Przy okazji planowania przez przedsiębiorców inwestycji analizują oni ograniczenia związane z obszarem Natura 2000, parkami narodowymi, rezerwatami przyrody, parkami krajobrazowymi czy też obszarami chronionego krajobrazu. Właśnie te formy ochrony przyrody wiążą się z najdalej idącymi ograniczeniami w zakresie zagospodarowania terenu. Nie wolno jednak zapominać, że ograniczenia przy realizacji inwestycji występują też w przypadkach realizacji innych, mniejszych form ochrony przyrody. Trzeba więc pamiętać też o nich.
W tym kontekście warto zwrócić uwagę na cztery takie formy ochrony przyrody.
I tak pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej, lub też ich skupiska, o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, historycznej lub też krajobrazowej, które odznaczają się indywidualnymi cechami. Mogą to być np. okazałych rozmiarów drzewa (dąb Bartek), krzewy, skałki lub jaskinie. Takich obiektów – co do zasady – usunąć nie można. Na obszarach niezabudowanych drzewa pomniki przyrody podlegają ochronie aż do całkowitego ich rozpadu, chyba że stanowią zagrożenie dla ludzi lub mienia. W pozostałych przypadkach usunięcie takiego drzewa wymaga zgody rady gminy i regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Tak więc, realizując inwestycję na danym terenie, trzeba liczyć się z tym, że trudno jest tego rodzaju pomnik przyrody usunąć.
Podobnie jest z innymi formami ochrony przyrody. Stanowiska dokumentacyjne to niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym miejsca występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości mineralnych, czy też jaskinie i miejsca występowania kopalnych szczątków roślin lub zwierząt. Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są natomiast fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne. Z kolei użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, które mają znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej. Przykładem mogą być naturalne zbiorniki wodne, kępy drzew i krzewów, siedliska zwierząt, miejsca ich rozmnażania lub przebywania.
Wszystkie te formy ochrony przyrody mogą utrudnić inwestycję. Ich podstawą są uchwały rady gminy. W praktyce dużo od nich zależy. Precyzują one bowiem również zakazy istotne dla firm. Ich szczegółowy katalog określa art. 45 ustawy o ochronie przyrody. Wśród zakazów pojawić się mogą: zakaz niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru, zakaz wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, czy też zmian sposobu użytkowania ziemi. Nie oznacza to rzecz jasna zakazu zabudowy. Np. zakaz przekształcania obszaru oznacza też zakaz zmiany jego dotychczasowej funkcji, zakaz zmiany sposobu użytkowania ziemi oznacza zaś zakaz zmian cech terenu, jego funkcji i możliwości fizycznego wykorzystania.
Jeśli przedsiębiorca chce nabyć nieruchomość na działalność gospodarczą, warto by szczegółowo zweryfikował ją także z analizowanego wyżej punktu widzenia.
