Zmiany zasad emisji obligacji oraz „upublicznienia" rynku obligacji niepublicznych

Zmiany dotyczą głównie zasad emisji obligacji oraz „upublicznienia" rynku obligacji niepublicznych, które przejawiają się w sześciu opisanych poniżej obszarach. Celem nowelizacji jest znaczne rozszerzenie ochrony inwestorów na rynku obligacji.

Czytaj także:

Pozytywna zmiana projektu ustawy o ofercie, w odpowiedzi na głosy rynku kapitałowego

Nowelizacja wprowadza zmiany do art. 8 ustawy o obligacjach, które przewidują obowiązek dematerializacji obligacji, natomiast pozostałe zmiany usuwają odniesienia do obligacji w formie dokumentów oraz do ewidencji obligacji. Zatem, aktualnie możliwe są wyłącznie emisje obligacji w formie zdematerializowanej.

Pełna dematerializacja

Zgodnie z projektowanym rozwiązaniem, obligacje wyemitowane przed dniem wejścia w życie ww. zmian i funkcjonujące poza depozytem papierów wartościowych podlegają jedynie fakultatywnej dematerializacji w depozycie. Za przyjęciem takiego rozwiązania przemawia przede wszystkim brak pewności co do tego, czy obsługa zapewniana przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych (KDPW) pozwoli na prawidłową realizację przez emitenta zobowiązań wynikających z takich papierów. Ponadto ewidencje takich papierów, niemających formy dokumentu, są obecnie prowadzone także przez podmioty niebędące uczestnikami KDPW i są nieuprawnione do prowadzenia rachunków papierów wartościowych.

W razie pozostawienia papierów dłużnych wyemitowanych przed wprowadzeniem ww. zmian poza depozytem prowadzonym przez KDPW, emitent tych papierów jest zobowiązany przekazać KDPW informacje o: wartości i liczbie takich papierów, terminach wykonywania wynikających z nich zobowiązań oraz o wykonywaniu lub niewykonaniu tych zobowiązań, a także aktualizacji tych informacji raz na pół roku.

Utworzenie bazy emisji

KDPW będzie gromadzić i udostępniać publicznie informacje o wszystkich nieumorzonych obligacjach, wyemitowanych przez emitentów z siedzibą w Polsce. Ponadto, dostępne będą też informacje o łącznej kwocie zobowiązań przypadających na dane papiery wartościowe oraz takie, które pozwolą na ustalenie zakresu i terminowości wykonywania zobowiązań. W tym celu stworzono jawną, ogólnopolską bazę (ewidencję) emisji obligacji niepublicznych. Baza pozwala każdemu zainteresowanemu uczestnikowi obrotu na wgląd w podstawowe dane dotyczące poszczególnych emisji obligacji – dane o ich emitencie, rozmiarach emisji, informacji o wykupie obligacji. Baza zawiera informacje o emisjach obligacji rejestrowanych w KDPW oraz o emisjach obligacji rejestrowanych poza systemem KDPW w tym o obligacjach wyemitowanych przed 1 lipca 2019 roku, tj. przed wprowadzeniem ich obligatoryjnej dematerializacji. Należy zwrócić uwagę, że baza zawiera informacje o świadczeniach spełnianych przez emitenta obligacji (np. wypłatach odsetek z obligacji) oraz o dokonaniu ich terminowego (lub nie) wykupu.

Obowiązek rejestracji

Technicznym przejawem wprowadzonych zmian, jest obowiązek rejestracji od 1 lipca 2019 roku w depozycie papierów wartościowych (co do zasady w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych). Skuteczną i ważną rejestrację może przeprowadzić jedynie agent emisji, którym może być firma inwestycyjna lub bank powierniczy. Przed rozpoczęciem procesu rejestracji instrumentów za pośrednictwem agenta emisji, konieczne będzie uzyskanie przez podmiot emitujący papiery wartościowe statusu uczestnika w KDPW jako „emitent". Agent emisji wypełnia elektroniczny formularz rejestracyjny (odpowiednik obecnych dokumentów w tym: wniosku o zarejestrowanie papierów wartościowych i listu księgowego, oświadczeń), następnie przekazuje go do KDPW.

W odniesieniu do papierów wartościowych objętych wnioskiem agenta emisji, do zawarcia umowy o ich rejestrację w depozycie, dochodzi w wyniku zarejestrowania tych papierów wartościowych przez KDPW w systemie depozytowym, zgodnie z tym wnioskiem.

Wymóg udziału agenta emisji

W przypadku emisji prywatnej, która nie jest notowana na rynku regulowanym lub ASO, istnieje obowiązek zawarcia przez emitenta umowy z firmą inwestycyjną lub bankiem powierniczym przed rozpoczęciem proponowania nabycia emisji obligatariuszom. Agent emisji pełni dwie główne funkcje. Pierwszą z nich jest sprawowanie nadzoru nad samym procesem emisji, z jednoczesną weryfikacją czy emitent spełnia ustawowe wymogi emitowania obligacji oraz czy jego działania są zgodne z przepisami dotyczącymi oferowania obligacji obligatariuszom, jak również tworząc ewidencję osób uprawnionych z obligacji. Drugą funkcją jest wsparcie emitenta przy rejestracji obligacji w KDPW, najpierw weryfikując, czy obligacje i emitent spełniają warunki rejestracji określone w regulaminie KDPW, a następnie – pośrednicząc w zawieraniu umowy z KDPW. Szczegółowe postanowienia dotyczące tego procesu powinny być każdorazowo precyzowane w umowach zawieranych z emitentami przez agentów emisji.

