Podwładny uprawniony do urlopu wychowawczego może wnioskować o obniżenie jego wymiaru czasu pracy. Konieczne jest jednak, aby wymiar ten nie był niższy od połowy pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym zainteresowany mógłby korzystać z tej pauzy. Zatem możliwość skorzystania z takiego uprawnienia zależy od dwóch warunków:
- aby z wnioskiem wystąpił pracownik, któremu przysługuje prawo do urlopu wychowawczego,
- by była to osoba zatrudniona w wymiarze wyższym niż połowa etatu.
Ta instytucja jest bardzo przydatna dla osób, które nadal chciałyby uzyskiwać bieżące wynagrodzenie, ale równocześnie zamierzają poświęcić więcej czasu na osobistą opiekę nad dzieckiem.
Treść podania
We wniosku rodzic musi wskazać:
- wymiar, do jakiego chce obniżyć czas pracy (nie niższy niż połowa etatu),
- okres wykonywania zadań służbowych w tym wymiarze.
Okres ten nie może przekraczać okresu przysługującego urlopu wychowawczego. Nie ma jednak przeszkód, aby był krótszy. Uprawniony może wtedy wystąpić z kolejnym wnioskiem, np. o przedłużenie korzystania z tego uprawnienia w kształcie określonym w poprzednim wniosku albo w jego zmodyfikowanej wersji – np. w innym wymiarze czasu pracy mieszczącym się w ustawowych granicach.
Jeśli jednak oboje rodzice lub opiekunowie dziecka są zatrudnieni, z takim wnioskiem może wystąpić tylko jeden z nich (art. 1891 k.p.).
Bez prawa weta
Omawiany wniosek jest wiążący dla pracodawcy (art. 1867 § 1 k.p.). Wyjątkiem jest sytuacja, gdy dotyczy on wykonywania obowiązków w wymiarze niższym od wskazanego minimum ustawowego – wtedy jego uwzględnienie zależy wyłącznie od uznania pracodawcy. Nie jest to wykluczone.
Z wyprzedzeniem
Rodzic powinien złożyć wniosek o obniżkę etatu na dwa tygodnie przed rozpoczęciem wykonywania zadań w niższym wymiarze czasu pracy. Jeżeli nie zachowa tego terminu, przełożony może odroczyć uwzględnienie podania do dnia, w którym upłyną dwa tygodnie od daty jego złożenia (art. 1867 § 2 k.p.).
Wniosek rodzica składa się do jego akt osobowych, umieszczając go w części B.
Wcześniejsza rezygnacja
Zgodnie ze stanowiskiem resortu pracy, prawo do obniżenia etatu jest odrębnym uprawnieniem od urlopu wychowawczego. Rodzic nie musi korzystać z obniżki w sposób ciągły. Okres ten podlega podziałowi. Dopuszczalna jest też rezygnacja z tej możliwości już po złożeniu wniosku.
Wątpliwości budzi to, czy pracodawca ma obowiązek uwzględnić oświadczenie o rezygnacji. Przepisy kodeksu pracy nie zawierają bowiem odpowiedzi na to pytanie. Część przedstawicieli doktryny stoi na stanowisku, że w tym przypadku – przez odesłanie z art. 300 k.p. do art. 61 k.c. – decyzja należy do szefa. Pozostali optują za analogicznym stosowaniem art. 1863 k.p. Skoro bowiem ustawodawca pozwala na rezygnację z urlopu wychowawczego, to tym bardziej nie ma przeszkód, aby zrezygnować ze świadczenia zadań w obniżonym wymiarze czasu pracy w okresie, kiedy uprawniony mógłby przebywać na wychowawczym.
—Anna Borysewicz, adwokat
Ochrona tylko przez rok
Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy w okresie od daty wpływu wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do wcześniejszego etatu. Taka ochrona przysługuje jednak rodzicowi nie dłużej niż łącznie przez 12 miesięcy. Rozwiązanie umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą podstawy do wręczenia etatowcowi dyscyplinarki (art. 1868 § 1 k.p.).
Jeśli jednak pracownik złoży ten wniosek już po dokonaniu czynności zmierzającej do rozwiązania z nim umowy, angaż ustaje w terminie wynikającym z tej czynności (art. 1868 § 2 k.p. w zw. z art. 1861 § 2 k.p.).
