Rz: Na czym polegają zmiany w rozporządzeniu w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym, które weszły w życie 15 lipca? Z czego wynika konieczność ich wprowadzenia?
Jolanta Zedlewska: Rozporządzenie Rady Ministrów z 5 czerwca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (DzU z 2015 r., poz. 929) dostosowuje nasze przepisy do regulacji unijnych. W szczególności chodzi o nowy system klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin opierającego się na globalnie zharmonizowanym systemie klasyfikacji i oznakowania chemikaliów (GHS) na szczeblu międzynarodowym.
Regulacja ta w niewielkim stopniu rozszerza prace wzbronione młodocianym zatrudnionym. Wykaz uzupełniono tylko o prace w narażeniu na działanie ołowiu i jego związków oraz azbestu, ale zmienia się sposób oznakowania czynników już wcześniej wyodrębnionych jako zakazane w środowisku pracy młodocianych.
Od 1 czerwca 2015 r. nowy system, wynikający z rozporządzenia (WE) nr 1272/2008 w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin (DzUrz UE L 65 z 05.03.2014, str. 1), zastąpił dwa systemy stosowane uprzednio, tj. wprowadzony dyrektywą 67/548/EWG dla substancji oraz dyrektywą 1999/45/WE – w odniesieniu do mieszanin. Wdrożono m.in. częściowo nową klasyfikację ze względu na zagrożenie oraz nowe kody zwrotów wskazujących rodzaj zagrożenia.
W rozporządzeniu zmieniono załącznik nr 1 w dziale II „Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych". Dotychczas prace w narażeniu na działanie czynników chemicznych wzbronione młodocianym określano poprzez wskazanie klas zagrożenia zgodnych z klasyfikacją zawartą w dyrektywach 67/548/EWG i 1999/45/WE.
Modyfikacją objęto także załącznik w części odnoszącej się do pracy w narażeniu na szkodliwe działanie czynników biologicznych.
Czy podobnie zostaną zmodyfikowane wykazy dla innych grup, np. kobiet?
Zmiany dyrektywy Rady 92/85/EWG z 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących piersią nie dotyczą substancji i mieszanin stwarzających zagrożenie, gdyż jej celem jest jedynie uaktualnienie odniesień i terminologii określonych w tej dyrektywie. Rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (DzU nr 114, poz. 545 ze zm.) nie jest bezpośrednią implementacją do prawa krajowego tej dyrektywy, a sposób określenia rodzaju prac wzbronionych kobietom nie wymusza jego modyfikacji.
Czy jeśli firma zapisała w regulaminie pracy postanowienia dotyczące zatrudniania młodocianych, musi je zmieniać po wprowadzeniu nowelizacji rozporządzenia, czy zaczną one działać automatycznie?
Aby szczególnie chronić zdrowie młodocianych, pracodawca, na podstawie wykazów prac zawartych w zmienionym od 15 lipca 2015 r. rozporządzeniu, sporządza własne wykazy prac:
- wzbronionych młodocianym,
- wzbronionych młodocianym, przy których zezwala się na zatrudnianie młodocianych w celu odbycia przygotowania zawodowego.
Wykaz prac wzbronionych młodocianym i stanowisk pracy, na których są wykonywane te prace, szef zamieszcza w widocznym miejscu, w każdej komórce organizacyjnej, w której są zatrudniani tacy pracownicy. W ustalaniu tych wykazów powinien uczestniczyć lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad młodocianymi.
Jak stanowi art. 1041 § 1 k.p., częścią regulaminu pracy, określającego prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinny być m.in.:
- wykazy prac wzbronionych,
- rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego,
- wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe.
Zmiana rozporządzenia Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac wymusza więc na pracodawcy modyfikację zarówno w regulaminie pracy, jak i w tych wykazach, które umieszcza na stanowiskach pracy.
—Grażyna Ordak
