansowanie w ramach programu „Innowacyjny Recykling" udzielane będzie przedsiębiorcom lub konsorcjom przedsiębiorstw na realizację projektów, które obejmą badania przemysłowe i eksperymentalne prace rozwojowe lub wyłącznie te drugie (element prac rozwojowych jest obowiązkowy). Projekt musi dotyczyć jednego z ponad pięćdziesięciu tematów wymienionych w agendzie badawczej.

– Jednym z obszarów tematycznych konkursu jest recykling materiałów budowlanych. Szukamy przedsiębiorców odzyskujących kruszywa z odpadów np. na potrzeby budownictwa czy do produkcji wielomateriałowych mieszanek. Wesprzemy również tych, którzy tworzą m.in. technologie unieszkodliwienia materiałów zawierających azbest oraz produkują z odpadu drzewnego materiały służące oczyszczaniu powietrza. Beneficjenci programu opracują nowoczesne technologie wykorzystania odpadów, które zredukują zagrożenia środowiska do minimum – mówi prof. Maciej Chorowski, dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Agenda badawcza

Program podzielony jest według czterech obszarów tematycznych. Pierwszy poświęcony jest odpadom sektora metali nieżelaznych. W tym zakresie firmy mogą rozwijać prace badawczo-rozwojowe m.in. w zakresie:

- opracowania technologii odzysku metali szlachetnych i metali ziem rzadkich z wybranych katalizatorów,

- opracowania technologii recyklingu metali wysokotopliwych,

- optymalizacji i rozwoju technologii przerobu zużytych akumulatorów litowych, litowo-jonowych i niklowo-wodorkowych,

- opracowania technologii otrzymywania wysokojakościowych produktów handlowych z mechanicznego przerobu odpadów baterii Zn-Mn i alkalicznych,

- odzysku telluru i innych cennych metali ze złomu paneli fotowoltaicznych.

Obszar drugi to odpady wydobywcze z węgla kamiennego. W szczególności przedsiębiorcy oraz ich konsorcja mogą tutaj postawić na prowadzenie badań w zakresie opracowania technologii zagospodarowania odpadowych mułów węglowych w kierunku:

- utwardzania powierzchni terenów,

- wykorzystania w podziemnych technikach górniczych,

- wykorzystania do porządkowania i zabezpieczania przed erozją wodną i wietrzną,

- likwidacji zagrożeń pożarowych na zwałowiskach skał płonnych,

- wykorzystania do rekultywacji biologicznej,

- produkcji mieszanek stabilizowanych kruszywowo-popiołowych spoiw drogowych i hydraulicznych.

W obszarze zainteresowania obszaru tematycznego numer trzy pozostają odpady ze szkła, ceramiki i materiałów budowlanych. W związku z tym, w praktyce badania i prace rozwojowe mogą dotyczyć:

- innowacyjnych rozwiązań i technologii w zakresie ceramiki, szkła i materiałów budowlanych, gwarantujących ograniczenie zużycia mineralnych surowców niemetalicznych,

- opracowania technologii wykorzystania odpadów z sektora przetwórstwa mineralnych materiałów niemetalicznych w procesie wytwórczym ceramiki, szkła i materiałów budowlanych pod kątem zmniejszenia zagrożenia dla środowiska,

- recyklingu odpadów ceramicznych w technologii materiałów ogniotrwałych,

- recyklingu materiałów powstających w procesie produkcji wyrobów ceramiki technicznej i użytkowej,

- wykorzystania odpadów przemysłu ceramicznego do zastosowania jako katalizator ceramiczny.

Ostatni obszar tematyczny stwarza szansę rozwijania procesów i technologii przedsiębiorcom sektora drzewnego i wykorzystującego drewno w produkcji. Przykładowo prowadzone badania mogą iść w kierunku:

- odzysku drewna poużytkowego i poużytkowych tworzyw drzewnych z wyłączeniem odzysku energetycznego,

- innowacyjnych metod szybkiej identyfikacji zanieczyszczeń chemicznych w poużytkowych odpadach drewna i tworzyw drzewnych,

- innowacyjnego recyklingu, w tym organicznych, drobnowymiarowych odpadów drzewnych (wiórów, włókien, pyłów) powstających w procesach produkcyjnych i odzyskanych z drewna poużytkowego,

- opracowania innowacyjnej technologii służącej do wytwarzania materiału filtracyjnego z odpadowego surowca drzewnego na potrzeby oczyszczania powietrza zawierającego odoranty,

- systemów produkcji elementów wykańczania wnętrz z drewna poużytkowego,

- technologii produkcji komponentów wielofunkcyjnych opakowań wytwarzanych na bazie cząstek lignocelulozowych,

- technologii produkcji i parametrów techniczno-funkcjonalnych wsadów do przegród budowlanych prefabrykowanych z drewna rozbiórkowego.

Z wnioskiem do Centrum

Przedsiębiorcy oraz stworzone przez nie konsorcja będą mogły składać wnioski o dofinansowanie w okresie od 28 lutego do 21 kwietnia 2017 r. Za ich nabór i późniejszą ocenę odpowiada Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Warto także dodać, że „Innowacyjny Recykling" to jeden z dziewięciu programów sektorowych, jakie zostaną ogłoszone i przeprowadzone przez NCBiR w 2017 roku. Wnioski o dofinansowanie już mogą szykować przedsiębiorcy sektora (branży):

- chemicznej (program InnoChem, nabór wniosków ruszy 1 marca),

- farmaceutycznej i neuromedycyny (program InnoNeuroPharm, nabór wniosków ruszy 22 lutego).