Rejestracja za pomocą aplikacji

W celu uproszczenia procesu rejestracji niepublicznych papierów wartościowych KDPW dokonał technicznej zmiany poprzez wprowadzenie nowego narzędzia informatycznego. Od dnia 1 lipca 2019 r. obligacje można rejestrować w KDPW z wykorzystaniem specjalnej aplikacji udostępnionej na stronie internetowej KDPW. Według informacji opublikowanych przez KDPW, termin rejestracji nowych papierów wartościowych w KDPW można określić w formularzu aplikacyjnym, przy czym może być to już następny dzień roboczy po dniu prawidłowego wypełnienia formularza aplikacyjnego. Dodatkowo, w przypadku korzystania z takiego formularza, zawarcie umowy o rejestrację papierów w KDPW nie wymaga składania już żadnych dodatkowych dokumentów, co powinno ułatwić i skrócić proces rejestracji. KDPW nadawać będzie nowo rejestrowanym papierom kody ISIN, CFI i FISN, na podstawie informacji zawartych w ww. formularzu.

Sankcje karne

Naruszenie obowiązków ustawowych wprowadzonych nowelizacją pociąga za sobą liczne konsekwencje prawne. Wyemitowanie po 1 lipca 2019 roku obligacji w formie dokumentowej i zaoferowanie ich potencjalnym obligatariuszom, może zostać uznane nawet za czynność nieważną. Poważnym tego skutkiem będzie żądanie zwrotu wpłaty przez obligatariusza zgodnie z przepisami o nienależnym świadczeniu.

Nowelizacja wprowadziła również sankcje karne. Naruszenie przez emitenta czy agenta emisji obowiązków związanych z przekazywaniem KDPW informacji w procesie rejestracji papierów wartościowych będzie karane grzywną w wysokości do dwóch milionów złotych. W tym przypadku odpowiedzialność ponoszą osoby działające w imieniu lub na rachunek emitenta, czy agenta emisji. W ustawie znalazły się również sankcje karne za podanie nieprawdziwych informacji lub zatajenie prawdziwych, w celu doprowadzenia do rejestracji papierów wartościowych w depozycie w wysokości do dwóch milionów złotych.

Komentarz autorów

Michał Mieszkiełło, radca prawny, lider Praktyki Doradztwa Korporacyjnego w Kancelarii Ożóg Tomczykowski

Paulina Maciąg, prawnik w Kancelarii Ożóg Tomczykowski

Ważne daty

Nowelizacja wprowadza dla emitentów dwie ważne daty, które powinni mieć na uwadze wybierając sposób finansowania obligacjami. Pierwsza dotycząca nowych emisji – to 1 lipca 2019 roku, od którego to dnia każda emisja obligacji, będzie mogła być przeprowadzana wyłącznie w formie zdematerializowanej i z uwzględnieniem rejestracji papierów wartościowych w Krajowym Depozycie Papierów Wartościowych (KDPW). Druga data dotyczy wszystkich istniejących emisji obligacji, które nie zamkną się z pełnym wykupem do 1 lipca 2019 r. Ta data to 31 marca 2020 roku, do tego dnia wszyscy emitenci dokumentowych obligacji będą zobowiązani złożyć relację KDPW, z tego jakie papiery wartościowe wyemitowali i jak wywiązują się ze swoich obowiązków z nich wynikających, następnie na bieżąco ją aktualizować.

Zmiany wydają się bardzo korzystne dla inwestorów, jednak ich realizacja będzie wymagała poważnego zaangażowania zasobów KDPW. Praktycznym problemem może się okazać zarejestrowanie w depozycie papierów wartościowych wyemitowanych w formie materialnej. Przyczyną może być fakt, że emitent nie będzie w stanie ustalić osób uprawnionych z tych papierów i doprowadzić do ich złożenia w formie fizycznej do depozytu w firmie inwestycyjnej, co byłoby warunkiem ich dematerializacji.

Ponadto, utworzenie bazy emisji obligacji ma programowo podnieść bezpieczeństwo inwestycji w obligacje niepubliczne (znajdujące się w obrocie prywatnym) oraz ogólnie zweryfikować niektóre ryzyka związane z tego rodzaju emisjami. Baza będzie pełnić funkcję prewencyjną i represyjną – motywować emitentów do terminowego realizowania ich zobowiązań wynikających z obligacji oraz „odstraszać" inwestorów od emitentów niewykonujących zobowiązań w sposób ustalony.

Wprowadzenie opisanych zmian z pewnością wpłynie także na model finansowania startupów, a także rozwiniętych przedsiębiorstw na rynku. Wybór tej formy finansowania będzie oceniany przez pryzmat wielu dodatkowych obowiązków, w tym szczególnie nowych obowiązków sprawozdawczych.

Szczegółowe informacje na temat procesów związanych z rejestrowaniem i obsługą niepublicznych papierów wartościowych znajdują się na stronie internetowej KDPW.