A wkrótce będą to także mogli robić kolejni przedsiębiorcy w ramach programów:

- WoodInn (sektro leśno-drzewny i meblarski),

- GameInn (produkcji gier wideo),

- PBSE (elektroenergetyczny),

- InnoSBZ (systemów bezzałogowych),

- InnoStal (stalowy),

- IUSER (sektor elektroniki, teleinformatyki i technik informacyjnych).

Szczegółowe informacje o konkursie w zakresie programu „Innowacyjny Recykling", w tym jego regulamin, wytyczne, wzory dokumentów, opis agendy badawczej, wykaz krajowych inteligentnych specjalizacji oraz kryteria wyboru projektów są dostępne na stronie NCBiR.

Branżowe inicjatywy

„Innowacyjny Recykling" to program finansowania prac B+R na rzecz przedsiębiorców w sektorze recyklingu surowców mineralnych i drewna, utworzony jako odpowiedź na potrzeby zrzeszonych przedsiębiorców, prowadzących działalność w tym sektorze i reprezentatywnych dla niego. Program został ustanowiony na podstawie studium wykonalności przedłożonego przez lidera konsorcjum – Izbę Gospodarczą Metali Nieżelaznych i Recyklingu.

Badania własne i sektorowe

„Innowacyjny Recykling" to program finansowania prac B+R na rzecz przedsiębiorców w sektorze recyklingu surowców mineralnych i drewna, utworzony jako odpowiedź na potrzeby zrzeszonych przedsiębiorców, prowadzących działalność w tym sektorze i reprezentatywnych dla niego. Program został ustanowiony na podstawie studium wykonalności przedłożonego przez lidera konsorcjum – Izbę Gospodarczą Metali Nieżelaznych i Recyklingu.

Program „Inteligentny rozwój" współfinansuje najważniejsze projekty badawczo-rozwojowe realizowane przez przedsiębiorców albo ich konsorcja lub konsorcja firm i jednostek naukowych. Należy podkreślić, że w jego polu zainteresowania znajduje się bardzo dużo obszarów działalności gospodarczej i nie jest tak, że tylko firmy należące do określonego sektora (branży) mogą starać się o pozyskanie dofinansowania. Taka jest rzeczywiście konstrukcja działania (części) 1.2 „Sektorowe programy B+R". Jednak oprócz tej części, w programie funkcjonuje także ta o numerze 1.1 „Projekty B+R przedsiębiorstw", w tym:

- 1.1.1 „Badania przemysłowe i prace rozwojowe realizowane przez przedsiębiorstwa",

- 1.1.2 „Prace B+R związane z wytworzeniem instalacji pilotażowej/demonstracyjnej".

W przypadku tego działania rozwój nowych produktów, technologii, procesów nie jest ograniczony branżowo (sektorowo), co nie znaczy, że panuje w nim pełna swoboda. Podstawowym kryterium, które musi spełnić każdy przedsiębiorca (konsorcjum) jest wykazanie zgodności zakresu prowadzonych badań przemysłowych i prac rozwojowych z przynajmniej jedną z tzw. krajowych inteligentnych specjalizacji.

Chodzi o takie obszary, które – biorąc pod uwagę obecne uwarunkowania społeczno-gospodarcze – zostały uznane za najbardziej obiecujące, przyszłościowe, a tym samym warte inwestowania z udziałem środków publicznych.

Reasumując, jeżeli firma ma chęć, potrzebę, potencjał do rozwijania badań, ale akurat nie mieści się w żadnym z programów sektorowych, wsparcia może poszukiwać poprzez działanie 1.1. Jeżeli natomiast, z uwagi na skalę projektu (wielkość kosztów kwalifikowanych), nie kwalifikuje się do niego, warto rozejrzeć się za możliwością sfinansowania prac naukowo-badawczych ze środków programów regionalnych. Pamiętając przy tym, że w ich przypadku obowiązuje wymóg wpisania się w regionalne inteligentne specjalizacje.

Rzecz o finansach

Minimalna wartość kosztów kwalifikowanych projektu wynosi 800 tys. zł. To kryterium oznacza, że mniejsze projekty nie będą przyjmowane. Brak takiej kwoty w budżecie projektu, oznacza jego odrzucenie na podstawie kryteriów formalnych. Z drugiej strony koszty te nie powinny przekraczać kwoty 18 mln zł. Mówiąc o kosztach kwalifikowanych chodzi o koszty prowadzenia badań i prac rozwojowych. W praktyce zatem o wynagrodzenia wysoko wykwalifikowanego personelu i innych osób bezpośrednio zaangażowanych i niezbędnych do realizacji całego projektu, kosztu zakupu usług badawczo-rozwojowych od podmiotów zewnętrznych (Uwaga! Nie wolno powierzyć wykonania zewnętrznej jednostce całości prac badawczych), kosztów aparatury, narzędzi, odczynników i tym podobnych środków, o ile ich zakup jest niezbędny do realizacji projektu.

Poziom dofinansowania (intensywność wsparcia) zależy od trzech czynników. Jednym z nich jest wielkość firmy, przy czym mikro i małe mogą liczyć na większe procentowo dofinansowanie. Następne w kolejności są średnie przedsiębiorstwa i wreszcie duże. Drugi decydujący element to rodzaj prowadzonych działań. A chodzi o podział na badania przemysłowe i prace rozwojowe. Te pierwsze mogą być realizowane w ramach projektu, drugie muszą obowiązkowo się w nim znaleźć. Wyższe procentowo dofinansowanie przysługuje na badania przemysłowe. A ze względu na tę różnicę obie kategorie muszą być bardzo wyraźnie wydzielone.

Wreszcie o intensywności wsparcia może decydować to, czy firmy biorące udział w projekcie spełnią kryterium „skutecznej współpracy" lub zdecydują się na szerokie upublicznienie wyników badań. W obu przypadkach przysługuje wówczas wyższe dofinansowanie.